بررسی پایداری و اثر متقابل ژنوتیپ و محیط در هیبریدهای ذرت دانه ای از طریق روش های پارمتری تک متغیره

یافته های نوین کشاورزی

مقاله 1، دوره 7، شماره 4 (تابستان 1392) 28، شهریور 1392، صفحه 287-301   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

مهدی چنگیزی^{* 1}؛ رجب چوکان²؛ اسلام مجیدی هروان³؛ محمدرضا بی همتا⁴؛ فرخ درویش³

¹دانشجوی دکتری، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

²استاد موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج

³استاد واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

⁴استاد دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

این تحقیق با هدف بررسی 16 ژنوتیپ ذرت (15 هیبرید ذرت به همراه رقم شاهد (KSC 704)) در شرایط آب و هوائی مناطق مختلف ایران به منظور انتخاب ژنوتیپ های پایدار با عملکرد مناسب اجرا گردید. طرح آزمایشی مورد استفاده، بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار بود و در سال های زراعی 90-89 و 91-90 در 12 ایستگاه (کرج، شیراز، قراخیل قائمشهر، مغان، خرم آباد، میاندوآب، مشهد، گرگان، دزفول، اصفهان، جیرفت و ایلام) مورد کشت قرار گرفت. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد، ‌اثر‌متقابل ژنوتیپ و محیط‌ در سطح احتمال 01/0 معنی‌دار ‌شد و برای بررسی دقیق ‌تر اثر متقابل و تعیین ارقام پایدار تجزیه پایداری با روش های مختلف انجام پذیرفت. نتیجه مقایسه میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ‌ها، مشخص نمود که ژنوتیپ‌های 2 (KLM 77002/10-5-1×K19/1)، 1 (KLM 76002/3×MO17) و 8 (K48/3×K18) به ترتیب با میانگین عملکرد دانه 003/10، 002/10 و 933/9 تن در هکتار دارای بیشترین میانگین عملکرد دانه بوده و ژنوتیپ 16(KSC 704) (شاهد) عملکرد کم‌تری را نسبت به ژنوتیپ‌های فوق نشان داد. بررسی پایداری ژنوتیپ‌ها توسط روش‌های پارامتری تک متغیره نشان داد که ژنوتیپ‌های پرمحصولی که توسط هر دو مفهوم استاتیک و دینامیک به عنوان پایدار معرفی شدند به ترتیب عبارت بودند از 8  (K47/2×MO17)، 1 (KLM 76002/3×MO17) و 2 (KLM 77002/10-5-1×K19/1). ژنوتیپ16 که به عنوان شاهد در آزمایش استفاده شده بود، پایداری کمی را نسبت به ژنوتیپ‌های فوق نشان داد. ناپایدارترین ژنوتیپ‌ها که عملکرد نسبتاً پائینی نیز داشتند، ژنوتیپ‌های 14 (KLM78018/6×MO17) و 5 (K3651/2×K19) بودند.

کلیدواژه‌ها

اثر متقابل ژنوتیپ و محیط؛ پایداری عملکرد؛ روش های پارامتری تک متغیره؛ ذرت

مراجع

1-Abdulai M. S., Sallah P.Y.K. and Safo-Kantanka O. 2007. Maize Grain Yield Stability Analysis in Full Season Lowland Maize in Ghana. Int. J. Agri. Biol., Vol. 9, No. 1.

2- Akçura, M., Y. Kaya, S. Taner and R. Ayrancı, 2006. Parametric stability analysis for grain yield of durum wheat. Plant Soil Environ., 52: 254–261.

3- Ashofteh Beiragi, M., Ebrahimi, M., Mostafavi, Kh., Golbashy, M., Khavari Khorasani, S., 2011. A Study of Morphological Basis of corn (Zea mays L.) yield under drought stress condition using Correlation and Path Coefficient Analysis. Journal of Cereals and Oilseeds. 2(2): 32-37.

4- Choukan R. 2008. Methods of Genetical Analysis of Quantitative Traits in Plant Breeding. Seed and Plant Improvement Institute (in persion).

5- Danyali, S. F., Razavi, F., EbadiSegherloo, A., Dehghani, H. and Sabaghpour S. H. 2012. Yield Stability in Chickpea (CicerarietinumL.) and Study Relationship among the univariate and multivariate stability Parameters. Research in Plant Biology, 2(3): 46-61.

6- Dehghani, H., Sabaghpour, S.H., Sabaghnia, N. 2008. Environment interaction for grain yield of some lentil genotypes and relationship among univariate stability statistics. Spanish Journal of Agricultural Research,  6(3): 385-394

7- Farshadfar E., Mahtabi E., Jowkar, M. M. 2013. Evaluation of genotype×environment interaction in chickpea genotypes using path analysis. International journal of Advanced Biological and Biomedical Research, 1(6):  583-593

8- Flores, G.V., Daga, A., Kalhor, H.R. and Banerjee, U. 1998. Lozenge is expressed in pluripotent precursor cells and patterns multiple cell types in the Drosophila eye through the control of cell-specific transcription factors. Development, 125:3681–3687.

9- Francis, T. R. and Kannenberg, L. W. 1978. Yield stability studies in short-season maize: I. A descriptive method for grouping genotypes. Can. J. Plant Sci, 58: 1029–1034.

10- Freeman, G. H. and Perkins, J. M. 1971. Environmental and genotype-environmental components of variability VIII.Relations between genotypes grown in different environments and measures of these environments. Heredity, 27:15–23.

11- Hanson, W.  D. 1970.Genotypic stability. Theoritical and Applied Genetics, 40: 226–231.

12- Hernández, C. M., Crossa, J., Castillo, A. 1993. The area under the function:an index for selecting desirable genotypes. Theoretical Applied Genetics, 87:  409–415.

13- Kang, M. S. (1993). Simultaneous selection for yield and stability in crop performance trials: consequences for growers. Agronomy Journal, 85: 754-757.

14- Kang, M.S. 2004. Breeding: Genotype-by-environment interaction. In R.M. Goodman (ed.) Encyclopedia of plant and crop science. Marcel-Dekker, New York. pp. 218-221.

15- Karimizadeh R., Mohammadi M., Sabaghnia N., Hosseinpour T., and Shafazadeh M. K. 2012. Analysis of genotype and genotype × environment interaction in durum wheat in warm rainfed areas of Iran. Crop Breeding Journal, 2(2): 71-78.

16- Kilic, H. 2012. Assessment of parametric and non-parametric methods for selecting stable and adapted spring bread wheat genotypes in multi-environments. The Journal of Animal & Plant Sciences, 22(2): 390-398.

17- Lin, C. S. and M. R. Binns, 1988. A superiority measure of cultivar performance for cultivar × location data.  Can. J. Plant Sci, 68: 193–198.

18- Mohammadi, R. and A. Amri. 2008. Comparison of parametric and non-parametric methods for selecting stable and adapted durum wheat genotypes in variable environments.Euphytica, 159: 419-432.

19- Mohebodini, M., H. Dehghani, and S. H.Sabaghpour. (2006). Stability of performance in lentil (Lens culinarisMedik) genotypes in Iran.Euphytica, 149: 343-352.

20- Perkins, J. M. and J. L. Jinks.1968. Environmental and genotype-environmental components of variability. Heredity, 23: 339–356.

21- Pinthus, J.M. 1973. Estimate of genotype value: a proposed method. Euphytica, 22: 121–123.

22- Plaisted, R. I. 1960. A shorter method for evaluating the ability of selections to yield consistently over locations. Am. Potato J., 37: 166-172.

23- Plaisted, R. I. and L. C. Peterson 1959. A technique for evaluating the ability of selection to yield consistently in different location or seasons.  Am. Potato J., 36: 381-385.

24- Pourdad, S. S. 2011. Repeatability and relationships among parametric and non-parametric yield stability measures in safflower (Carthamustinctorius L.) genotypes.  Crop Breeding Journal, 1: 109-118.

25- Roemer, J. 1917. Sinde die ertagdreichenSortenertagissicherer? Mitt DLG, 32: 87-89.

26- Scapim, C.A., Oliveira, V.R., Bracinill, A.L., Cruz, C.D., Andrade, C.A,B., and Vidigal, M.C.G., 2000. Yield stability in maize (Zea mays L.) and correlations among the parameters of the Eberhart and Russell, Lin and Binns and Huehn methods. Genet. Mol. Biol. 23: 387-393.

27- Shulka, G. K. 1972. Some aspects of partitionity genotype-environmental components of variability. Heredity, 28: 237-245.

28- Tai, G.C.C. 1971. Genotypic stability analysis and application to potato regional trials. Crop Sci., 11: 184–190.

29- Wricke, G. 1962. Ubereinemethodezurerfassung der ekologischenstreubreite in feldversuchen. Z.F. Pflanzenzuecht, 47: 92-96.