اثر توپوگرافی در تفسیر داده‌های مقاومت ویژه‌ی الکتریکی دشت نوبران

پژوهش های نوین در زمین لرزه

مقاله 2، دوره 10، شماره 35، خرداد 1394، صفحه 9-17   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مهدی مهدی‌پور سردرود^{* 1}؛ محمدکاظم حفیظی²

¹کارشناس ارشد ژئوفیزیک، دانشکده علوم پایه، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استاد ژئوفیزیک، مؤسسه‌ی ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

عامل توپوگرافی به جهت تغییرات گمراه‌کننده‌ای که در اندازه‌گیری داده‌های مقاومت ویژه‌ی الکتریکی و هم‌چنین در تفسیر این داده‌ها می‌تواند به وجود می‌آورد، حائز اهمیت است. مطالعه‌ی اثر توپوگرافی در تفسیر داده‌های مقاومت ویژه‌ی الکتریکی در دشت نوبران، واقع در طول جغرافیایی (از  َ30: ْ45 تا  ْ50 شرقی) و عرض جغرافیایی (از  ْ30 تا  َ30: ْ35 شمالی)، هدف اصلی این پژوهش است. برای انجام این کار، 101 سونداژ الکتریکی با آرایش شولومبرگر در راستای 15 پروفیل در دشت نوبران برداشت گردید. با توجه به ارتفاع نقاط تمامی سونداژها، توپوگرافی منطقه‌ی موردمطالعه، تأثیر مؤثری در اندازه‌گیری داده‌های مقاومت ویژه‌ی الکتریکی ظاهری نداشته است، بنابراین اثر توپوگرافی در تعیین مقاومت ویژه‌ی حقیقی لایه‌ها و جنس لایه‌های زمین‌شناسی، قابل‌چشم‌پوشی است. البته اثر توپوگرافی منطقه‌ی موردمطالعه، در تفسیر داده‌های مقاومت ویژه‌ی الکتریکی اندازه‌گیری شده ازجمله، شیب لایه‌های مقاطع ژئوالکتریکی، گودی‌ها و برآمدگی‌های مرز لایه‌های زیرزمین، قابل‌چشم‌پوشی نیست و بایستی اثر توپوگرافی، در تفسیر داده‌های مقاومت ویژه‌ی الکتریکی، در نظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

مقاومت ویژه؛ توپوگرافی؛ مقاطع ژئوالکتریکی؛ دشت نوبران؛ ایران

مراجع

[1]    آریامنش، م.، احمدی، س.، 1391، ژئوالکتریک، چاپ اول، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
[2]    تلفورد و همکاران، ترجمه‌ی حاجب حسینیه، ح.، زمردیان، ح.، 1388، ژئوفیزیک کاربردی، جلد دوم، چاپ سوم، دانشگاه تهران، شماره‌ی 1989.
[3]    جعفری، ع.، 1384، گیتاشناسی ایران جلد 3، دایرة المعارف جغرافیای ایران، گیتاشناسی، تهران.
[4]    حفیظی، م.ک.، 1389، مطالعه‌ی ژئوالکتریک دشت نوبران، گزارش بخش پژوهشی ژئوالکتریک، مؤسسه‌ی ژئوفیزیک، دانشگاه تهران.
[5]    سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، نقشه‌ی 1:100000 زمین نوبران.
[6]    نوروزی، غ.ح.، 1391، روش‌های الکتریکی در ژئوفیزیک اکتشافی، چاپ اول، دانشگاه تهران، شماره‌ی 3367.
[7]    یونسی، آ.، 1389، تعیین سنگ کف آبخوان در دشت نوبران و محل حفاری بهینه جهت استحصال آب، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد تهران شمال، دانشکده‌ی علوم پایه.
[8]    Coggon, J.H., 1971, Electromagnetic and electrical modelling by the finite-element method: Geophysics, v. 36, p. 132-155.
[9]    Fox, R., Hohmann, G., Killpack, T. and Rjio, L., 1980. Topographic effects in resistivity and induced polarization surveys. Geophysics, 45, 75-93.
[10]Griffiths D.H. and Barker R.D.,1993. Two-dimensional resistivity imaging and modellingin areas of complex geology. Journal of Applied Geophysics, 29, 211-226.
[11]Hallof, P.G., 1970, Theoretical induced polarization and resistivity studies, scale model case, phase III, Mc Phar Geophysics.
[12]Loke M.H. and Barker R.D.,1996. Rapid least-squares inversion of apparent resistivity pseudosections using a quasi-Newton method. Geophysical Prospecting, 44, 131-152.
[13]Rijo, l., 1977, Modeling Of electric and electromagnetic data: Ph.D, thesis, univ, of Utah.
[14]Spiegel, R.J., Sturdivant, V.R. and Owen, T.E., 1980. Modeling resistivity anomalies from localized voids under irregular terrain. Geophysics, 45, 1164-1183.
[15]Tong, L. and Yang, C., 1990. Incorporation of topography into 2-D resistivity inversion. Geophysics, 55, 354-361.
[16]Tsourles, P.I., Symanski, J.E. and Toskas, G.N., 1999. The effect of terrain topography on commonly used resistivity arrays. Geophysics, 64, 1357-1363.