نقش شبکه شهری در توسعه پایدار شهری(مطالعه موردی: استان مازندران)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 5، دوره 10، شماره 32، آذر 1394، صفحه 69-91   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی شیخ اعظمی^{* 1}؛ اسدالله دیوسالار²

¹گروه جغرافیا، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران

²استادیار گروه جغرافیا دانشگاه پیام نور واحد ساری، مازندران، ایران

چکیده

امروزه مقوله توسعه دغدغه ی خاطر بسیاری از کشورهاست، و توسعه نیز چیزی جز رضایت بخش تر کردن وضعیت زندگی مردم نیست. مطالعه شبکه شهری به انسانها این آگاهی را می دهد که چگونه در فضای جغرافیایی معین بر موانع ارتباطی و مبادلاتی خود فائق آمده و ماشین اقتصادی نواحی و مناطق خود را چگونه و  به اتکا کدام داده ها بکار بیاندازند و با توجه به تعدد نقش شهرهای موجود در شبکه ،روابط پیچیده بین آنها در سطح ناحیه را چگونه برقرار کرده و نظم دهند ، تا این سیستم موجب رضایت بخش شدن زندگی شان شود. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است ، بنابراین از مدل نقطه جدایی برای تعیین شکل شبکه شهری استان مازندران براساس آستانه های اقتصادی یا مرز های تجاری شهرهای اصلی نواحی استان استفاده شده است و سپس با استفاده از شاخص ترکیبی توسعه، توسعه پایدار شهری استان در نواحی ( شهرستان های) استان تحت حاکمیت شهرهای اصلی شبکه تعیین شده است .  در این پژوهش از روشهای کتابخانه ایی  وکارتوگرافی برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است . جامعه آماری این تحقیق 51 شهر استان مازندران و بویژه 21 شهر مرکز نواحی این استان بوده است. برخی از نتایج بدست آمده در این پژوهش عبارت است از ؛ استان مازندران دارای شبکه شهری واحدی نیست( در شرق شبکه ایی قطاعی و در غرب شبکه ایی خطی ) ، نابرابری در میزان توسعه پایدار شهری در استان مازندران حکمفرما است ، تقریبا" شهرهای شبکه شهری خطی در سطح توسعه یافتگی بالا و شهرهای موجود در شبکه شهری قطاعی در طبقه فرو توسعه یافته و محروم قرار گرفتند ، نواحی (شهرستان های) محروم و فرو توسعه یافته استان دارای درصد شهرنشینی بالایی هستند ، با توجه به نقاط جدایی شهرهای مراکز نواحی( شهرستان) از شهر ساری  ، شبکه شهری استان  از طریق انتقال بموقع و عادلانه جریان ( در شبکه خطی) موجب توسعه و با مکش بی موقع و استعمارگونه جریان ( در شبکه قطاعی) موجب عدم توسعه و محرومیت شهرها شده است و ... 

کلیدواژه‌ها

شبکه شهری؛ توسعه پایدار شهری؛ آستانه اقتصادی؛ توسعه یافتگی؛ مازندران

مراجع

1. شاه حسینی، پروانه و رهنمایی، محمدتقی، 1389، شهرشناسی تطبیقی ایران: با تأکید بر استان­های مازندران و هرمزگان، انتشارات سمت، تهران.
2. حکمت نیا، حسن و موسوی، میرنجف، 1385، کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه­ریزی شهری و ناحیه­ای، انتشارات علم نوین، یزد.
3. نظریان، اصغر، 1388، پویایی نظام شهری ایران، چاپ اول، انتشارات مبتکران، تهران.
4. زنگی­آبادی، علی و اسماعیلیان، زهرا، 1382، تحلیل ساختار فضایی متروپلیتن­های ایران (بازتاب تفکر پوزیتیویسم منطقی بر مادر شهر تبریز)، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، جلد پانزدهم، شماره 1و2.
5. ضرابی، اصغر، و موسوی، میرنجف، 1388، بررسی کارکرد شهرهای کوچک در نظام شهری و توسعه منطقه­ای (مطالعه موردی: استان یزد)،  مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال بیستم، شماره پیاپی 34 ، شماره 2، صص 18-1.
   1. Braga, T. M.; Freitas, A. P. G.; Duarte, G. S.; Souza, J.C. Indices of municipal sustainability: the challenge to gauge. New Economy Belo Horizonte, 14, n. 3, Set./Dez. 2004. 11 – 33. 2011.
   2. Barros, L., Oliveira, S., Carvalho, A.M., and I.C.F.R. Ferreira., 2010, In vitro antioxidant properties and characterization in nutrients and photochemical of six medicinal plants from the Portuguese folk medicine, Ind. Crop. Prod. 32, 572-579.
   3. Champion, A.G., 2001, A changing demographic regime and evolvingpolycentric urban regions-consequences for the size, composition and distribution of city populations. Urban Studies, 38: 657-677.
   4. Bellen, H. M. Sustainable development: presenting the main measurement methods. Ambient and Society, Campinas, 2004. v.7, n.1, p.67-87, jan./jun. 2004
   5. Elle, M. Nielsen, S,B. jensen, j,o & Hoffmann,b., 2003, the seven challenges of sustainable cities .paper for cost c8 final conference, 6-8 November 2003 Trento, Italy.
   6. Glavic, P., and Lukman, R., 2007, Review of sustainability terms and their definitions, Journal of Cleaner Production; 15(18), 1875-1885.
   7. Hall,P & Pfeiffer,U., 2003, Urban future 21 ,a global agenda for twenty-first century cities.federal ministry of transport, building and housing of the republic of germany, E&FN Spon.
   8. Jannuzzi, P. D. M. Social indicators in Brazil: concepts, data sources and applications. 4th Edition. ed. Campinas: Paragraph Publishing. 2009
   9. Louette, A. Indicators of Nations: A Contribution to Sustainability Dialogue. Sao Paulo: WHH - Willis Harman House, 2007
   10. Mori,  T.,  &  K.  Nishikimi, 2002, Economies of transport density and industrial agglomeration,  Regional Science and Urban Economics, nº 23,p.167-200.
   11. 10. MEIJERS, E. and A. ROMEIN., 2003, Realizing potential: Building Regional Organizing Capacity in Polycentric Urban Regions, European Urban and Regional Studies, 10, pp.173-186.
   12. 12. Meijers, E., 2007, from a central place to a network model: theory and evidence of a paradigm change. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 98:  245-259.
   13. Pimenta, H. C. D., 2010, (Org.). Corporate Sustainability: practices in supply chains. 1 ed.Natal: IFRN, v. 1, p. 21-52.
   14. Programme United Nation Development. New Atlas of Human Development in Brazil. Last accessed:‹http://www.pnud.org.br›. Acesso em: 28 de abr. 2011
   15. Scott, A., 1988, Metropolis: From the division of labor to urban form, University of California Press, Berkeley and Los Angeles.
   16. Silva, A. M.; Correia, A. M. M.; Candido, G. A. Ecological footprint method: Sustainability assessment in João Pessoa-PB. In: CANDID, G. A. (Org). Sustainable development and sustainability indicators systems: applications forms in different geographical contexts and specific contingencies, large meadow – PB:Ed , UFCG,Cap,8.p469.2010
   17. United Nation., 2008, Un Documents Cooperation Circles Gathering :A Body of Global Agreement, Report of the World Commission on Environment and Development ,Our Common Future.
   18. 15. Veiga, J.E.D., 2008, Sustainable Development: The Challenge of the century XXI.3a Edition ed.Rio January: Garamond.