نحوه توارث برخی صفات کمی جو در شرایط آبیاری معمولی و تنش خشکی پایان فصل با استفاده از تجزیه میانگین نسل ها

یافته های نوین کشاورزی

مقاله 8، دوره 3، شماره 2 (زمستان 1387) 10، اسفند 1387، صفحه 204-223   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

شهرام نخجوان^{* 1}؛ محمد رضا بی همتا²؛ فرخ درویش³؛ بهزاد سرخی⁴؛ مهدی زهراوی⁴

¹دانش آموخته دکتری اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

²عضو هیات علمی دانشگاه تهران

³عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

⁴عضو هیات علمی مؤسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج

چکیده

به منظور بررسی توارث پذیری و نحوۀ عمل ژن برای صفات کمی مهم در جو در دو شرایط آبیاری معمولی و تنش خشکی پایان فصل، تلاقی بین دو ژنوتیپ 80628-BC-1×4-79 EM که در این تلاقی والد  4-79 EM حساس به خشکی و والد 80628-BC-1 متحمل به خشکی بود انجام گرفت. والدین به همراه  نسل های F1، F2، BC1 و BC2 حاصل از تلاقی در شرایط مزرعه و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. آزمایش در مزرعه بخش به نژادی غلات مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج طی سال های 85-84 و 86-85 انجام گرفت. صفات ارتفاع بوته، طول سنبله، عملکرد دانه در بوته، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، تعداد روز تا سنبله دهی و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد میانگین مربعات نسل ها برای تمامی صفات معنی دار بود. لذا تجزیه میانگین نسل ها برای تمام صفات صورت گرفت. در شرایط آبیاری معمولی در کنترل توارث بیشترصفات به جز شاخص برداشت، اثرات افزایشی، غالبیت و اپیستازی نقش داشتند. شرایط تنش خشکی پایان فصل نیز در کنترل توارث کلیه صفات اثرات افزایشی، غالبیت و اپیستازی نقش داشتند. توارث پذیری عمومی برای صفات مورد بررسی در شرایط آبیاری معمولی بین 34/0 تا 63/0 و توارث پذیری خصوصی بین 25/0تا 53/0 و در شرایط تنش خشکی پایان فصل توارث پذیری عمومی بین 48/0 تا 77/0 و توارث پذیری خصوصی بین 29/0 تا 62/0 متغیر بود. متوسط تعداد ژن برای صفات مورد بررسی در شرایط آبیاری معمولی بین 1 تا 7 ژن و در شرایط تنش خشکی پایان فصل بین 1 تا 3  ژن متغیر بود.

کلیدواژه‌ها

جو؛ تجزیه میانگین نسل ها؛ توارث پذیری عمومی و خصوصی؛ تعداد ژن

مراجع

1- باقی زاده، ا. 1382. برسی صفات مرتبط با عملکرد در جو از طریق تجزیه به میانگین نسل ها و نشانگر های مولکولی. پایان نامه دکتری اصلاح نباتات دانشگاه تهران.

2- رضایی، ع. و منزوی کرباسی راوری، ب. 1372. بررسی کنترل ژنتیکی شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیک در 8 واریته گندم پائیزه به روش تجزیه و تحلیل های دای آلل. مجله علوم کشاورزی ایران، شماره (1) 24 ص 17-7.

3- قنادها، م. ر. 1377. مطالعه نحوه توارث طول دوره کمون چهار رقم گندم نسبت به زنگ زرد. مجله علوم زراعی ایران. جلد شماره 1. ص71-53.

4-Chowdhry, M.A., Rasool, I., khaliq, I., Mahmood, T. and Gilani, M. M. 1999. Genetics of some biometric traits in spring wheat under normal and drought environment.Rachis Newsletter.18(1): 34-39.

5-Eshghi, R. and Akhundova, E. 2010. Inheritance of some important agronomic traits in hulless barley. International Journal of Agriculture & Biology.,Vol.12,No.1,2010.

6-Falconer, D. S. 1989. Introduction to quantitative genetics.3nd ed.Longman press, London.

7-Finlay, K. W. and Wilkinson, G. N. 1963. The analysis of adaptation in plant breeding program.Aust.J.Rgric. Res.14:742-754.

8- Gardner,C. O. 1963. Estimates of genetic Parameters in Cross fertilizing plant and their implication in plant breeding.PP.225-252.In: Hanson,Wid., and Robinson, H. F.(eds.) Statistical Genetic and plant Breeding ,Nat.Acids.  Washington.465PP.

9-Hallauer, A. R. and Miranda, J. B. 1982. Quantitative genetic in maize breeding. The Iowa State univ.Press. Ames,Iowa.

10-Hayman, B. I. 1958. The separation of epistatic from additive and dominance variation in generation means. Heredity.12(3):371-390.

11-Khalifa, M. A. 1982. The inheritance of harvest index in barley.Barley Genetics Newsletter, vol.9.II.Reserchnotes PP: 52-54.

12-kularia , R. K. and Sharma, A.K. 2005. Generation mean analysis for yield and its component traits in barley (Hordeum Vulgare l.). Indian journal of Genetics and plant Breeding. 2005. Vole. 65, no. 2, pp:129-130, 8 refs.

13-Lande, R. 1981. The minimum number of genes contributing to quantitative variation between and within populations. Genetics 95: 541-553.

14- Mather, k. 1949. Biometrical Genetics. Mathen.London.364 PP.

15- Mather, K. and Jinks, T. L. 1982. Biometrical Genetics. 3nd ed chapman & Hall. London.396PP.

16- Miller, D. A. and Pikett, R.C. 1954. Inheritance of parent male fertility in Sorghum vulgar pers. Crop Sci.14:1-40.

17-Mulitze, D. k. and  Baker, R. J. 1985. Evaluation of biometrical methods for estimation the number of genes 1-effect of sample size. theor. Appl. Genet -69: 553-558.

18-Prakash, V., Saini, D. D. and Singh, R.V.. 2004. Estimation of gene effects for grain yield and its components in barley (Hordeum Vulgare L.). Indian Journal of Genetics and plant Breeding, 2004, vol. 64, no.1, pp.69-70, 5 refs.

19-Prakash, V., Singh. R. V. and Saini, D. D. 2005. Gene action for grain yield and its related traits in barley (Hordeurn Vulgare L.)Crop Improvement, 2005, Vol.32, No.1, PP:40-43,7refs.

20-Redhu, A. S., Singh, R. K. and Luthara O. P. 1986.Genetic analysis of grain yield and its Components in some leaf rust resistance genotypes of wheat.Haryana Agric.uni.J.Res.16(3):228-232.

21-Richards, R. A. 1996. Defining Selection Criteria to improve yield under drought. Plant Growth Regulation.20:157-166.

22- Stuber, C. W., Moll, R. H. 1974. Epistasis in maize (zea mays L.) Crosses among lines Selected for superior inter variety single Cross Performances. Crop Sci.14:314-317.

23-Yadava, B., Tyagi, C. and Singh, D. 1998. Genetics of transgressive segregation for yield and yield components in wheat. Annals of Applied Biology 133(2):227-235.

24-Yadava, R., Maherchandani, N., Singh, M. and Singh, R. 1995. Comparison of the observed and predicted frequencies of transgressive segregates for yield and related traits in two bread wheat populations. Indian Journal of Genetics and Plant Breeding 55(3): 266-272.