اثر بقایای اندام های علف هرز پنجه مرغی (Cynodon dactylon L.) بر برخی از صفات مورفولوژیک و عملکرد گندم نان (Triticum aestivum L.)

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 12، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 18، اردیبهشت 1389، صفحه 105-113   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

مهرداد یارنیا^*

دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز.

چکیده

این بررسی به منظور ارزیابی اثرات مقادیر مختلف بقایای اندام‌‌های مختلف علف‌ هرز پنجه­مرغی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم به صورت آزمایش فاکتوریل در سه تکرار در سال 1387 اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل بقایای اندام­های مختلف پنجه مرغی در چهار سطح شامل بقایای حاصل از برگ، ساقه، ریشه و کل اندام­های پنجه­مرغی و مقدار بقایای اضافه شده به خاک در پنج سطح شامل صفر(شاهد)، 40، 60، 80 و 100 گرم در مترمربع بود. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که اثر بقایای حاصل از اندام­های مختلف پنجه­مرغی منجر به کاهش معنی­دار ارتفاع بوته، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه، تعداد برگ، طول سنبله، وزن صد دانه و بیوماس شد. با افزایش میزان بقایای پنجه­مرغی در خاک محل رشد گندم، میزان کلیه صفات مورد بررسی کاهش بیشتری نشان دادند به طوری که با اضافه کردن 100 گرم بقایای پنجه­مرغی به خاک، ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد پنجه­ بارور، طول سنبله، طول دم گل­آذین، تعداد دانه، وزن صد دانه و بیوماس به ترتیب 76/56، 67/70، 40/20، 86/61، 77/41، 60/75، 24/33 و 95/63 درصد نسبت به رشد گیاه در شرایط شاهد کاهش یافتند. کاهش در عملکرد گندم از حداقل01/7 درصد تا حداکثر 53/80% بسته به میزان بقایای پنجه­مرغی موجود در خاک بود. بقایای ریشه علف‌ هرز پنجه‌مرغی بیشترین اثر کاهشی بر اکثر صفات مورد بررسی داشت. با توجه به اهمیت میزان تولید گندم به عنوان یک محصول استراتژیک، کاهش عملکرد حتی در سطوح پایین توسط بقایای علف­های هرز از جمله پنجه­مرغی موجود در مزارع، موضوعی است که لازم است مورد توجه خاص قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

آللوپاتی؛ بقایای علف هرز؛ پنجه‌مرغی؛ گندم

مراجع

1. Abdul-Rehman, S. A. and Habib, M. M. 2005. The allelopathic potentialities of Cynodon dactylon and Eucalyptus prostrate on Zea mays L. and Triticum aestivum L. plants. Biotechnology 4(1):23-34.
2. Alam, S. M., Ala, S. A., Azmi, A. R., Kan, M. A. and Ansari, R. 2001. Allelopathy and it's role in agriculture. Journal of Biological Sciences 1(5):308-315.
3. Alam, S. M., Ansari, S. A. and Khan, M. A. 2001. Influence of leaf extract of bermudagrass (Cynodon dactylon L.) on the germination and seedling growth of wheat. Wheat Information Service 92:17-19.
4. Chou, C. H. 1999. Roles of allelopathy in plant biodiversity and sustainable agriculture. Critical Reviews in Plant Sciences, Taylor and Francis 18: 609-636.
5. De Neergard, A. and Porter, J. 2000. Allelopathy. Department of Plant Pathology, Physiology and Weed Science. http://www. kursus.kvl.dk /shares/ ea/ 03Projects/ 32gamle /_Project%20files/ allelopathy.
6. El-Khatib, A. A., Hegazy, A. K. and Gala, H. K. 2004. Does allelopathy have a role in the ecology of Chenopodium murale. Annual Botany Fennici 41:37-45.
7. Ervin, C. N. and Etzel, R. G. W. 2000. Allelochemical autotoxicity in the emergent wetland macrophyte Junacus effusus (Juncaceac). American Journal of Botany 87(6). 853-860.
8. Habib, M. M. and Abdul Rahman, S. A. 1989. Evaluation of some weed extracts against field dodder on alfalfa (Medicago sativa). Journal of Chemical Ecology 4(2): 128-134.
9. Hilda, G. G., Francisco, Z. G., Maiti, R. K., Sergio, M. L., Elia, L. D. R. D. and Salomon, M. L. 2002. Effect of extract of Cynodon dactrylon L. and Sorghum halepans L. on cultivated plants. Crop Research 23(2): 382-388.
10. James, W., Lawrence, S., Oliver, R. and Collings, F. C. 2002. Allelopathic potential of wheat (Triticum aestivum) straw on selected weed species. Weed Science 30(5):495-497.
11. Kebede, Z. 1993. Allelopathic chemicals: Their potential uses for weed control in agroecosystem. Department of Plant Pathology and Weed Science. Colorado State University. Fort Collins, Colorado, 80523.
12. Khalid, S., Ahmad, T. and Shad, R. A. 2002. Use of allelopathy in agriculthure. Asian Journal of Plant Science 1(3): 296-297.
13. Mahmood, K., Malik, K. A., Sherkh, K. H., Hussain, A. and Lodhi, M. A. K. 1999. Allelopathic potential of weed species invading kallargrass (Leptochloa fusca) and bermudagrass (Cynodin dactylon) in saline agricultural lands. Pakistan Journal of Allelopathy 19:137-149.
14. Mc Collum, S. 2002. Allelopathy: A review. Shiloh MC Collum. Colorado State University.
15. Narwal, S. S., Palaniraj, R. and Sati, S. C. 2005. Role of allelopathy in crop production. Herbologia 6 (2): 438-445. ‏
16. Nelson, R. 2005. Bermudagrass, Cynodon dactylon: Exotic, invasive and problem plants. Weedy Plants of the US.
17. Singh, H. P., Batish, D. R. and Kohi, R. K. 2006. Handbook of sustainable weed management. Haworth Reference Press.
18. Smith, M. W., Wolf, M. E., Cheary, B. S. and Carrol, B. L. 2001. Allelopathy of bermudagrass, tall fescue, reedroot pigweed, and cutleat evening primrose on pecan. Departmant of Horticulture and Landscape Architecture, Oklahama State University, Stillwater, OK .74078.
19. Vasilakoglou, I., Dhima, K. and Eleftherohorinos, I. 2005. Allelopathic potential of bermudagrassand johnsongrass and their interfrence with cotton and corn. Agronomy Journal 97: 303-313.

20. Waller, G., R. 2001. Allelopathy in agroecosystem: An overview. American Chemical Society, Washington, DC.