مقایسه شاخص های تحمل خشکی و خصوصیات فنولوژیک و زراعتی ژنوتیپ های لوبیا سیاه

یافته های نوین کشاورزی

مقاله 5، دوره 6، شماره 4 (تابستان 1391) 24، شهریور 1391، صفحه 337-349   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

میلاد صفاپور^* ؛ شهاب خاقانی؛ مریم تیموری

دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، باشگاه پژوهشگران جوان، اراک، ایران.

چکیده

به منظور ارزیابی اثر تنش آبیاری بر صفات فنولوژی و زراعی لوبیا تعداد 10 ژنوتیپ لوبیای سیاه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط آبیاری معمول و تنش آبی در بهار و تابستان 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد در شرایط تنش بیشترین تاثیر بر عملکرد دانه در لوبیا سیاه مربوط به صفت عملکرد تک بوته بود. نتایج رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که صفات تعداد روز تا ظهور برگ های اولیه، تعداد روز تا ظهور سومین سه برگچه ای، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه، قطر ساقه، ارتفاع بوته، تعداد گره در ساقه اصلی، وزن تر بوته در شرایط نرمال و صفات تعداد روز تا ظهور برگ های اولیه، تعداد روز تا سومین سه برگچه، تعداد روز تا مرحله گلدهی، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه، طول ریشه اصلی، ارتفاع، طول میانگره، وزن تر بوته و وزن خشک بوته در شرایط تنش بیشترین تاثیر را بر عملکرد دانه داشتند. تجزیه عامل ها نشان داد در شرایط معمول تعداد 6 عامل مشخص گردیدند که بیش از 80 % تغییرات عملکرد را توجیه می کنند و در شرایط تنش تعداد 7 عامل موثر وجود دارد که بیش از 84 % تغییرات مربوط به عملکرد دانه را تحت تاثیر قرار می دهند. در این رابطه مناسبترین شاخص های مقاومت به خشکی GMP، STI، MP بودند که بر اساس آنها ژنوتیپ های Ks41225، Ks41147 و  Ks41231 به عنوان ژنوتیپ های متحمل برگزیده شدند.

کلیدواژه‌ها

آبیاری معمول؛ تنش آبیاری؛ شاخص های مقاومت به خشکی؛ لوبیا سیاه

مراجع

- ابراهیمی، م. 1380.  بررسی تنوع ژنتیکی و فنوتیپی صفات لوبیا و همبستگی با عملکرد لوبیا پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی کرج دانشگاه تهران.

2- امینی، ا. 1381. بررسی تنوع ژنتیکی و جغرافیایی 576 رقم لوبیا بانک ژن دانشکده کشاورزی کرج با استفاده از روشهای آماری چند متغیره، مجله علوم کشاورزی ایران. جلد 33، 605-615.

3- بیضایی، ا. 1381. بررسی تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی صفات کمی و همبستگی آنها با عملکرد لوبیا. پایان نامه فوق لیسانس. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، 157 صفحه.

4- حبیبی، غ. 1385. بررسی تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی صفات کمی و همبستگی آنها با عملکرد در لوبیا. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. جلد13، شماره سوم.

5- سمیع زاده، ح. ا. 1375. بررسی تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی صفات کمی و همبستگی آنها با عملکرد نخود سیاه. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، 189 صفحه.

6- سیاه پوش، م.، نورمحمدی، ا. و سعیدی، ع. 1382. تنوع ژنتیکی، قابلیت توراث و ضرایب همبستگی و عملکرد دانه، اجزا آن و برخی صفات مورفوفیزیولوژیک در گندم. مجله علوم زراعی ایران. شماره 2، جلد پنجم. صفحات 86-101.

7- مرجانی، ع. 1374. بررسی تغییرات ژنوتیپی و فنوتیپی صفات کمی لوبیا و مطالعات همبستگی آنها با عملکرد از طریق تجزیه علیت. پایان نامه کارشناسی ارشد. کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی کرج، 184 صفحه.

8- مظفری، ک. 1374. تجزیه عاملی در آفتابگردان تحت شرایط تنش آبی و شرایط عادی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران. 197 صفحه.

9- یخکشی، س. 1377. بررسی و تعیین همبستگی عملکرد و اجزای آن با بعضی از صفات مهم زراعی لوبیا به روش تجزیه علیت. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم کشاورزی ساری. دانشگاه مازندران، 160 صفحه.

10- Acosta-Diaz, E., Lopez, T. C., posadas, R. and Ramirez, P. 2004. Adaptation of common bean to drought stress during the reproductive stage. Terra. 22:1, 49-58.

11- Aquaah, G., Adams, M. W. and Kelly, J. D. 1992. A factor analysis of plant variables associated with architecture and seed size in dry bean.Euphytica. 60:171-177.

12- Bramel, P. L., Hinz, P. N., Green,  D. E. and  Shibles, R. M.  1984.  Uses of principal  factor analysis in the study of three stem termination types of soybean. Euphytica 33:387-400.

13- Dimova, D. and  Svetleva,  D. 1992.  Inheritance  and  correlation of  some quantitative  characters  in rench bean inreiation to incrasing the effectiveness of selection. Abs. Plant Breed. 63(3): 344.

14- Duarte,  R. A.  and  Adams,  M. W.  1972.  A  Path  coefficient  Analysis  of  some  yield  component Interrelations in Field Bean ( Phaseolus vulgaris L. ). Crop Sci. 12:579-582.

15- Fernandez, G. C. J. 1992. Effective selection criteria for assessing stress tolerance. PP. Proceedings of the International Symposium on “Adaptation of vegetables and other food crops in temperature and water stress. AVRDC Publication. Tainan. Taiwan.

16- Fischer, R. A. and Maurer, R. 1978. Drought resistance in spring wheat cultivars. I. Grain yield response. Aust. J. Agric. Res., 29: 897–907.

17- German, C. and  Teran, H. 2006. “Selection for drought resistance in dry bean landraces and cultivars”. Crop Sci 46:2111-2120.

18- Hayse, R.  and Singh, Sh. 2007. “Response of cultivars of race urango to continual dry bean versus rotational production systems”. Agron J 99:1458-1462.

19- Jefferson Luís Meirelles, Coimbra., Guidolin. Altamir Frederico andFelix. Fernando Irajá. 2003. Genetic parameters of grin yield and its components with implication in the indirect selection of black bean genotypes. De Carvalho p:1-6.

20- Johnson,  R. A.  and  Wichern,  D. W.  1982.  Applied  multivariate  statistical  analysis.  Prentice  Hall Internat. Inc., New york.

21- Khaghani, SH. and Bihamta, M. 2008. Study of qualitative and quantitative traits in red bean in non-stress and drought conditions. Asian journal of plant sciences, 7(6): 563-568

22- Khaghani, SH. 2009. Study of qualitative and quantitative traits in white bean. Journal of plant science research. Journal of sciences and technology of agriculture and natural resources. Year: 2009. Volume: 13, NO: 47.

23- Nazari, L. and Pakniyat, H. 2010. Assessment of drought tolerance in barley genotypes. J. Applied Sciences, 10: 151-156.

24- Poehlman , J. M. 1983.  Breeding Field Crops. AVI, New York.

25- Ramaltto, M. A., Deb, A. L. and Teixeira, N. C. S. 2006. Genetic and phenotypic correlations among different characters in beans. Abs. On Field Beans. Vol.12 (1): 14-17.

26- Ramiez-Vallejo, P. and Elly, j. D. 1998. traits related to drought resistance in common bean. Euphytica 99:127-136.

27- Rosales, S., Shibala, K., Gallegos, A., Lopez, T., Cereceres, O. and Kelly, I. D. 2004. Biomass distribution, maturity acceleration and yield in drought stressed common bean cultivars. Field-crops- research. 85:2-3, 2004-211

28- Rosielle, A. and Hamblin, J. 1981. Theoretical aspects of selection for yield in stress and non-stress environments, Crop Sci 21:943-946.

29- Santalla, M., Eseribano, M. R. and Ron, A. M. 1993. Correlationbetween agronomic and immature pod characters in population of rench bean. Abs. On plant breed. Vol. 63(4):495.

30- Schoonhoven, A. V. and Voysest, O. 1991. Common beans research for crop improvement C.A.B international in association with CIAT.

31- Shiri, M., Aliyev, R. T. and Choukan, R. 2010. Water stress effects on combining ability and gene action of yield and genetic properties of drought tolerance indices in maize. Res. J. Environ. Sci., 4: 75-84.

32- Singh, O. 1982. Genetic analysis of irradiated and non irradiated diallal population in chickpea (Cicer arietinum L. ), PHD. Thesis. Hau. Nissar. ndian (abstract).

33- Szilagyi, L. 2003. Influence of drought on seed yield components in common bean, blug. J. plant phisio., special issue, 320-330.

34- Teran, H. and Singh, S. P. 2002. Comparison of sources and lines selected for drought resistance in common bean. Crop Sci.42(1): 64-70.

35- Walton,  P. D.  1971.  The  use  of  factor  analysis in  determining  characters  for  by  yield  selection  in wheat. Euphytica. 20: 416-421.

36- Westermann, D. T. and Crother, S. S. E. 1977. Plant population effects on the seed yield components of beans . Crop Sci. 17:493-496.

37- Zimmermann,  M. J. O.  and Waines,  J. G.  1984.  Heritability  of  gain  yield  of common bean  on  sloe crop and intercrop with maize. Crop Sci. 25(4): 641-644.