ارزیابی دگرآسیبی سورگوم جارویی (Sorghum vulgare var. technicum) بر جوانه زنی و رشد گیاهچه جو (Hordeum vulgare‌)

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 8، دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 23، شهریور 1390، صفحه 73-80   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سمیه هاشمی‎زاده¹؛ سلیمان جمشیدی^{* 2}؛ شهرام شاهرخی²

¹کارشناس ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد میانه، گروه کارشناسی ارشد زراعت، میانه، ایران.

²عضو هیأت علمی گروه گیاه پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه، میانه، ایران.

چکیده

     سورگوم جارویی به صورت گسترده­ در منطقه میانه برای تولید جاروی سنتی کشت شده و تناوب آن با جو یکی از تناوب­های رایج این منطقه می­باشد. این تحقیق به منظور تعیین قابلیت دگرآسیبی سورگوم جارویی بر جوانه­زنی و رشد اولیه جو انجام گرفت. اثر عصاره­ آبی 5/2، 5، 5/7 و 10% ریشه و اندام­هوایی سورگوم جارویی نمونه­برداری شده بعد از کاشت در چهار مرحله به فواصل یک ماهه و نیز اثر ترشحات ریشه گیاهچه­های سورگوم جارویی به روش اتاقک هم­تراز آگار بر گیاهچه­های جو، هم‎چنین اثر عصاره آبی 5 و 10% بقایای دست نخورده و سوخته بلافاصله و یک ماه بعد از برداشت بر جوانه­زنی و رشد اولیه جو در آزمایشگاه بررسی شد. هم‎چنین، اثر عصاره 5/2، 5، 5/7 و10% اندام­هوایی سورگوم جارویی سه ماهه بر رشد گیاهچه جو در گلخانه مطالعه شد. عصاره ریشه سورگوم جارویی نسبت به عصاره اندام هوایی بر جوانه­زنی جو کمتر بازدارنده بود و عصاره اندام هوایی سه ماهه بیشترین اثر بازدارنده بر جوانه­زنی و رشد اولیه جو را داشت. هم‎چنین ترشحات ریشه سورگوم جارویی بر رشد ساقه­چه بیشتر از ریشه­چه جو تأثیرگذار بود. به علاوه، سوزاندن بقایای گیاهی سورگوم جارویی در تخفیف خاصیت دگرآسیبی آن تا 77% مؤثر بود. اثر عصاره­دهی سورگوم جارویی در گلخانه از تأثیر مستقیم آن در آزمایشگاه بر ویژگی­های گیاهچه جو کمتر بود. نظر به خاصیت قابل توجه دگرآسیب سورگوم جارویی بر جو، بایستی در قرار دادن تناوب جو با سورگوم جارویی ملاحظات کافی در مدیریت بقایای محصول سورگوم جارویی به عمل آید.

کلیدواژه‌ها

آللوپاتی؛ تناوب زراعی؛ مواد شیمیایی دگرآسیب؛ آللوکمیکال

مراجع

Abbasdokht H, Chaichi MR (2004) Allelopathic potential of pea cultivars residue on germination and growth of sorghum, soybean and sunflower. Iranian Agricultural Science Journal 34: 617-624. [In Persian with English Abstract].

Anaya AL (1999) Allelopathy as a tool in management of biotic resources in agroecosystems, Critical Review in Plant Sciences 18(6): 697-739.

Ben-Hammauda M, Kremer RG, Minor HC (1995) Phytotoxicity of extracts from sorghum plant components on wheat seedling. Crop Science 35(6): 1652-1656.

Ben-Hammouda M, Kremer RG, Minor HC, Sarwar M (1995) A chemical basis for differential allelopathic potential of sorghum on wheat on wheat. Journal of Chemical Ecology, 21(6): 775-786.

Farrukh H, Mohammad AG (1981) Allelopathic Effect of Sorghum vulgare Pers. Oecologia (Berl) 51: 284-288.

Hashemizadeh S, Jamshidi S, Shahrokhi Sh (2010a). Allelopathic potential and autoalleopathy of broomcorn residues and its allelopathic effects on wheat, barley and tomato. The 5^th National Conference of New Ideas in Agriculture. Islamic Azad University, Khurasgan Branch. 34-37. [in Persian with English Abstract]

Hashemizadeh S, Jamshidi S, Shahrokhi Sh (2010b). Allelopathic potential dynamic of root and shoots of broomcorn on wheat. The 2^nd International Conference of Agriculture and Sustainable Development, On-going Opportunities and Threats. Ideas in Agriculture. Islamic Azad University, Shiraz Branch. 112-116. [in Persian with English Abstract]

Hanwen W, Pratley J, Lemerele, D (2007) Autotoxicity of wheat (Triticum aestivum L.) as determined by laboratory bioassays. Plant and Soil, 296: 85-93.

Jamshidi S (2003) Identification and distribution of smuts on broomcorn in Miyaneh and Zanjan regions. Final Report of Research Project. Islamic Azad University, Miyaneh Branch, 164 pp. [In Persian with English Abstract].

Lappalaeinen JH, Yeli-Mtilla T (1999) Genetic diversity in Finland of the birch endophyte Gnomonia setacea as determined by RAPD-PCR markers. Mycological Research 103: 328–332.

Latifi P, Jamshidi S (2010) Broomcorn (Sorghum bicolor var. technicum) allelopathic effect on fat hen, redroot pigweed and wheat. 16^th Asian Agricultural Symposium, Bangkok, Thailand. pp: 355-358.

Mardan R (2009) Allelopathic interaction between broomcorn and some weeds common in broomcorn fileds. M.Sc. Thesis, Islamic Azad University, Takestan Branch, 158 pp. [In Persian with English Abstract].

Mighani F (2004) Allelopathy, from the concept to application. Parto Vaghe Publication: Tehran. 256 pp. [In Persian with English Abstract].

Randhawa MA, Cheema ZA, Muhammad AA (2002) Allelopathic effect of sorghum water extract on germination and seedling growth of Trianthema portulacastrum. Journal of Agricultural Biology, 4 (3): 383-384.

Rice EL (1995) Biological control of weeds and plant diseases. University of Oklahoma Press: Norman and London. 278 pp.

Valizadeh V, Barghi S, Barzegar P, Rashi K  (2010) Broomcorn allelopathy on corn, lentil and chickpea. 16^th Asian Agricultural Symposium, Bangkok, Thailand, 409-412.

Wu H, Pratley J, Lemerle D, Haig T (2000) Evaluation of seedling allelopathy in 453 wheat (Triticum aestivum) accessions by Equal-Compartment-Agar-Method. Australian Journal of Agriculture Research 51: 937–944.

York RA, Heald RC (2007) Effect of burn residue proximity on growth of 5 planted mixed-conifer species after 6 years. USDA Forest Service Gen. Technological Report. PSW-GTR-203. 304 pp.

Zahid AC, Abdul Kh, Saleem A (2001) Use of Sorgaab (sorghum water extract) as a natural weed inhibitor in spring mungbea. Journal of Agricultural Biology 3 (4): 515- 518.