اثر تلقیح بذر با کود زیستی نیتراژین بر جوانه‎زنی و رشد اولیه کلزا (Brassica napus L.)، کنجد (Sesamum indicum L.) و آفتابگردان (Helianthus annus L.)

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 10، دوره 5، شماره 4 - شماره پیاپی 17، بهمن 1388، صفحه 91-100   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

بهرام میرشکاری¹؛ سحر باصر²

¹استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

²کارشناس ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

چکیده

    به­منظور مطالعه تأثیر تلقیح بذر با کود زیستی نیتراژین در غلظت­های 2، 3 و 4 سی­سی به همراه شاهد آب مقطر بر جوانه­زنی و رشد اولیه کلزا، کنجد و آفتابگردان، سه آزمایش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که وقتی بذور کلزا بعد از افزودن 2 سی‎­سی نیتراژین کشت شدند، طول ریشه­چه و طول گیاهچه آن نسبت به شاهد به­ترتیب 110% و 60% افزایش یافت. در تیمار تلقیح بذور کنجد با 4 سی­سی نیتراژین، طول ریشه­چه با 48% افزایش نسبت به شاهد از 38 به 75 میلی­متر رسید. کاربرد 2 و 3 سی­سی نیتراژین توانست طول ساقه­چه کنجد را معادل 31% در مقایسه با شاهد فزونی بخشد. وقتی بذور کنجد با 2، 3 و 4 سی ­سی نیتراژین آغشته شدند، سرعت جوانه­زنی بذر به­ترتیب با 26، 48 و 14 درصد افزایش از 6/1، 9/1 و 5/1 به 3/1 جوانه‎زنی در روز رسید. با توجه به نقش مهم سرعت جوانه­زنی بذر در سبز کردن یکنواخت مزرعه، توصیه می­شود که بذور کنجد بعد از آغشته کردن با 3 سی‏سی نیتراژین کاشته شوند. اثر تلقیح بذر بر طول گیاهچه آفتابگردان معنی­دار بود و تیمار آغشته کردن بذر با 4 سی‎­سی نیتراژین بیشترین طول ساقه­چه (برابر 42 میلی­متر) را داشت. به­نظر می­رسد که بهبود نسبی طول گیاهچه در اثر کاربرد نیتراژین بتواند در سبز کردن یکنواخت محصول در شرایط مزرعه نقش داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

نیتراژین؛ سرعت جوانه زنی؛ کلزا؛ کنجد؛ آفتابگردان

مراجع

1- آلیاری، ه. و شکاری، ف. 1379. دانه‏های روغنی: زراعت و فیزیولوژی. انتشارات عمیدی، تبریز، 182 ص.

2- بی‎نام. 1387. کود بیولوژیک نیتراژین. نشریه شرکت فرآوری شیمیایی زنجان، 2 صفحه.

3- خاوازی، ک. و ملکوتی، م. ج. 1380. ضرورت تولید صنعتی کودهای بیولوژیک در کشور. انتشارات وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، 599 ص.

4- خسروی، ه. 1380. کاربرد کودهای بیولوژیک در زراعت غلات. مجموعه مقالات ضرورت تولید صنعتی کودهای بیولوژیک در کشور. انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ص. 194-179.

5- خواجه‎پور، م. ر. 1379. تولید نباتات صنعتی. انتشارات جهاد دانشگاهی، دانشگاه صنعتی اصفهان، 249 صفحه.

6- رازینی، د.، کارساز، ا. و علیپوران، م. ر. 1381. عکس‏العمل عملکرد کنجد به آغشته‏‎سازی بذر با سه نوع کود بیولوژیک و مقادیر کاهش‏یافته کود شیمیایی نیتروژن در اصفهان. پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی اصفهان، 98 ص.

7- رضایی، م.، آقا شاهی، س. و صیادی، م. 1384. اثر باکتری‏های تثبیت‏کننده نیتروژن بر جوانه‎زنی زیره سبز. چهارمین کنگره علوم باغبانی ایران، 19-17 آبان ماه، دانشگاه فردوسی مشهد.

8- روستا، م. ج. 1380. بررسی فراوانی و فعالیت آزوسپیریلوم در برخی از خاک‎‏های ایران. پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، 201 ص.

9- صالح راستین، ن. 1377. کودهای بیولوژیک. مجله خاک و آب (ویژه نامه کودهای بیولوژیک)، جلد 12، شماره 3، ص. 26-17.

10- صالح راستین، ن. 1380. کودهای بیولوژیک و نقش آن‏ها در راستای نیل به کشاورزی پایدار. مجموعه مقالات ضرورت تولید صنعتی کودهای بیولوژیک در کشور. انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ص. 54-1.

11. Bacilio M., Vazquez, P., and Bashan, Y. 2003. Alleviation of noxious effects of cattle ranch composts on wheat seed germination by inoculation with Azospirillum spp. Biology and Fertility of Soils 38: 261–266.

12. Bashan Y., Davis, E. A., Carrillo-Garcia, A., and Linderman, R. G. 2000 Assessment of VA mycorrhizal inoculum potential in relation to the establishment of cactus seedlings under mesquite nursetrees in the Sonoran desert. Appllied Soil Ecology 14: 165–176.

13. Bashan Y., Ivanony, Y. H., and Saad, A. 1989. Nonspecific response in plant growth, yield and root colonization of non-cereal crop plant to inoculation with Azospirilum brasilense. Canadian Journal of Botany 67: 1317-1324.

14. Bhadauria, S., Pahari, G. K., and Kumar, S.  2000. Effect of  Azospirillum biofertilizer on seedling growth and seed germination of Emblica officinalis. Indian Journal of Plant Physiology 5: 177-179.

15. Creus C. M., Sueldo, R. J., and Barassi, C. A. 1996. Azospirillum inoculation in pregerminating wheat seeds. Canadian Journal of Microbiology 42: 83–86.

16. Dos Santos, C. C., De Oliviera, D. F., Alves, L. W. R., and Furtado, D. A. S. 2003. Effect of organic extracts associated with surfactant tween 80 on seed germination. Ciencia e Agrotecnologia. 28 (2): 296-299.

17. El-Abd S. O., Singer, S. M., El-Saied, H. M., and Mahmoud, M. H. 1999. Effect of some levels of plant growth regulators and silver nitrate on the growth and yield of broad bean (Vicia faba) plants. Egypt Journal of Horticulture 16 (2): 143-150.

18. EL-Zeiny O. A. H. 2007. Effect of biofertilizers and root exudates of two weed as a source of natural growth regulators on growth and productivity of bean plants (Phaseolus vulgaris L.). Journal of Agricultural and Biological Science 3 (5): 440-446.

19. Gaur A. C. 2001a. Effects of Azotobacterization on the yield of canola (Brassica napus L.): Laboratory experiment. Indian Society of Soil Science 40: 19-22.

20. Gaur A. C. 2001b. Effects of Azotobacterization in presence of fertilizer nitrogen in the yield of canola (Brassica napus L.): Field experiment. Indian Society of Soil Science 41: 50-54.

21. German M. A., Burdman, S., Okon, Y., and Kigel, J. 2000. Effects of Azospirillum brasilense on root morphology of common bean (Phaseolus vulgaris L.) under different water regimes. Biology and Fertility of Soils 32: 259–264.

22. Hossain I., Khan, M. A. I., and Podder, A. K. 1999. Seed treatment with Rhizobium in laboratory and field experiments for biomass and seed production of lentil (Lens culinaris L.). Bangladesh Journal of Environmental Science 5: 61-64.

23. Kennedy A. C., and Smith, J. K. 1995. Soil microbial diversity and sustainability of agricultural soil. Journal of Plant and Soil 170: 75-86.

24. Kennedy I. R., and Tychan, Y. T. 1997. Biological N fixation in non-legominous field crops: Recent Advances. Plant and Soil 141: 93-118.

25. Okon Y. 2002. Azospirillum, physiological properties, mode of association with roots and it’s application for the benefit of cereal and forage grass crops. Israel Journal of Botany 31: 214-220.

26. Puente M. E., and Bashan, Y. 1993. Effect on inoculation with Azospirillum brasilense strains on the germination and seedlings growth of the giant columnar cardon cactus (Pachycereus pringlei). Symbiosis 15: 49–60.

27. Rai, S. N., and Gaur, A. C. 1998. Characterization of Azotobacter spp. and effect of Azotobacter and Azospirillum as inoculant on the yield and N-uptake of wheat crop. Plant and Soil 109: 131-134.

28. Sorial M. E., EL-Khateeb, S. R., and Ali, F. A. 1992. Synergistic effect of Azotobacter on the growth, N, P and K contents of tomato and activity of some pathogenic fungi Menofia. Agricultural Research 17 (4): 1999-2014.

29. Tilak, B. R., Singh, C. S., Roy, N. K., and Subba Rao, N. S. 1992. Azospirillum brasilense and Azotobacter chrococcum inoculum effect on maize and sorghum. Soil Biology and Biochemistry 14: 417-418.

30. Yousry M., Kabesh, O. M., and Seif, K. H. 2003. Manganese availability in a calcareous soil as a result of phosphate fertilization and inoculation with phosphobacterin. African Journal of Agricultural Science 5 (2): 75-80.