تحلیل نقش کاربری اراضی در شکل گیری جزایر حرارتی با استفاده از داده های چند زمانة سنجندة ASTER (مطالعة موردی: شهر بندرعباس)

سنجش‌ازدور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی

مقاله 1، دوره 5، شماره 4 - شماره پیاپی 17، دی 1393، صفحه 1-14   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی اکبر متکان¹؛ احمد نوحه گر²؛ بابک میرباقری³؛ ناهید ترک چین^{* 4}

¹دانشیار گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه شهید بهشتی

²دانشیار گروه منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان

³مربی گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه شهید بهشتی

⁴دانشجوی کارشناسی ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه هرمزگان

چکیده

بررسی وضعیت پراکندگی تابش­های حرارتی و ارتباط آن با نوع کاربری­های موجود، در شناخت میکروکلیمای نواحی شهری دارای اهمیت زیادی می­باشد. دما از جمله عواملی است که از شرایط محیطی تأثیر می‌پذیرد و یکی از شاخص‌های کیفیت محیط زیست به شمار می‌رود. از سویی برنامه‌ریزی کاربری اراضی به عنوان هسته اصلی برنامه‌ریزی شهری با تکیه بر شناخت از محیط به دنبال راهبردی جهت حرکت مجموعه محیطی، اجتماعی و اکولوژیکی شهرها به سوی اهداف توسعه پایدار، خصوصاً در کشورهای در حال توسعه می‌باشد. در این تحقیق، اثرات کاربری اراضی/پوشش در ایجاد دمای سطح زمین در شهر ساحلی بندرعباس به منظور بررسی رابطة میان ویژگی­های پوشش زمین در ایجاد جزایر حرارتی با استفاده از داده­های ماهواره­ای چند زمانة سنجندة ASTER ارزیابی گردید. پس از اعمال پردازش­ روی تصاویر با استفاده از معادلات حرارتی، دمای سطحی محاسبه گردید. لایه­های کاربری اراضی تهیه و با برداشت نقاط انتخابی و آزمون­های آمار استنباطی (آزمون کروسکال والیس و ضریب همبستگی اسپیرمن) رابطة میان کاربری/پوشش اراضی و دمای سطح محاسبه گردید. نتایج نشان داد مناطق صنعتی، زمین­های بایر دارای حرارت زیاد و مناطق ساحلی به دلیل مجاورت با آب و مناطق دارای پوشش گیاهی و فضای سبز به دلیل تبخیر و تعرق از سطح برگ درختان و ایجاد سایه، دارای دمای کمتری نسبت به سایر کاربری­ها است.

کلیدواژه‌ها

دمای سطح زمین؛ جزیره حرارتی شهری؛ کاربری اراضی/پوشش؛ سنجنده استر؛ بندرعباس