بررسی رابطة بین سرمایة فکری با نوآوری و خلاقیت منابع انسانی در سازمان

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

مقاله 4، دوره 5، شماره 1، مرداد 1394، صفحه 65-92   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

نویسندگان

رمضان جهانیان^{* 1}؛ طاهره حدادی²

¹گروه علوم تربیتی، واحدکرج ، دانشگاه آزاد اسلامی،کرج، ایران (نویسنده مسئول) [e-mail]

²کارشناسی ارشد، رشته مدیریت آموزشی، واحدکرج، دانشگاه آزاد اسلامی،کرج، ایران [e-mail]

چکیده

زمینه: سرمایة فکری را اغلب دارایی‌هاینامشهودیتوصیفمی‌کنندکهمی‌توانبه‌منزلة منبعیبرایمزیت رقابتیپایداربه‌کارگرفت. اجزای سرمایة فکریدارایاثراتمتقابلیهستند کهارزشایجاد می‌کنند و بسترساز خلاقیت و نوآوری سازمانی می‌شوند.
هدف: بررسی رابطة بین سرمایة فکری با نوآوری و خلاقیت منابع انسانی در سازمان است.
روش: روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود.جامعة آماری تمامی کارکنان، کارشناسان و مدیران میانی سازمان مرکزی بنیاد مستضعفان به تعداد 369 نفر و نمونة آماری تعداد 188 نفر بودند که با استفاده از فرمول کوکران به شیوة نمونه‌‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار پژوهش سه نوع پرسشنامه استاندارد سرمایة فکری بنتیس، خلاقیت رندسیب و نوآوری هانگ و همکاران بود.
یافته‌ها: نتایج تحقیق حاضر نشان داد که بین سرمایة فکری و خلاقیت و نوآوری کارکنان در سازمان رابطة مثبت و معناداری وجود دارد . به‌عبارتی دیگر، بین سرمایة فکری در ابعاد سرمایة انسانی، سرمایة مشتری و سرمایة ساختاری و خلاقیت کارکنان رابطة مثبت و معناداری مشاهده شد. هم‌چنین، بین سرمایة فکری در ابعاد یادشده و نوآوری در ابعاد نوآوری محصول، نوآوری در فرایند و نوآوری کلی سازمانی رابطة مثبت و معناداری مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: وجود سرمایة فکری بالا به افزایش خلاقیت و نوآوری کارکنان در سازمان منجر می‏شود و اگر زمینة بروز خلاقیت فراهم آید فرایند عملکرد سازمانی بهبود می‌یابد و هر چه در این تعامل سرمایة فکری کم باشد، میزان خلاقیت و نوآوری کاهش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

سرمایة فکری؛ خلاقیت؛ نوآوری؛ منابع انسانی

مراجع

اسمعیلی، اشرف (1391). رابطه مدیریت کیفیت جامع و یادگیری سازمانی با عملکرد نوآوری در بیمه ملت. پایان نامه کارشناسی ارشد. رشته مدیریت بازرگانی گرایش مدیریت تحول، دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی.

امین بیدختی، علی اکبر؛ صباغیان، زهرا (1388). بررسی رابطه بین خلاقیت و ویژگی‌های دموگرافیک معلمان مدارس ابتدایی شهر سمنان، دومین کنفرانس ملی خلاقیت شناسی، TRTZ و مهندسی و مدیریت نوآوری ایران.

آقایی فیشانی، تیمور (1377). خلاقیت و نوآوری در انسان‌ها و سازمان‌ها. تهران: انتشارات ترمه، چاپ اول.

جعفر نژاد، احمد و قاسمی، احمدرضا (1387). ارائه مدل اکتساب فناوری با توجه به راهبرد سرمایه‌های فکری، مطالعه موردی شرکت‌های مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، نشریه مدیریت فناوری اطلاعات، دورة یک، شماره 1، پاییز و زمستان 87، صص36-19.

جعفری،  مصطفی؛ رضایی نور، جلال؛ حسنوی، رضا (1385). بازنگری مدل‌های اندازه‌گیری سرمایة  فکـــری، یک رویداد کل‌نگر. چهارمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، تهران.

جهانیان، رمضان؛ شایسته،  محمدعلی (1392). بررسی رابطه بین سبک‌های مدیریت تعارض و خلاقیت مدیران در مدارس متوسطه شهر تهران. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره دوم، شماره1، تابستان 92، ص126- 111.

چوپانی، حیدر؛ زارع خلیلی، مجتبی؛ قاسمی، عقیل؛ غلام زاده، حجت (1391). بررسی سرمایة فکری با نوآوری سازمانی، مورد مطالعه شرکت سهامی بیمه توسعه .فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره دوم، شماره1، ص 58-27.

 ده موبد، بابک و فیض پور، محمدعلی (1388). مدیریت نوآوری و سرمایه‌های فکری؛ مطالعه صنایع کوچک و متوسط نساجی و کانی غیر فلزی استان یزد، مجموعه مقالات نخستین کنفرانس بین‌المللی مدیریت سرمایة فکری، دانشگاه تحصیلات تکمیلی زنجان.

زرین سبب، مهدی (1390). بررسی رابطه بین سرمایة  فکری با گرایش به نوآوری سازمانی کارکنان پارک علم و فناوری دانشگاه تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه تهران.

شهرآرای، مهرناز و مدنی پور، رضا (1375). سازمان خلاق و نوآور. فصلنامهدانش. مدیریت، تهران: انتشارات دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی دانشگاه تهران، شماره34-33.

صلواتی، عادل (1381). بررسی تجزیه و تحلیل ساختار سازمانی بر روی خلاقیت و نوآوری سازمانی در سطح سازمان‌های عمومی استان کردستان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه کردستان .

ضرغامی، حمید رضا؛ جعفری، مصطفی؛ اخوان، پیمان (1391). بررسی رابطه بین خلاقیت و انگیزه افراد برای نوآوری در سازمان‌های پژوهشی. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، سال اول، شماره 4، صص 63-37.

طالب بیدختی، عباس؛ انوری، علیرضا (1383). خلاقیت و نوآوری در افراد و سازمان‌ها. ماهنامه مدیریتی تدبیر، دوره 14 شماره152، صص25-21.

طبرسا، غلامعلی؛ دری، بهروز و قوچانی، فرخ (1391). بررسی نقش سرمایة انسانی در ارتقاء نوآوری سازمانی (با توجه به نقش میانجی‌گری خلق دانش). چشم انداز مدیریت دولتی، شماره 11، پاییز1391،  صص 89-73.

عباسی، ابراهیم، صدقی، امان گلدی (1389). بررسی تأثیر سرمایة  فکری بر عملکرد مالی شرکت‌ها در بورس تهران. فصلنامه بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، شماره 60، تابستان 1389، صص63-62.

علیرضایی، ابوتراب؛تولایی، روح الله (1387). ترغیب خلاقیت و نوآوری در میان کارکنان سازمان، دو ماهنامه توسعه انسانی پلیس، سال پنجم، شماره 16، فروردین و اردیبهشت1387، ص60-37.

فراهانی، ر (1373). عوامل مؤثر در تشویق و نهادی ساختن خلاقیت در واحدهای تولیدی شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

فطرس، محمدحسن، بیگی، تورج (1389). بررسی تطبیقی اثرات سرمایة فکری بر عملکرد سازمانی صنعت بانکداری ایران در دو بخش دولتی و خصوصی، بانک‌های شهر تهران. پژوهشنامة مدیریت اجرایی، سال دهم، شماره1(پیاپی38)، نیمه اول 1389، صص126-101.

قرشی، روح اله (1386). طراحی الگوی اندازه‌گیری سرمایة فکری سازمان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده معارف اسلامی و مدیریت. دانشگاه امام صادق.

قلیچ لی، بهروز؛ مشبکی، اصغر (1385). نقش سرمایة اجتماعی در ایجاد سرمایة فکری در سازمان، مطالعه دو شرکت خودروسازی. فصلنامه دانش مدیریت، شماره 75، صص 147-125.

قنبری، سیروس؛ اسکندری، اصغر (1391). بررسی رهبری دانش با مدیریت سرمایة فکری. فصلنامه مدیریت دولتی، دورة چهارم، شماره 4، زمستان 1391، صص112-89.

منوریان، عباس؛ قلی پور، آرین؛ یزدانی، حمیدرضا (1385). نقش سرمایه‌های فکری در بقا یا فنای سازمان‌ها، تحقیقی دربارة بانک ملت. فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال اول، شماره دوم ص35-18.

نمازی، محمد؛ ابراهیمی، شهلا (1388). بررسی تأثیر سرمایة  فکری بر عملکرد مالی جاری و آینده شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه تحقیقات مالی، سال اول،  شماره چهارم، ص 23-10.

نیکنامی، مصطفی؛ تقی پور ظهیر، علی و غفاری مجلج، محمد (1389). بررسی پایایی و روایی پرسشنامه ارزیابی نوآوری سازمانی آمید و همکاران. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، سال اول، شماره3، ص 119-101.

همتی، ا (1387). بررسی تطبیقی موانع شخصی خلاقیت از دیدگاه دبیران مرد و زن ناحیه2 شهر ارومیه. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ارومیه.

Ahmed Al-Dujaili, M. A. (2012). Influence of Intellectual Capital in the Organizational Innovation. International Journal of Innovation, Management and Technology, 3(2), 128-135.

Allameh, M,& Zarea, M. (2008). Studying relationship between knowledge management, innovation and organizational performance, Available at:http://www.civilica.com/Paper-ICIC01-ICIC01_025.html. (in persian).

Amiri, A. N, Jandaghi, Gh., Ramezan, M. (2011). An Investigation to the Impact of Intellectual Capital on organizational innovation. European Journal of Scientific Research, 64(3), 472-477.

Chang, Chun-Jung. (2004). The study of relationships among intellectual capital, Business performance and business value for the biotechnology industry in Taiwan, Master's thesis, graduate institute of accounting,http://ethesys.lib.fcu.edu.tw/ETD-search/view_etd?URN=etd-0628105-154505.

Chen, J. et al. (2004); “Measuring Intellectual Capital: A New Model and Empirical Study”; Journal of Intellectual Capital, 5, 1, 195-212.

Chen, Y. S. (2008); “The Positive Effect of Green Intellectual Capital on Competitive Advantages of Firms”; Journal of Business Ethics, 77, 271–286.

Delgado-Verde, M., Martı´n-de Castro ,G., and Navas-Lo´pez, J. E. (2011). Organizational knowledge assets and innovation capability. Journal of Intellectual Capital, 12(1) 5-19.

Egbu, O. C. (2004). Managing knowledge and intellectual capital for improved organizational innovations in the construction industry: an examination of critical success factors. Journal of Engineering, Construction and Architectural Management 11(5), 301–315.

Ghorbani, M., Mofaredi, B., and Bashiriyan, S. (2012). Study of the relationship between intellectual capital management and organizational innovation in the banks. African Journal of Business  anagement 6(15), 5208-5217.

Guthrie, J. and Petty, R, (2000). "No accounting for taste", Management Today March, Australian Institute of Management, 21-23.

Huang, C. F., & Hsueh, S. L. (2007). A Study on the Relationship between Intellectual Capital and Business Performance in the Engineering Consulting Industry: A Path Analysis. Journal of Civil Engineering andManagement, 4, 265-271.

Huang, C.F., & Chung S.L. (2007). “A Study on the Relationship between Intellectual Capital and Business Performance in the Engineering Consulting Industry: A Path Analysis”; Journal of Engineering and Management ,13,  4,  265–271.

Jardón, Carlos Maria F., & Martos, Maria Susana. (2009). Intellectual capital and performance in wood industries of Argentina, Journal of Intellectual Capital, 10Iss: 4, 400 - 616.

Jimenez-Jimenez, Daniel,. Sanz - Valle, Raquel & Hernandez-Espallardo, Miguel (2008).Fostering Innovation: The role of market orientation and organizational learning. European Journal of Innovation Management. 11(3), 389-412.

Johnson, W(2002), Leveraging intellectual capital through product and process management of human capital, Journal of Intellectual Capital, 4, 1, 92-82.

Low, J., & Kalafut, P.C. (2002). Invisible Advantage - How Intangibles are Driving Business Performance, Perseus Publishing, Cambridge.

Mohr, L. B. (1969). "Determinates of Innovation in Organizations", The American Political  Science Review, 63,  111-126.

O,Connor,A.et al(2007).’’Evaluating an Austealian Public Policy organization,s Innovation Capacity’’;EUROPEAN Journal of Innovation Management, 10, 4, 532-558,

Phusavat ,Kongkiti, Comepa, Narongsak, Sitko-Lutek, A., & Keng-Boon, Ooi. (2011). Interrelationships between intellectual capital and performance. Industrial Management & Data Systems, 111 Iss: 6, 810 – 829.

Rosenfeld, R., & Servo. J. C. (1990)."Facilitating Innovation in Larg Organization", IN M. A. West & J. L. Farr (EDS) Innovation and Creativity at Work: Psychological and Organization Strategies, John Wiley & Sons, West Sussen, 251-264.

Subramaniam, M. & Youndt, M. (2005). The influence of intellectual capital on the Types of innovative capabilities. Academy of Management Journal 48(3), 450-463.

Tseng, Shu-Hui. (2006). “The relationship between human capital, innovation capital and organizational performance”, Master's Thesis, Executive Master of Human Resource Management. http://thesis.lib.ncu.edu.tw/ETD-b/ETD,search/view_etd?URN=944307008.

Yang, S., & Kang, Hsin-Hong. (2008). “Is synergy always good? Clarifying the effect of novation capital and customer capital on firm performance in two contexts”, Technovation, 28, 667–678.

Zerenler, M., Hasiloglu, B., & Sezgin, M. (2008). Intellectual Capital and Innovation  performance: Empirical Evidence in the Turkish Automotive Supplier. Journal of technology management 3(4), 31-40