بررسی روند تغییرات برخی از شاخص‌های رشدی گندم تحت شرایط کم آبی

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 2، دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 23، شهریور 1390، صفحه 11-19   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حمید دهقان‎زاده^{* 1}؛ منوچهر جم نژاد²

¹عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نراق، نراق، ایران.

²عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساوه، ساوه، ایرانو

چکیده

   به منظور بررسی تأثیر تیمار­های کم آبیاری  بر شاخص­های رشدی سه رقم گندم نان (Triticum aestivum  L.)، آزمایشی در سال­های زراعی 87-1386 و 88- 1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی نراق به صورت کرت­های خرد شده، بر پایه  طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی در چهار تکرار به اجرا درآمد. کرت­های اصلی شامل زمان آبیاری (آبیاری پس از70 ،90 و110 میلی­متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A) و کرت­های فرعی شامل ارقام گندم (مهدوی، سپاهان و بک­کراس روشن) بودند. تیمارهای آبیاری پس از 70 و 90 میلی­متر تبخیر تجمعی، از نظر هیچ یک از شاخص­های رشدی تفاوت معنی­داری نداشتند ولی، افزایش فاصله دو آبیاری از 90 به 110 میلی­متر تبخیر تجمعی، باعث کاهش معنی­دار در شاخص­های رشدی داشت. در شرایط تیمارهای آبیاری 70  و90 میلی­متر تبخیر تجمعی، روند تغییرات شاخص سطح برگ، ماده خشک کل، سرعت آسیمیلاسیون خالص و سرعت رشد محصول مشابه بود. در حالی که در همه نمونه­برداری­ها با افزایش فاصله دو آبیاری از 90 به 110 میلی­متر تبخیر تجمعی، کاهش قابل ملاحظه­ای در روند تغییرات شاخص­های رشدی مشاهده گردید. روند تغییرات سرعت رشد محصول با تغییرات شاخص سطح برگ موزون بود ولی با سرعت آسیمیلاسیون خالص هماهنگی کمتری مشاهد شد. بنابراین ممکن است در شرایط آب و هوایی مشابه با انجام آبیاری بر اساس دوره زمانی 70 و  90 میلی­متر تبخیر از تشک تبخیر کلاس A صفات مورد بررسی تفاوت معنی­داری نداشته باشند، یعنی با کاهش 22 درصد در مصرف آب آبیاری، در شاخص­های رشدی و عملکرد محصول تغییراتی حاصل نشود.

کلیدواژه‌ها

سرعت آسیمیلاسیون خالص؛ شاخص سطح برگ؛ کم آبیاری؛ گندم؛ ماده خشک کل

مراجع

Ali M, Jensen CR, Mogensen VO, Andersen MN, Henson IE (1999) Root signaling and osmotic adjustment during intermittent soil drying sustain grain yield of field grown wheat. Field Crops Research 62: 35-52.

 Bajii M, Lutts S, Kinet J (2001) Water deficit effect on solute contribution to osmotic adjustment as a function of leaf ageing in three wheat cultivars performing differently in arid conditions. Plant Science 160: 669-681.

Clark JM, Smith TFT, McCaig TN, Green DG (1984) Growth analysis of spring wheat cultivars of varying drought resistance. Crop Science 24: 537-541.

Guttieri MJ, Stark JC, O’Brien K, Souza, E (2001) Relative sensitivity of spring wheat grain yield and quality parameters to moisture deficit. Crop Science 41: 327-335.

Hassanli AM (2000) Different methods of water measurement.Shiraz University Publication. 345 pp.

Hirasawa T, Nakahara M, Isumi T, Iwamoto Y, Ishihara K (1998)  Effect of pre-flowering soil moisture deficits on dry matter production and ecophysiologycal characteristics in soybean plants under well irrigated conditions during grain filling. Plant Production Science 1: 8-17.  

Hosein Poor T, Siadat SA, Mamghani R, Rafiei M (2003) Study some effective morphological and physiological traits on yield and yield components of wheat genotype under deficit irrigation conditions. Iranian Journal of Crop Science 10: 23-36. [In Persian with English Abstract].      

Karimi MM, Siddique KHM (1991) Crop growth and relative growth rate of old and modern wheat cultivars. Australian Journal of Agricultural Research 42: 13-20.

Khajooe Nejad JCH, Kazemi H, Aliari H, Javanshir A, Arvin MCH (2005) Effect of different irrigation levels and plant densities on growth and yield of soybean cultivars. The Scientific Journal of Agriculture 27: 67-88. [In Persian with English Abstract]. 

 Li J, Lee YRG, Assmann SM (1998) Guard cells possess a calcium–dependent protein Kinase that phosphorylates the KAT1 potassium channel. Plant Physiology 116: 785-795.

Mousavi SGH, Mirhadi MJ, Siadat SA, Noor Mohammadi GH, Darvish F (2009) Effect of water stress and nitrogen on yield and water use efficiency of sorghum and millet. Journal of Modern Science of Sustainable Agriculture 15: 101-114. [In Persian with English Abstract].

Moustafa MA, BoersmaLB, Kyonstad WE (1996) Response of four spring wheat cultivars to drought stress. Crop Science 36: 982-986.

 Nakagami  K, Okawa TO, Hirasawa T (2004) Effect of a reduction in soil moisture from one month before flowering through ripening on dry matter production and ecophysiological characteristics of wheat plants. Plant Production Science 7: 143-154.

 Wang CY, Ma Y, Zhou S (1996) Study on effect of soil drought stress on winter wheat senescence. Acta Agricultural University of Henan 30: 309-313.