بررسی تنوع ژنتیکی برای صفات مورفولوژیک در ژنوتیپ‌های برنج تحت تنش سرما

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 8، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 31، شهریور 1392، صفحه 59-70   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

فاطمه هنرور^{* 1}؛ حسین صبوری²؛ سکینه سعیدی سار³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه بیوتکنولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، دامغان، ایران.

²عضو هیأت علمی گروه کشاورزی دانشگاه جامع گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران.

³عضو هیأت علمی گروه علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، دامغان، ایران.

چکیده

    به منظور بررسی تنوع بین ژنوتیپ­های برنج در شرایط تنش سرما، 22 ژنوتیپ برنج شامل 11 ژنوتیپ بومی و اصلاح­شده و 11 ژنوتیپ خارجی ارزیابی شدند. آزمایش به صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. ژنوتیپ­های مذکور در شرایط نرمال (تیمار شاهد) و دمای 10 درجه سلسیوس (تنش سرما) در شرایط اتاقک کشت مورد بررسی قرار گرفتند. برای بررسی تنوع فنوتیپی ارقام­، طول ریشه­، طول اندام هوایی­، وزن خشک ریشه و اندام­هوایی اندازه­گیری شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده­ها نشان داد که اختلاف بین ژنوتیپ­ها­، در تنش سرما و اثر متقابل ژنوتیپ× سرما برای کلیه صفات مورد بررسی معنی­دار بود. ضرایب همبستگی بین میانگین صفات اندازه‎گیری شده در گیاهچه­ها­، در شرایط نرمال و تنش با مقادیر شاخص­های تحمل و حساسیت­، بالا و معنی­دار بود. تجزیه خوشه­ای در شرایط سرما­، ژنوتیپ­های مورد بررسی را در سه گروه قرار داد که ژنوتیپ­های حساس و متحمل را از­ هم تفکیک کرد.تجزیه کلاستر براساس شاخص­های تحمل به تنش در صفت­های مورفولوژیک مورد بررسی نیز منجر به جدایی ژنوتیپ­های حساس از متحمل شد. تفاوت معنی­دار بین ژنوتیپ­ها بیانگر وجود تنوع ژنتیکی برای صفات ارزیابی شده در مرحله گیاهچه­ در ژنوتیپ­های مورد بررسی در شرایط سرما بود.

کلیدواژه‌ها

برنج؛ فنوتیپ؛ تنش سرما؛ صفات مورفولوژیک

مراجع

Aghazadeh R, Nematzadeh Gh, Babaeyan Jolodar N (2007) Assessment of genetic diversity of rice genotypes using quantitative traits. Journal of Modern Agriculture 9: 2-5. [In Persian with English Abstract].

Babaeian Jolodar N, Nematzadeh Gh, Karbala'ei M, Taeeb M (1999) Variation of agronomic traits in rice landraces in Mazandaran. Quarterly - Research Journal of Shahed University 26: 15-26. [In Persian with English Abstract].

Bodapati­ N­, Gunawardena­ TH­, Fukai­ PSH (2005) Increasing cold tolerance in rice. University of Queensland. School of Land and Food Sciences. RIRDC. Australia. 20 pp.

Ghorbany A, Zarin kamar  F, Fallah A (2011)  Effects of cold stress on anatomical traits and morphology in both resistant and susceptible rice varieties at germination stage.  Journal of Cells and Tissues 5: 235-244.

Gregario­ G­B­, Sendhira­ D­ (1993) Genetic analysis of salinity tolerance in rice­. Theor­etical and Applied Genetic 86­: 333-338.

Hasibi P, Moradi F, Nabipour M (2007) Screening rice genotypes for resistance to low temperature using chrophyll florescence. Iranian Agronomic Science Journal 33:14-31. [In Persian with English Abstract].

Kato A (1928) The affinity of rice varieties as shown by the fertility of hybrid plants. Bulletin Science, Faculty of Agriculture, Kyushu University 3: 132–147.

Katoozy M, Rahymzadeh-Khoei F, Sabori H (2000) Evaluation of rice cultivars at different irrigation treatments based on tolerance and sensitivity indices. Journal of Crop Production 3: 33-47.

Kazemi Arbat H (1995) Cereal Agronomy. First Edition. Tehran University Press. 254 pp. [In Persian with English Abstract].

Myrtabar M, Pyrdashty H, Karbalaee MT, Moradi F (2009) Effect of temperature on different rice varieties at germination stage. Journal Breeding of Crops 1: 66-81.

Radfar H (2004) The evaluation of cold stress on germination and seedling stage of rice in Mazandaran province, Iran. M.Sc. Thesis, Islamic Azad University, Varamin Branch, 182 pp. [In Persian with English Abstract].

SAS Inistitute (1997) SAS  version 9.1, SAS Inistitute. Cary­, NC­., USA.

Sharify P (2012) Evaluation of Shoot growth of cold tolerant rice at germination stage. Journal of Crop Improvement 9: 108-121.

Sinha PK­, Chouhan VS, Prasai K, Chautan JS (1991) Genetic divergence in indigenous upland rice varieties. Indian Journal of Genetics 51: 47-50.

SPSS (2007) 233 south Wacker Drive­. 16.0 Brief guide. 11^th Floor­, Chicago­, IL60606-6412. Patent No. 7: 023-453.

Yoshida­ S­, Forno­ D­A­, Cock­ JH, Gomez­, K (1976) Labratory manual for physiological studies of rice­. IRRI­, Los Banos, philipines.

Vergara BS, Visperas  RM (1971) Effect of temperature on the physiology and morphology of rice Plant. International Rice Research Institute, Philippines 2: 66-70.

Fernandez GCJ (1992) Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. In: Kuo CG (Eds.), Adaptation of food crops to temperature and water-stress. AVRDC, Shanhua, Taiwan. pp. 257-270.