بررسی کاربرد مقادیر مختلف نیتروژن در تراکم های مختلف بوته بر تجمع ماده خشک آفتابگردان رقم ایروفلور در شرایط تنش کمبود آب

یافته های نوین کشاورزی

مقاله 8، دوره 6، شماره 1 (پاییز 1390) 21، آبان 1390، صفحه 83-100   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

اسماعیل قلی نژاد^{* 1}؛ نورعلی ساجدی²

¹دانشگاه پیام نور، گروه علمی علوم کشاورزی، تهران، ایران

²دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، اراک، ایران

چکیده

به منظور بررسی اثرات تنش کمبود آب، مقادیر متفاوت نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد دانه، تجمع ماده خشک و صفات وابسته به آن، آزمایشی در طی دو سال 1388-1386 در ارومیه به صورت کرت­های دو بارخرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. آبیاری در سه سطح آبیاری مطلوب (I1)، تنش ملایم (I2) و تنش شدید خشکی (I3) به عنوان عامل اصلی، سه سطح نیتروژن مصرفی (100، 160 و 220 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص از منبع اوره) به عنوان عامل فرعی و تراکم بوته با سه سطح 55500، 66000 و 83300 بوته در هکتار انتخاب شدند. نتایج نشان داد تنش خشکی شدید در مقایسه با تیمار آبیاری مطلوب عملکرد دانه را 60% کاهش داد. با افزایش مصرف نیتروژن و تراکم بوته عملکرد دانه افزایش یافت. در شرایط آبیاری مطلوب با افزایش میزان نیتروژن مصرفی میزان تمامی صفات مورد مطالعه افزایش معنی­داری پیدا کرد، به علاوه در سطوح مختلف نیتروژن تحت شرایط آبیاری مطلوب با افزایش تراکم بوته میزان قطر طبق کاهش یافت. تنش خشکی باعث کاهش شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، اختلال در روند جذب و انتقال مواد غذایی شد و عرضه عناصر پرورده را کاهش داده و باعث کاهش عملکرد دانه شد. در شرایط تنش خشکی به دلیل کاهش وزن خشک اندام­های رویشی، عملکرد دانه کاهش یافت.

کلیدواژه‌ها

آفتابگردان؛ تنش کمبود آب؛ نیتروژن؛ تراکم بوته؛ عملکرد دانه

مراجع

1- اسدی، س.، شمسی، ک.، مهرپناه ،ح.، نوروزی، م. و بحرانی، م. ج. 1383. اثرات تراکم بوته بر عملکرد و اجزای آن در سه رقم آفتابگردان به عنوان کشت دوم در منطقه علی آباد کمین فارس. خلاصه مقالات هشتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشگاه گیلان. 5-3 شهریور. ص. 333.

2- اسکندری تربقان، م. 1388. بررسی اثر تراکم کشت روی عملکرد دانه و روغن دو رقم گلرنگ در سیستم کشت انتظاری در شرایط دیم. مجله پژوهش های زراعی ایران. جلد 7. شماره 1. ص. 1-10.

3- امام، ی.، سلیمی کوچی، س. و شکوفا، آ. 1388. تاثیر سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم در شرایط آبی و دیم. مجله پژوهش­های زراعی ایران. جلد 7. شماره 1. ص. 321-332.

4- برخی، ع.، راشد محصل، م. ح.، نصیری محلاتی، م.، حسینی، س. م. و موذن، ش. 1388. اثر الگوی کاشت و تراکم بوته بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه­ای در شرایط رقابت با علف هرز تاج خروس. مجله علوم زراعی ایران. جلد 11. شماره 1. ص. 67-81.

5- بی نام (مجمع علوم زراعی امریکا). 1373. مبانی فیزیولوژیکی رشد و نمو گیاهان زراعی. ترجمه: کوچکی، ع.، م. ح. 6- راشد محصل، نصیری محلاتی، م. و صدرآبادی، ر. انتشارات بنیاد فرهنگی رضوی. 404 صفحه.

7- جامی معینی، م.، مدرس ثانوی، س. ع. م.، کشاورز، پ.، سروش زاده، ع. و گنجعلی، ع. 1388. تاثیر مقدار و نحوه تقسیط نیتروژن بر عملکرد غده و بعضی خصوصیات کمی ارقام مختلف سیب زمینی. مجله علوم باغبانی (علوم و صنایع کشاورزی). جلد 23. شماره 1. ص. 46-56.

8- جباری، م.، عبادی، ع.، توبه، ا. و مصطفایی، ح. 1389. تاثیر آبیاری تکمیلی بر مراحل فنولوژیکی، میزان کلروفیل، درصد جذب تابش، ضریب استهلاک نوری و عملکرد دانه در ارقام گلرنگ بهاره. یازدهمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. ص. 307.

9- حاج حسنی اصل، ن.، رشدی، م.، غفاری، م.، علیزاده، ا. و مرادی اقدم، ا. 1387. اثر تنش خشکی و برگ زنی بر شاخص های رشد آفتابگردان روغنی. مجله پژوهش در علوم زراعی. سال اول. شماره 1. ص. 13-29.

10- حسنی جبارلو، خ.، رشدی، م.، غفارلو، م. و ولیلو، ر.1387. بررسی تاثیر تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد در دو رقم آفتابگردان روغنی در منطقه خوی. مجله پژوهش در علوم زراعی. سال اول. شماره 1. ص. 99-107.

11- حلاجی، ح. 1383. تاثیر کارآیی آب و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد رقم آذرگل آفتابگردان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد بروجرد. 150 صفحه.

12- خالقی زاده، ا. و علیزاده، ا. 1387. بررسی مقاومت ارقام مختلف آفتابگردان به خسارت پرندگان در کرج و خوی. مجله آفات و بیماری­های گیاهی. جلد 76. شماره 2. ص. 115-134.

13- رحیم زاده، ر. و نجفی میرک، ت. 1388. اثر روش کاشت و تراکم بوته بر عملکرد و صفات زراعی آفتابگردان در شرایط دیم. مجله علوم زراعی ایران. جلد 11. شماره 2. ص. 123-135.

14- رحیمی، م. م.، نورمحمدی، ق.، آیینه بند، ا.، افشار، ع. و معاف پوریان، غ. 1388. اثر زمان کاشت و سطوح مختلف نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی کتان روغنی. مجله نهال و بذر. جلد 2-25. شماره 1. ص. 79-91.

15- رشدی، م. و رضادوست، س. 1384. بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری برخصوصیات کمی و کیفی ارقام آفتابگردان. مجله علوم کشاورزی ایران، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران. جلد 36، شماره 5. ص. 1250-1241.

16- رفیعی، ف.، شعاعی، ش. و کاشانی، ع. 1387. بررسی شاخص های رشد و عملکرد دانه در آفتابگردان در سطوح مختلف آبیاری و کود نیتروژن. دهمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. کرج. 28-30 مردادماه 1387. ص. 248.

17- رهبر، س.، محمدی، س.، هوشمند، ل. و شمس برهان، ت. 1387. بررسی اثر تراکم بوته بر روی عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم آفتابگردان. دهمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. کرج. 28-30 مرداد ماه 1387. ص. 246.

18- سبحانی، ا. 1379. راهنمای تعیین شاخص سطح برگ گیاهان زراعی. نشریه ترویجی. سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی. وزارت کشاورزی. 15 صفحه.

19- عجم نوروزی، ح. و بحرانی، م. ج. 1377. تاثیر تراکم بوته بر عملکرد دانه و اجزای آن در دو رقم ذرت دانه ای دیررس SC704 و میان رسSC604 در منطقه علی آباد کمین فارس. خلاصه مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشگاه تهران، دانشکده کشاورزی کرج. ص. 380.

20- علیزاده، ا. 1387. رابطه آب و خاک و گیاه. انتشارات آستان قدس. 480 صفحه.

21- فاجریا، ان. ک. 1374. افزایش عملکرد گیاهان زراعی. ترجمه: هاشمی درفولی، س. ا.، ع. کوچکی و م. بنایان اول. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 287 صفحه.

22- فرجی، ا.، لطیفی، ن.، سلطانی، ا.، شیرانی راد، ا. ح.، پهلوانی، م. ه. و صبوری، ح. 1388. انتقال مجدد نیتروژن در کانولا و رابطه آن با تولید ماده خشک و عملکرد دانه. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. جلد 15. شماره 5. ص. 119-129.

23- قاسمی گلعذانی، ک. و موحدی، م. 1376. روابط کمی بین تراکم بوته و عملکرد دانه سه رقم نخود در تاریخ های مختلف کاشت. دانش کشاورزی. جلد 7. شماره­های 1 و 2. ص. 59-73.

24- مقدم خمسه، ع.، امینی دهقی، م.، دانشیان، ج.، مدرس ثانوی، ع. م. و جباری، ح. 1388. اثر تنش کم آبی بر مرفولوژی و عملکرد هیبریدهای جدید آفتابگردان. اولین کنفرانس ملی فیزیولوژی گیاهی ایران. 21-22 مرداد ماه. دانشگاه صنعتی اصفهان. ص. 99.

25- نورمحمدی، ق.، سیادت، س. ع.  و کاشانی، ع. 1376. زراعت غلات. جلد اول. انتشارات دانشگاه چمران اهواز. 446 صفحه.

26- Bindra, A. D. and Khrwara, P. C. 1994. Response of spring sunflower to nitrogen application and spacing. Indian Journal of Agronomy. 37: 283-284.

27- Daneshian, J., Ardakani, M. R. and Habibi, D.2005. Drought stress effects on yield, quantitative characteristics of new sunflower hybrids.The2, international conference on integrated approaches to sustain and improve plant production under drought stress. Roma. Italy. P:406.

28- Ibrahimi, S. A. and Kandil, H. 2007. Growth, yield and chemical constituents of corn as affected by nitrogen and phosphors fertilization under different irrigation intervals. J. Applied Sciences Research. 3(10): 1112-1120.

29- Jabari, H., Akbari, G.,  Daneshian, A., Alah dadi, J. and Shahbazian, I. 2007. Effect of water deficit stress on agronomic characteristics of sunflower hybrids. Agri. Res. Spring. 9(1): 13-22.

30- Jaleel, C. A., Manivannan, P., Wahid, A., Farooq, M., Al-Juburi, H. J., Somasundaram, R. and Panneersel Vam, R. 2009. Drought Stress in Plants: A Review on Morphological Characteristics and Pigments Composition. Int. J. Agric. Biol. 11 (1): 100-105.

31- Karam, F., Masaad, R., Sfeir, T., Mounzer, O. and Rouphael, Y. 2007. Evaptranspiration and seed yield of field grown soybean under deficit irrigation conditions. Agric. Water Manage. 75: 226-244.

32- Karimzadeh Asl, KH., Mazaheri,  D. and  Peyghambari, S. A. 2004. Effect of four irrigation intervals on seed yield and physiological indexes of three sunflower cultivars. Desert (Biaban). 9(2): 255-266.

33- Roshdi, M., Haydarisharifabad,  H. and Normohamade, G. 2005. Investigation of effects of drought stress on physiological and  Biochemical  aspects var. of sunflower oily. Thesis of doctorial Agronomy. University of   Tehran.

34- Roshdi, M., Heydari Sharifabad, H.,  Karimi, M.,  Nourmohammadi,  GH .and Darvish, F. 2006. A Syrvey on the impact of water deficiency over the yield of sunflower seed cultivar and its components. J. Agri. Sci. 12(1): 109-121.

35- Scheiner, J. D., Gutierrez-Boem, F. H. and Lavado, R. S. 2002. Sunflower nitrogen requirment and 15N fertilizer recovery in Western Pampas, Argentina. Eurp. J. Agron. 17:73-79.

36- Shamim, A., Rashid, A., Ashraf Muhammad, Y., Ashraf,  M. and Ejaz, A. W. 2009. Sunflower Response to drought stress at germination and seedling growth stages. Pak. J. Bot., 41(2): 647-654.

37- Taghdiri, B., Ahmadvand,  G. and Mazaheri Laghab, H. A. 2006. The effect of plant spacing on yield and yield components of four sunflower cultivars. Agri. Res. 6(1): 26-35.

38- Tenebe, V. A., Pal, U. R., Okonwo, C. A. C. and. Auwalu, B. M. 1996. Response of rainfed sunflower to nitrogen rates and plant population in the semi-arid savanna region of Nigeria. Journal of Agronomy and Crop Science. 177: 207-215.

39- Yaoa, Y., Liua, Q. and Li, X. 2008. LAI retrieval and uncertainty evaluations for typical row-planted crops at different growth stages. Remote Sensing of Environment. 112(1): 94-106.