بررسی تأثیر پنج آفت‏کش روی شته معمولی گندم (Hom.: Aphididae) Schizaphis graminum

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 3، دوره 5، شماره 4 - شماره پیاپی 17، بهمن 1388، صفحه 19-25   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

شهرام شاهرخی¹؛ حبیب الله خدابنده²؛ منوچهر فربودی³

¹دکتری تخصصی حشره شناسی کشارزی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه.

²عضو هیأت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه.

³دکتری تخصصی خاک شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه.

چکیده

سورگوم جارویی با سطح زیر کشت وسیع یکی از محصولات مهم کشاورزی منطقه میانه می باشد. از بین شته‏های غلات، شته معمولی گندم[1] یکی از شته های زیان‏آور این محصول بوده و باعث کاهش محصول می‏شود. کشاورزان منطقه برای جلوگیری از خسارت شته‏ها 4-3 بار از فرمولاسیون‏های ایرانی و خارجی حشره‏‎کش‏های اکسی دی متون متیل (اکسی دی متون متیل) به نسبت 2-1 در هزار و تیومتون (اکاتین) به نسبت 2-1 در هزار استفاده می‏کنند. در این طرح به منظور استفاده از حشره­کش­های مؤثر و کاهش دفعات سم‏پاشی با هدف اقتصادی‏تر شدن تولید محصول و حفظ سلامت کشاورزان و محیط زیست، علاوه بر مقایسه تأثیر شته‏کش­های متداول در منطقه میانه (تیومتون و اکسی دی متون متیل) روی شته معمولی گندم، تأثیر حشره‏کش کنفیدور (که کمتر در میانه مصرف می‏شود) و دو حشره‏کش پریمیکارب و مالاتیون (از حشره‏کش‏های توصیه شده سازمان حفظ نباتات برای مبارزه با شته‏ها) به روش مقایسه میانگین LC50 هر یک از  حشره‏کش‏ها  و محاسبه  شاخص پتانسیل نسبی کاهش غلظت (RPRC) بررسی شد. نتایج نشان داد که کنفیدور، پریمیکارب و اکسی دی متون متیل خارجی مؤثرترین حشره‏کش‏ها روی شته معمولی گندم بوده و به‏دلیل LC50 نسبتاً پایین دارای شاخص پتانسیل نسبی کاهش غلظت بالایی بودند و این نشان می‏دهد که با دزهای توصیه شده به احتمال زیاد می‏توانند در مزرعه بیش از 50 درصد در جمعیت شته معمولی گندم تلفات ایجاد کنند که در کنفیدور با شاخص 56/22، امکان کاهش دز مصرفی بیشتر از سایر حشره‏کش‏ها ‏بود. علاوه بر این فرمولاسیون‏های خارجی تیومتون و اکسی دی متون متیل بهتر از فرمولاسیون‏های ایرانی بودند. هم‏‎چنین حشره‏کش‏های سیستمیک به جز تیومتون ایرانی، مؤثرتر از حشره‏کش تماسی مالاتیون بودند.



 

کلیدواژه‌ها

آفت‏ کش؛ زیست‏ سنجی؛ شاخص پتانسیل نسبی کاهش غلظت؛ شته معمولی گندم

مراجع

1- امیر نظری، م. 1379. بررسی فونستیک شته‏های مزارع گندم و دشمنان طبیعی آن­ها در منطقه کرج. پایان‏نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد علوم و تحقیقات، 71 ص.               

2- حجت، س. ح. و آزمایش فرد، پ. 1365. شته‏های گندم و سایر گرامینه‏های ایران. نشریه آفات و بیماری‏های گیاهی، جلد 54، شماره‏های 1 و 2 ، ص. 109-83.

3- درویش مجنی، ت. 1384. بازنگری تأثیر چند حشره‏کش متداول (فرمولاسیون‏های ایرانی و خارجی) روی آفات مهم پنبه در استان گلستان. گزارش نهایی طرح مؤسسه تحقیقات پنبه، وزارت جهاد کشاورزی، 33 ص.

4- شاهرخی خانقاه، ش. 1381. بررسی شته‏های مزارع گندم و عوامل مؤثر در پویایی جمعیت آن­ها در منطقه ورامین. رساله دکتری تخصصی، دانشگاه آزاد تهران، واحد علوم و تحقیقات، 170 ص.

5- شاهرخی خانقاه، ش.، خدابنده، ح. ا. و صیامی، ک. 1386. بررسی خصوصیات زیستی و تغییرات جمعیت شته‏های سورگوم جارویی در منطقه میانه. مجله دانش نوین کشاورزی، سال سوم شماره 9، ص. 31-23.

6- تقی‌زاده ‌اقدم، م. 1375. ارزیابی اثر چند حشره‏کش  روی شته سبز هلوMyzus persicae(Sulz)  در چهار منطقه آذربایجان شرقی. پایان‏نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز، 76 ص.

7. Blackman, R. L., and Eastop, V. F. 1984. Aphids on the world^’s crops, an identification guide. New York, John Wiley and Sons, 466 pp.

8. Dewar, A. M., Read, L. A., and Thornhill, W. A.  1988. The efficacy of novel and existing aphicides against resistant Myzus persicae on sugar beet in the laboratory. Brighton Crop Protection Conference, Pests and Diseases, No. 1: 477-482.

9. Fuson, K. J., Godfrey, L. D., and Wynholds, P. F. 1995. Agronomic and environmental factors influencing cotton aphid (Aphis gossypii Glover) insecticide efficacy.  Proceedings of Beltwide Cotton Conferences, San Antonio, TX, USA, Volume 2: 995-998.

10. Gaurav, U. A. S.  2004. Comparative efficacy of contact and systemic insecticides against mustard aphid, Lipaphis erysimi (Kaltenbach), over the past 14 years in Punjab. Annals of Biology 20 (1): 47-50.

11. Gilstrap, F. E., Kring, T. J., and Brooks, G. W. 1984. Parasitism of aphids (Hom.: Aphididae) associated with Texas sorghum. Environmental Entomology 13(6): 1613-1617.

12. Guillebeau, L. P. 1994. Risk- benefit analysis of pesticides. The US environmental protection agency  prespective, American Entomologist 40(3): 173-179.

13. Hogmire, H. W., Brown, M. W., and Crim, V. L.  1990. Toxicity of slide dip application of five insecticides to apple aphid and spirea aphid (Homoptera: Aphididae). Journal of Entomological Science 25(1): 10-15.

14. Kerns, D. L., Palumbo, J. C., and Byrne, D. N. 1998. Vegetable report. The University of Arizona, Tucson, Arizona. http://ag.arizona.edu/pubs/crops/az1101/az1101_25. html.

15. Krober, T., and Carl, K. 1991. Cereal aphids and their natural enemies in Europe - a literature review. Biocontrol News and Information 12 (4): 357-371.

16. Malinovskii, B. N., and Budnik, G. S. 1981. Breeding Sorghum for aphid resistance. Selektsiya Semenovord 109: 12-18.

17. Mc Kenzie, C. L., and Cartwright, B. 1994. Susceptibility of Aphis gossypii (Glover) to insecticides as affected by host plant using a rapid bioassay. Journal of Entomological Science 29 ( 3): 289-301.

18. Mishra, N. C., and Satpathy, J. M. 1984. Selective toxicity of some insecticides against cabbage aphid, Brevicoryne brassicae L., and it's coccinellid predator, Coccinella repanda. The Indian Journal of Plant Protection 12 (1): 13-17.

19. Mo, Y. S., Lu, P. J., Huang, Y. Y., Huang, H. J. 1984. Control tests of Pirimicarb to Myzus persicae (Sulz.). Guangdong Agricultural Science 6: 31-34.

20. Mote, V. N., Shinde, M. D., and Bapat, D. R. 1985. Screening of sorghum collections for resistance to aphids and oily malady on winter Sorghum. sorghum Newsletters 28: 13.

21. Neubauer, I., Raccah, B., Aharonson, N., Swirski, E., and Ishaaya, I. 1983. Systemic effect of Aldicarb, Dimethoate and Ethiofencarb on mortality and population dynamics of the spirea aphid, Aphis citricola Van der Goot. Crop Protection 2 (2): 211-218.

22- Praveen, P. M., and Regupathy, A. 2003. Generating baseline data for insecticide resistance monitoring in cotton aphid, Aphis gossypii Glover. Resistant Pest Management Newsletter 12 (2): 26-27.

23. Robertson, J. L., and Preisler, H. K. 1992. Pesticide bioassays with arthropods. 1^st ed., CRC Press, Boca Raton, London, 127 pp.

24. Sawicki, R. M., Devonshire, A.L., Rice, A.D., Moores, G. D., Petzing, S. M., and Cameron, A. 1978. The detection and distribution of organophosphorus and carbamate insecticide-resistant Myzus persicae (Sulz.) in Britain . Pesticide Science 9 (3): 189-201.

25. Song Seung, S., Oh, H., Motoyama, N., Song, S. S., and Oh, H. K.  1993. Insecticide susceptibility of field-collected populations of the spiraea aphid, Aphis citricola (van der Goot) (Hemiptera: Aphididae) in apple orchards. Korean Journal of Applied Entomology 32 (3): 259-264.

26. Susidko, P. I., and Skylar, V. I. 1974. Factors regulating the numbers of aphids on sorghum. Zashchita Rastenii 10: 26.

27. Tabashnik, B. E., Cushing, N. L., and  Johnson, M. W. 1987. Diamond back moth resistance to insecticides in Hawaii: intra- island variation and cross resistance. Journal of Economic Entomology 80: 1091.

28. Thaacker, J., Young, R., Stevenson, S., and Curtis, D. J. 1995. Effect of a change in pesticide droplet size on topical toxicity of Chlorpyrifos and Deltametrin to Myzus persicae and Nebria brevicollis. Journal of Economic Entomology 88(6): 1560-1565.

29. Veeravel, R., and Baskaran, P. 1979. Biological longevity of certain insecticide spray deposits on egg plant (Solanum melongena L.) as evidenced by aphid bioassay. Pesticides 13 (4): 4.