گیاهان میزبان کرم ساقه‌خوار برنجChilo suppressalis Walker (Lepidoptera: Pyralidae) و شناسایی گونه‌های Chilo spp. در استان مازندران

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 7، دوره 5، شماره 4 - شماره پیاپی 17، بهمن 1388، صفحه 65-74   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حسن قهاری^{* 1}؛ مهرداد طبری²؛ هادی استوان³؛ سهراب ایمانی⁴؛ کامران پروانک⁵

¹استادیار حشره شناسی گروه کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر ری.

²عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات برنج کشور، آمل، مازندران.

³عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات فارس.

⁴استادیار گروه حشره شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.

⁵عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر ری.

چکیده

   با توجه به اهمیت شناسایی دقیق آفات کلیدی و گیاهان میزبان آن‌ها در یک منطقه به منظور کنترل موفقیت‌آمیز آفات، فون ساقه‌خوارهای جنس Chilo Zincken, 1817 (Lepidoptera: Pyralidae) و گیاهان میزبان آن‏ها در مازندران مورد بررسی قرار گرفت. چهار گونه ساقه‌خوار شامل C. partellus Swinhoe، C. phragmitellus Hubner، C. suppressalis Walker و C. sacchariphagus indicus (Kapur) جمع‌آوری شدند که گونه‌ اخیر برای فون ایران گزارش جدیدی می‌باشد. بر اساس بررسی‌های انجام شده در رابطه با شناسایی گیاهان میزبان کرم ساقه‌خوار برنج (Chilo suppressalis Walker) به عنوان یکی از آفات کلیدی برنج در شمال ایران، هفده گونه‌ گیاهی از هفت خانواده‌ Amarantaceae، Compositae، Cruciferae، Cyperaceae، Poaceae، Sparganiaceae و Typhaceae به عنوان میزبان‌های لاروهای زمستان‌گذران کرم ساقه‌خوار برنج از مناطق مختلف مازندران جمع‌آوری و شناسایی شدند که در این میان دو گیاه ترب وحشی (Raphanus raphanistram) و گندیل (Eleusine indica) برای اولین بار در ایران به عنوان میزبان‌های C. suppressalis معرفی می‌شوند. نمونه‌برداری‌ها نشان داد که بیشترین تعداد میزبان‌های جمع‌آوری شده در خانواده‌ Poaceae قرار دارند. هم‏چنین لاروهای زمستان‌گذران کرم ساقه‌خوار برنج به ترتیب گیاهان توق (Xanthium pensylvanicum)، تاج‌خروس و اشکنه (Amaranthus albus و Amaranthus retroflexus) و قیاق (Sorghum halopensae) را بیشتر از سایر میزبان‌ها جهت زمستان‌گذرانی ترجیح دادند.

کلیدواژه‌ها

گیاه میزبان؛ کرم ساقه‌خوار برنج؛ فون؛ زمستان‌گذرانی؛ مازندران

مراجع

1- ابرت، گ. 1351. کرم ساقه‌خوار برنج Chilosuppressalisآفت جدیدی در فون آفات مضر زراعی ایران. نشریه انستیتو بررسی آفات و بیماری‌های گیاهی، شماره 35: ص. 14-1.

2- رضوانی، ن. و شاه‏حسینی، ج. 1355. بررسی اکولوژی آفت ساقه‌خوار برنج در مازندران شرقی. نشریه مؤسسه بررسی آفات و بیماری‌های گیاهی، شماره 43: ص. 38-1.

3- طبری، م.، قهاری، ح.  و علی‌نیا، ف. 1385. ارزیابی خسارت کرم ساقه‌خوار برنج (Chilo suppressalis Walker) روی ارقام مختلف برنج. مجله‌ کشاورزی دانشگاه ابوریحان، جلد 7، شماره 2: ص. 46-37.

4- موسوی، م. 1358. کرم ساقه‌خوار برنج در گیلان. نشریه مؤسسه بررسی آفات و بیماری‌های گیاهی، شماره 47: ص. 197-179.

5. Bleszynski, S. 1965. Microlepidoptera Palearctica, Creambinae. Verlag Publication, 553, 200 pp.

6. Bleszynski, S. 1967. Studies on the Crambidae (Lepidoptera), Part 43. New Neotropical genera and species. Preliminary check-list of the Neotropical Crambinae. Acta Zoologica Cracoviensia. 12: 39-110.

7. Bleszynski, S. 1970. A revision of the world species of Chilo Zincken (Lep.: Pyralidae). Bulletin of British Museum. (Nat. His.) Entomology 25: 101-195.

8. Carl, K. 1962. Graminaceous moth-borers in West Pakistan. Commonwealth Institute. Biological Control Technology Bulletin 2: 29-76.

9. Datta, S. K. 2004. Rice biotechnology: a need for developing countries. BioForum 7: 31-35.

10. Gabriel, B. P. 1975. A review of the major insect pests of some upland crops in the Philippines. Pest, diseases and weed problems in some rainfed crops, 15-19 Sept. 1975.

11. Ghai, S., Ramamurthy, V. V., and Gupta, S. L. 1979. Lepidopterous insects associated with rice crop in India. Indian Journal of Entomology 41: 65-90.

12. Grist, D. H., and Lever, R. J. A. W. 1969. Pests of rice. Longmans, Green and Co., London, 520 pp.

13. Heinrichs, E. A. 1994. Biology and management of rice insects. Wiley Eastern Ltd., IRRI 779 pp.

14. Illingworth, J. F. 1929. Grasshoppers eat pineapple maely bugs and other pests. Proceeding of Hawaiian Entomological society. 7: 256-257.

15. Kanya, J. I., Ngi-Song, A. J., Setamou, M. F., Overholt, W., Ochora, J., and Osir, E. O. 2004. Diversity of alternative hosts of maize stemborers in Trans-Nzoia district of Kenya. Environmental Biosafety Research 3: 159-168.

16. Kapur, A. P. 1967. Taxonomy of the rice stem borers. Proceeding of a Symposium of The major insect pests of the rice plant, IRRI, Sep. 1964. The Johns Hopkins press, Baltimore, Maryland, USA, pp. 3-43.

17. Kfir, R. 1991. Duration of diapause in the stem borers, Busseola fusca and Chilo partellus. Entomologia Experimentalis er Applicata 61: 265-270.

18. Kfir, R. 1993. Diapause termination in spotted stem borer, Chilo partellus (Lepidoptera: Pyralidae) in the laboratory. Annals of Applied Biology 123: 1-7.

19. Kfir, R., Overholt, W. A., Khan, Z., and Polaszek, A. 2002. Biology and management of economically important Lepidopteran cereal stem borers in Africa. Annual Review Entomology 47: 701-731.

20. Khan, Z. R., Litsinger, J. A., Barrion, A. T., Villanueva, F. F. D., Fernandez, N. J., and Taylor, L. D. 1991. World bibliography of rice stem borers 1974-1990. International Rice Research Institute and International Centre of Insect Physiology and Ecology, 415 pp.

21. Khan, Z. R., Pickett, J. A., van den Berg, J., Wadhams, L. J., and Woodock, C. M. 2000. Exploiting chemical ecology and species diversity to stemborer and Striga control for maize and sorghum in Africa. Pest Management 12: 221-224.

22. Kiritani, K., and Oho, N. 1962. Centrifugal progress of outbreaks of the rice stem borer, Chilo suppressalis. Japanes Journal of Applied Entomology and Zoology 6: 61-69.

23. Kogan, M. 1998. Integrated pest management: Historical perspectives and contemporary developments. Annual Review of Entomology 43: 243-270.

24. Kung, K. S. 1971. Ecological studies on the rice stem borer (Chilo suppressalis Walker) in Taiwan. II. Host plant survey. Symposium on rice insects. Proceeding of Tropical Agricultural Research 19-24 July 1971. Tokyo, Japan, pp. 27-34.

25. Ndemah, R. S., Gounou, S., and Schulthess, F. 2002. The role of wild grasses in the management of lepidopterous stemborers on maize in the humid tropics of western Africa. Bulletin of Entomological Research 92: 507-519.

26. Neupane, F. P. 1982. The bionomics of maize borer, Chilo partellus (Swinhoe) in Nepal. Ph.D dissertation, University of Wisconsin, Madison, USA, 200 pp.

27. Ofomata, V. C., Overholt, W. A., and Egwuatu, R. I. 1999. Diapause termination of Chilo partellus (Swinhoe) and Chilo orichalcociliellus Strand (Lep.: Pyralidae). Insect Science Application 19: 187-91.

28. Overholt, W. A. 1998. Biological control. In: Polaszek, A. (ed.), African cereal stem borers: Economic importance, taxonomy, natural enemies and control. Wallingford, UK: CABI, 530 pp.

29. SAS Institute 2000. SAS/STAT User's Guide, release version 8.2. Cary, North Carolina.

30. Scheltes, P. 1978. The condition of the host plant during aestivation-diapause of the stalk borers Chilo partellus and Chilo orichalcociliella (Lepidoptera: Pyralidae) in Kenya. Entomologia Experimentalis er Applicata 24: 679-688.

31. Seshu Reddy, K. V. 1983. Studies on the stem borer complex of sorghum in Kenya. Insect Science Application 4: 3-10.

32. Seshu Reddy, K. V. 1985. Integrated approach to the control of sorghum stem borers. Proceeding of the International Sorghum Entomology. Workshop, 15-21 July 1984. Texas A and M University, College, Station, Texas, USA, pp. 205-215.  

33. Singh, K. G. 1971. Recent progress in rice insect research in Malaysia. Proceedings of a Symposium on Tropical Agricultural Researches, 19-24 July 1971, 5: 109-121.

34. Smith, E. H. 1980. Crop borers research, International Centre for Insect Physiology and Ecology (ICIPE), 7th Annual report for 1979, Nairobi, Kenya, pp. 28-42.

35. Sullivan, T. P., Wagner, R. G., Pitt, D. G., Lautenschager, R. A., and Chen, D. G. 1998. Changes in diversity of plant and small mammal communities after herbicide application in sub-boreal spruce forest. Canadian Journal of Forest 28: 168-177.

36. Torii, T. 1971. The ecological studies on rice stem borers in Japan: a review. Mushi 45: 1-49.

37. Usua, E. J. 1973. Induction of diapause in the maize stemborer, Busseola fusca. Entomologia Experimentalis er Applicata 16: 322-328.

38. Van Vreden, G., and Ahmadzabidi, A. L. 1986. Pests of rice and their natural enemies in Peninsular Malaysia. Center of Agricultural Publication (Pudoc), Wageningen, Netherlands, 230 pp. 

39. Velasco, L. R. I., Walter, G. H., and Harris, V. E. 1995. Voltinism and host plant use by Nezara viridula (L.) (Hem.: Aleyrodidae) in southern Queensland. Journalof theAustralian Entomological Society 34: 193-204.