پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی حوزه آبریز باغان با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP)

سنجش‌ازدور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی

مقاله 2، دوره 5، شماره 4 - شماره پیاپی 17، دی 1393، صفحه 15-34   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نعمت اله نسرین نژاد^{* 1}؛ کاظم رنگزن²؛ نصراله کلانتری³؛ عظیم صابری⁴

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهید چمران اهواز

²دانشیار گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهید چمران اهواز

³استاد گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهید چمران اهواز

⁴مربی گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

هدف از این تحقیق پهنه بندی پتانسیل سیل‌خیزی حوزه آبریز باغان به روش سلسله مراتبی فازی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) می‌باشد. پس از شناسایی عوامل مؤثر در سیل­خیزی (شیب، مدل رقومی ارتفاع، لندفرم، سنگ‌شناسی، نفوذپذیری، کاربری اراضی، تراکم پوشش گیاهی، بارش، تراکم شبکه زهکشی، فاصله از آبراهه)، وزن هر کدام از معیارها و زیر معیارها با استفاده از مقایسات زوجی و نظرات کارشناسان، از روش تحلیل سلسله مراتبی- فازی محاسبه گردید. سپس با استفاده از عملگر گامای فازی، پتانسیل سیل‌خیزی حوزه آبریز، پهنه بندی و در نهایت حوزه آبریز بر اساس ریسک سیل‌خیزی در پنج کلاس طبقه­بندی گردید. نتایج حاصل از پهنه­بندی ریسک سیل‌خیزی نشان داد که کلاس­های یک، دو و سه، بیشتر در نواحی کوهستانی واقع هستند و حدود 22 درصد (km² 203) از منطقه را شامل می‌شوند. بنابراین می­توان نتیجه گرفت که، حدود 22 درصد از محدودة حوزه آبریز مورد مطالعه را پهنه­های سیل­خیز خطرپذیر زیاد تا خیلی زیاد در بر گرفته است و به دلیل اینکه بیشترین نقش را در تولید رواناب دارند، عملیات­های آبخیزداری در این مناطق در اولویت هستند. کلاس‌های چهار و پنج به نسبت کلاس‌های یک، دو و سه، پتانسیل سیل‌خیزی کمتری دارند و بیشتر در دامنه‌ها و دشت­ها قرارگرفته‌اند و حدود 78 درصد از منطقه (km² 706) را پوشش می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

سیل‌خیزی؛ فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی؛ باغان