بررسی اثر تراکم بوته و رژیم های مختلف رطوبتی بر صفات کمی و کیفی آفتابگردان در منطقه سیستان

یافته های نوین کشاورزی

مقاله 3، دوره 7، شماره 3 (بهار 1392) 27، خرداد 1392، صفحه 227-239   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

رضا برادران^{* 1}؛ حمیدرضا فنایی²؛ مرتضی سرگزی³

¹استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بیرجند، بیرجند، ایران

²استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان

³دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند

چکیده

این آزمایش در سال زراعی 89-1388 به صورت کرت های یک بار خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان انجام شد. عامل اصلی تنش خشکی در چهار سطح شامل شاهد(آبیاری در 7-5 برگی، ستاره ای شدن، ظهور طبق کامل ،50% گلدهی و پر شدن دانه) قطع آبیاری در مرحله7-5 برگی، قطع آبیاری در مراحل 7-5 برگی، ستاره ای شدن و ظهور طبق کامل و قطع آبیاری در مراحل 7-5 برگی،50 % گلدهی و پر شدن دانه بود. عامل فرعی تراکم بوته درسه سطح 8،10 و12 بوته در متر مربع بود. نتایج نشان داد اثر تنش خشکی در مراحل رشدی گیاه بر ارتفاع بوته، قطر ساقه، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه و عملکرد روغن در سطح احتمال 1% اختلاف معنی داری داشت. تاثیر تراکم بوته به جز بر ارتفاع بوته، بر سایر صفات اندازه گیری شده تفاوت معنی داری از لحاظ آماری نشان داد. اثرات متقابل تنش خشکی و تراکم بوته به جز بر ارتفاع بوته و درصد روغن بر سایر صفات اندازه گیری شده تفاوت معنی داری از لحاظ آماری نشان نداد. بیشترین عملکرد دانه در تیمار شاهد با میانگین 2314 کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد دانه با میانگین 810 کیلوگرم در هکتار در تیمار S3 به دست آمد. با افزایش تراکم بوته عملکرد دانه با وجود کاهش در اجزاء عملکرد افزایش معنی داری نسبت به تراکم کم بوته نشان داد بطوری که بالاترین مقدار در تراکم 12 بوته در متر مربع با میانگین 2141 کیلوگرم در هکتار به­ دست آمد. نتایج همبستگی ساده صفات نشان داد عملکرد دانه با تعداد دانه در طبق بالاترین ضریب همبستگی را داشت. از نتایج به­ دست آمده می توان نتیجه گیری کرد که آبیاری در مراحل قبل و بعد از گلدهی به همراه تراکم 12 بوته در متر مربع برای شرایط منطقه سیستان قابل توصیه می باشد.

کلیدواژه‌ها

تنش خشکی؛ تراکم بوته؛ عملکرد دانه؛ اجزای عملکرد؛ آفتابگردان

مراجع

-آلیاری، ه و ف .شکاری. 1383.دانه های روغنی ، زراعت و فیزیولوژی . انتشارات عمیدی تبریز . 182 صفحه .

2- آئین ، ا . س . ، ا . هاشمی دزفولی و م . ر . احمدی . 1384. بررسی اثر تراکم و الگوهای مختلف کاشت بر روند رشد و عملکرد ارقام آفتابگردان در منطقه جیرفت . چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران ، دانشکده علوم کشاورزی کرج ، ص . 406 – 405 .

3- اردکانی ، م . ر . ، ع . رحمتی ، م . یارنیا . ج . دانشیان و م . ولی زاده . 1385. بررسی تاثیر تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان . چکیده مقالات نهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران ، دانشگاه تهران ، پردیس ابوریحان ، ص .9 .

4- جعفرزادهکنارسری،م و ک .  پوستینی. 1382.  بررسی اثر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد بر برخی ویژگی های مرفولوژیکی و اجزاء عملکرد آفتابگردان، مجله علوم کشاورزی ایران، جلد : 29 .شماره (2).صفحات 353– 361

5- خواجه پور ، م . ر .1385. گیاهان صنعتی . انتشارات جهاد دانشگاهی اصفهان ،ص. 564 .

6– شاهرودی ،م .، ا.  حجازیوح.  رحیمیانمشهدی. 1384. تعیین دوره بحرانی کنترل علف های هرز در آفتابگردان . مجله علوم زراعی ایران، جلد چهارم، شماره سوم .

7- فرجی ، الف . 1385. مطالعه عملکرد ، خصوصیات زراعی و همبستگی صفات آفتابگردان در منطقه گنبد . مجله نهال و بذر . جلد 21 ، شماره 3 ، 396 – 385 .

8 – کوچکی ، ع . 1384. زراعت در مناطق خشک . انتشارات جهاد دانشگاهی فردوسی مشهد .202 صفحه .

9- کافی ،م. وع. مهدویدامغانی. 1384. مکانیسم های مقاومت گیاهان به تنش های محیطی (ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد 467 صفحه .

10- کوچکی ، ع . م ، ح  ، راشد محصل  . م ، نصیری محلاتی .، و ر . صدر آبادی . 1382 . مبانی فیزیولوژیکی رشد و نمو گیاهان زراعی . انتشارات آستان قدس رضوی . 404 صفحه.

11 – کلهری ، ج . د ، مظاهری .، و ع . حسین زاده . 1382. بررسی قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه ارقام آفتابگردان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران .118 صفحه .

12- کشیری ، م . ن . لطیفی . و م ، قاسمی . 1383. تجزیه و تحلیل رشد ارقام آفتابگردان با آرایش های مختلف کاشت در شرایط دیم . مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ، سال دهم ، شماره 4 .

13 -مظاهریلقب، ح  .ف ، نوری . ح ، زارعابیانهوم  . ح .وفایی. 1384. اثر آبیاری تکمیلی بر صفات مهم زراعی سه رقم آفتابگردان در زراعت دیم ، مجله پژوهش کشاورزی ، سال سوم ، جلد سوم ، شماره) 1 (، صفحات  33-41 .

14- مظفری ، ک . ی ، عرشی . و ح ، زینالی خانقاه . 1384. بررسی اثر خشکی در برخی از صفات مرفوفیزیولوژیکی و اجزاء عملکرد دانه آفتابگردان ، مجله نهال و بذر، جلد 12، شماره (3) ، صفحات 24-33 .

15- مطلبی پور ، ش ، م ، ر، احمدی دل . جوکار . 1386. بررسی سازگاری و مقایسه عملکرد ارقام و لاین های آفتابگردان در زرقان (فارس) . مجله علوم زراعی ایران . جلد دوم شماره 3 : ص . 50-39 .

16- هاشمی دزفولی . الف .، کوچکی ، ع . ، و م . بنایان اول . 1383. با افزایش عملکرد گیاهان زراعی . انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد . 287 صفحه .

17 –Abraham , N. A. 2003. Determinants of sunflower seed quality for processing (Growth and development of the seed, Chapter 1). University of Pretoria.Pp.22.

18- Alvarez, D.P. Luduena, and Y. E.Fratos. 2003. Corrolation and causation among sunflower traits. Proc.13^{th .}   Int. Sunf . Conf . Pisa . Italy. 182-204.

19- Able , G . H . and m . f . driscoll . 2003. sequential trail development and breeding for high yield in sunflower . crop sci . 16 ; 213-216 .

20- Bamgboye, A. and Adejumo, A., 2007. Development of a Sunflower Oil Expeller. Agricultural

Engineering International: the CIGR Ejournal. Manuscript EE 06 015. Vol IX.

21- D^,Andria , R., A. Chiarnada, V. Magliulo., and M. Mori. 2005. Yield and soil water uptake of sunflower sown in spring and summer. Agro. J. 87: 1122-1128.

22-Goksoy, A. T., A. O. Demir, Z. M. Turan and N. Dagustu.2004. Responses of sunflower to full and Limited irrigation at different growth stages. Filed Crops Res. 87: 167-178.

23- Lopez Pereira, M., V . O. Sadras and N. Trapani. 2003. Genetic improvement of sun flower in Argentina between 1995 and 2003   . I. Yield and its components. Filed Crops Res. 62: 157-166.

24- Libenson, S., V . Rodriguez, M.Lopez Pereira, R. A. Sanchez and J. J. Casal. 2005. Low red to far-red ratio reaching the stem reduce grain yield in sunflower . Crop Sci. 42: 1180-1185.

25- Nagano, T., and H. Shimaji. 2002. Internal plant water status and its control. I. Measurment of Internal plant water status. Journal of Agricultural Meterology. 32(2): 67-71.

26- pascual – villalobos m . j .and n . alburquerque. 2003. genetic variation of a sunflower yermplasm collection yrownas awinter crop in southern spain . euphytica, vol . 92 ; 327 -332 .

27-Robinson, R. G., j . H . Ford ., J . N . E .  Lueschen, D . L., Rabas, D. Warnes,.AND. J. V. Wiersma,. 2004. Response of sunflower to plant population. Agronomy Journal 72: 869-871.

28- Salehi, F. and Bohrani, M. J. 2001. Sunflower summer-planting yield as affected by plant population and nitrogen application rates. Iran Agricultural Research 18: 63- 72.

29- Schmitt, J. 2003. Is photomorphogenic shade avoidance adaptive? Perspectives from population biology  Plant Cell Environ. 20:826-830.

30- vega , C.R.C., V.O.Sadras, F.H.Andrade,and S.A.Uhart.2005. Reproductive Allometry in soybean, maize and sunflower . Annals of botany . 85 : 461-468 .

31- Zubriski, J.C. and O.C. Zimmerman. 2003. Effects of nitrogen, phosphorus and plant

density on sunflower. Agronomy Journal. 66: 798-801.

32- Zaffroni, E.J.and A.A.Schneiter. 2004. Water use efficiency and light interception of semi – dwarf and standarad height sunflower hybrids grown in different row arrangement. Agron. J.81:831-836.

33- Zarea. M.J., A. Ghalavand and j. daneshian. 2005. Effect of planting patterns of sunflower on yield and extinction coefficient . Agron. Sustain. 25: 513-518.