بررسی تجزیه همبستگی و علیت عملکرد دانه و روغن در ارقام گلرنگ بهاره تحت شرایط آبیاری معمول و تنش خشکی

یافته های نوین کشاورزی

مقاله 7، دوره 6، شماره 3 (بهار 1391) 23، خرداد 1391، صفحه 255-267   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

احمدرضا گل‌پرور^{* 1}؛ عبداله قاسمی پیربلوطی²

¹گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)

²گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرکرد

چکیده

      شناسائی اجزای مهم عملکرد دانه و روغن در گلرنگ به عنوان یک گیاه دانه روغنی در بهبود ژنتیکی این صفات از طریق انتخاب غیرمستقیم بسیار حائز اهمیت می‌باشد. به این منظور، تعداد ده رقم گلرنگ بهاره در دو محیط آبیاری معمول و تنش خشکی و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) واقع در منطقه خاتون‌آباد در تاریخ 15 اسفند 1387 کشت شدند. نتایج تجزیه و تحلیل ضرایب همبستگی  صفات در شرایط آبیاری معمول نشان داد که صفات وزن هزار دانه و تعداد دانه در گیاه دارای اثرات مثبت و قابل ملاحظه بر عملکرد دانه گیاه بوده و بیشترین میزان تغییرات این صفت را توجیه نمودند. لذا، این صفات به عنوان بهترین شاخص‌های انتخاب در جهت بهبود ژنتیکی عملکرد دانه در شرایط  آبیاری معمول می‌باشند. از طرفی، صفات وزن هزار دانه، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک و تعداد دانه در گیاه مهم‌ترین اجزای عملکرد روغن بوده و به منظور اصلاح این صفت در شرایط آبیاری معمول قابل توصیه می‌باشند. در شرایط تنش خشکی صفات وزن هزار دانه، تعداد دانه در گیاه و عملکرد روغن همبستگی مثبت و معنی‌داری با عملکرد دانه و صفات وزن هزار دانه، تعداد دانه در گیاه، عملکرد دانه و درصد روغن نیز همبستگی مثبت و معنی‌داری با عملکرد روغن در این شرایط داشتند. بررسی همبستگی بین صفات، رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت نشان‌دهنده این مطلب بود که صفات وزن هزار دانه، تعداد دانه در گیاه، تعداد دانه در طبق و عملکرد بیولوژیک بهترین شاخص‌های انتخاب برای بهبود ژنتیکی عملکرد دانه و صفات وزن هزار دانه و تعداد دانه در گیاه نیز بهترین شاخص‌ها برای بهبود ژنتیکی عملکرد روغن ارقام گلرنگ بهاره در شرایط تنش خشکی می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

گلرنگ بهاره؛ تنش خشکی؛ تجزیه همبستگی؛ رگرسیون گام به گام؛ تجزیه علیت

مراجع

 1- امیدی تبریزی، ا. ح. 1381. همبستگی بین صفات و تجزیه علیت برای عملکرد دانه و روغن در گلرنگ بهاره. مجله نهال و بذر.جلد هجدهم، شماره 2: صفحه 240-229.

2- Arslan, B. 2007. Assessing of heritability and variance components of yield and some agronomic traits of different safflower cultivars. Asian. J. Pl. Sci. 6 (3): 554-557.

3- Ashri, A. D., Zimmer, E. and Urie, A. 1977. Evaluation of the world collection of safflower for yield and yield components and their relationship. Crop. Sci. 14: 799-802.

4- Bratulin, C. 1993. Studies of some genetic resources under rain condition in Moldavia. Proceedings of the Third International Safflower Conference, China, 9-13 June. Pp 196-205.

5- Cassato, E., Ventricelli, P. and Corlto, A. 1997. Response of hybrid and open pollinated safflower to increasing doses of nitrogen fertility. Proceedings of the Fourth International Safflower Conference. Italy, Bari, 2-7 June. Pp 98-103.

6-Chaudhary, B. D., Arora, S. K. and Gupta, S. C. 1981. Correlation and path coefficient analysis of safflower in rainfed condition. Proceedings of the First International Safflower Conference. USA. Pp 144-149.

7- Corleto, A., Cazzato, E. and Vetricelli, P. 1997. Performance of hybrid and O.P. safflower in two different mediterranean environments. Proceedings of the Fourth International Safflower Conference. Italy, Bari, 2-7 June. Pp 276-278.

8- Dewey, D. R. and Lu, K. H.  1959. A correlation and path-coefficient analysis of components of crested wheat-grass and production. Agron. J. 51:515-518.

9-Falconer, D. S. 1998. Introduction to quantitative genetics. Ronald Press, New York.

10- Johnson, R. C., Barldly, V. L., Ghorpade, P. B. and Bergman, J. V. 1997. Regeneration and evaluation of the U.S. safflower germplasm collection. Proceeding of the Fourth International Safflower Conference. Italy, Bari, 2-7 June. Pp 215-218.

11- Kumar, H., Agrawal, R. K. and Singh, R. B.  1982. Correlation and path analysis of oil in safflower. Appl. Bio. 11: 19-25.

12- Mathur, J. R., Tikka, S. B., Sharma, R. K. and Singh, S. P. 1976. Genetic variability and path coefficient analysis of yield components in safflower. Indian. J. Gen. Pl. Breed. 8: 314-315.

13- Mozaffari, K. and Asadi, A. A.  2006. Relationships among traits using correlation, principal components and path analysis in safflower mutants sown in irrigated and drought stress condition. Asian. J. Pl. Sci. 5(6): 977-983.

14- Paliwal, R.V. and Solanki,  Z. S.  1984. Path coefficient analysis in safflower. Agron. J. 257-258.

15- Paramaswarapa, K. G. 1984. Genetic analysis of oil yield and other quantitative characters in safflower. Agron. J. 17: 83-86.

16- Parasad, S. and Agrawel, R. K. 1993. Inheritance of yield and yield components in safflower. Sesame and Safflower News letter. 8: 82-87.

17- Ramachandram, M. 1983. Genetic analysis and association of seed yield oil content and their components in safflower. Ph.D. Thesis. University of agricultural Sciences of Dharward, India.

18- Rao, V. and Ramachandram, M.  1997. An analysis of association of yield and oil in safflower. Fourth International Safflower Conference. Italy, Bari, 2-7 June. Pp 185-191.

19- Tomber, M. and Johi, S. 1981. Correlation and path analysis in safflower varieties. Arizona University Publication. 191-193.

20- Zheng, N., Futang, C., Xinchun, S. and Yancai, W. 1993. Path analysis of correlated characters on flower yield of safflower, Thied Int. Safflower Conf. Nijing, China, 582-588.