بررسی روابط همبستگی و تجزیه علیت برخی از صفات مهم زراعی موثر بر عملکرد دانه در ارقام مختلف برنج

یافته های نوین کشاورزی

مقاله 6، دوره 4، شماره 3 (بهار 1389) 15، اردیبهشت 1389، صفحه 265-283   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

حسن طهماسبی زاده^{* 1}؛ حمید مدنی²؛ غلامرضا نادری بروجردی³

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، باشگاه پژوهشگران جوان، اراک، ایران.

²دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، اراک، ایران.

³دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، گروه زراعت و اصلاح نباتات، اراک، ایران.

چکیده

     این تحقیق با هدف تعیین روابط موجود میان عملکرد دانه و صفات مهم زراعی در برنج از طریق تجزیه علیت برای دستیابی به الگوی مناسبی در انتخاب، به منظور اصلاح عملکرد دانه بر مبنای سایر صفات انجام گرفت. در این مطالعه 11 رقم برنج در طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج همبستگی فنوتیپی نشان داد روابط مثبت و معنی داری بین عملکرد دانه با صفات شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیکی، تعداد خوشه در متر مربع، وزن هزار دانه و تعداد خوشه در بوته وجود داشت. همچنین همبستگی منفی و غیر معنی داری بین عملکرد دانه با صفات طول خوشه و محدودیت منبع با حذف نیمه ابتدایی خوشه مشاهده شد. در تجزیه رگرسیون گام‌ به گام سه صفت شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیکی و تعداد خوشه‌ در متر مربع در مدل رگرسیونی باقی مانده و در نهایت 96 % از تغییراتمربوط به صفت عملکرد دانه را توجیه نمودند. مطابق تجزیه علیت اثرات مستقیم، قوی و معنی داری از طرف صفات شاخص برداشت (75/0)، عملکرد بیولوژیک (57/0) و تعداد خوشه در متر مربع (24/0) بر عملکرد دانه مشاهده گردید. همچنین صفت تعداد خوشه در متر مربع به طور غیر مستقیم با افزایش شاخص برداشت موجب افزایش عملکرد دانه می شود.

کلیدواژه‌ها

برنج؛ همبستگی؛ عملکرد؛ تجزیه علیت

مراجع

 

1- ارزانی. ا. 1378. اصلاح گیاهان زراعی . انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان .

2- تقدیری، ب. و غلامی، م. 1385. بررسی اثر تراکم کاشت روی غده دهی سیب زمینی اگریا و مارفونا در منطقه همدان. دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا .1022-1017(6)37

3- خواجه پور. م. ر. 1383. گیاهان صنعتی . انتشارات واحد صنعتی اصفهان .

4- رضایی. ع. و سلطانی، ا. 1375. زراعت سیب زمینی . انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

5- سیادت، س.، هاشمی دزفولی. س. ا.، صادق زاده حمایتی، س.، ولیزاده، م.، نورمحمدی، ق. و فتحی، ق. 1379. اثر الگوی کاشت و تراکم بوته روی عملکرد و برخی از ویژگی های ریخت شناسی غده سه رقم سیب زمینی در منطقه اردبیل.مجله علوم پژوهشی علوم کشاورزی 111:6-091

6- عباسی فر، ا. ر. 1374. بررسی اثرات تراکم بوته روی عملکرد و درصد غده های بذری سیب زمینی رقم آئولا. گزارش نهایی طرح پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی استان مرکزی، 47 صفحه.

7- علیمحمدی، ر.، ایمانی، ع. و رضایی، ع. 1382. بررسی اثرات تراکم عمق کاشت بر روند رشد وعملکرد سیب زمینی رقم دیامونت در منطقه میانه. نهال وبذر 75:19-85

8- عنایت مهر، ح.، هاشمی دزفولی، س. ا.، سیادت، س. ع. و صادقی زاده، س.1377. بررسی اثر تراکم بوته و کود ازت بر اجزاء عملکرد و روند رشد سیب زمینی رقم کوزیما. چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران کرج. صفحه 349.

8- کوچکی، ع. و بنایان اول، م. 1373. فیزیولوژی عملکرد گیاهان زراعی چاپ اول (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

9- مرتضوی بک، ا.، امین پور، ر. و نصراصفهانی، م. 1380. اثر فاصله بوته و اندازه غدد بذری بر عملکرد ارقام تجاری سیب زمینی. پژوهش کشاورزی.19-12 : (1) 3.

10- وزارت جهاد کشاورزی. 1385. آمار نامه کشاورزی. ص 63-61.

11- Allene, E. J. and War, D. C. 1992.  Plant density.. In Harris, P. M. (ed.). The potato crop. Pp. 292-333.

12- Catchpole A. H. and  Hillman, J. R. 1975. Studies of the coiled sprout disorder of the potato. 3. Effects of sprout length, planting depth and growth media. Potato Research,  18(4), 597-607.

13- Ewing, E. E. 1997. Potato. PP. 295-344 In: Wien, H. C. (ed.) The physiology of Vegetable crops: CAB International, New York.

14- Fontes, P. C. R., Mascarenhas, N. H. T.  and F. L. 1995. Potato planting density as a function of tuber price and cultivar. Horticultura Brasileria 13(2):184-187.

15- Khan, J. 1994. Effect of row white and plant density within-rows on the growth and yield of potato crop. Potato Abstracts Vol. 19, No 4, p. 182.

16- Kushwash, V. S. 1996. Effect of spacing and seed size on yield and tuber number in potato variety Kufri Sindhuri. Potato Abstract Vol. 19, No. 4, P. 182.

17- Lal, S. S. and Sud, K. C. 2001. Potato. Pp.497- 516. In: Rathore, P. S. (ed.) Techniquse and Management of field Crop Production. Agrobios. India.

18- Midmore, D. J. 1992. Potato production in the tropics. The potato crop. Pp. 728-793.

19- Shakaya. J. D. and Lorenzen, J. H. 1993. Effect of planting density and seed rate on yield and tuber density of common cultivation of Nepal. American Potato Journal 70:839.

20- Struik P. C., Vreugdenhil, D.,  Haverkort, A. J., Bus, C. B.  and Dankert, R. 1991. Possible mechanisms of size hierarchy among tubers on one stem of a potato (Solanum tuberosum L.) plant. Potato Research,  34(2), 187-203.