تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های سیب زمینی حاصل از پرتوتابی با اشعه گاما در رقم کایزر

اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

مقاله 4، دوره 9، 2(34) تابستان، مرداد 1394، صفحه 215-230   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

داود حسن پناه^{* 1}؛ مسعود رحیمی²؛ سیروس ودادی³

¹استادیار پژوهشی بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران

²عضو هیئت علمی پژوهشکده تحقیقات کشاورزی هسته‌ای کرج، ایران

³عضو هیئت علمی پژوهشکده تحقیقات کشاورزی هسته ای کرج، ایران

چکیده

این پژوهش به منظور ایجاد تنوع ژنتیکی در ژنوتیپ­ های سیب­ زمینی حاصل از پرتوتابی با اشعه گاما در رقم کایزر برای برخی صفات کمّی و رنگ گوشت غده، در پژوهشکده تحقیقات کشاورزی هسته ­ای کرج، شرکت به پرور سبلان اردبیل و ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل در طی سال­ های 1391 و 1392 اجرا گردید. پس از پرتوتابی گیاهچه­ ها با دز 25 گری اشعه گاما، سه نسل در محیط MS واکشت گردیده و سپس به گلخانه انتقال داده شدند. تعداد 3000 گیاهچه در گلدان­ های پلاستیکی 10×10 سانتی ­متر محتوی پیت­ماس میکسکار و پوکه معدنی به نسبت 1:1 در گلخانه کشت شدند. از 3000 گیاهچه پرتوتابی شده، تعداد 175 ژنوتیپ با 1424 عدد مینی­ تیوبر به وزن 4821.7 گرم با شدت گزینش 8.5 درصد انتخاب گردیدند. میانگین تعداد و وزن مینی ­تیوبر در بوته به­ ترتیب برابر 8.14 عدد و 27.55 گرم و در شاهد 4 عدد و 17.40 گرم بودند. در سال 1392، ژنوتیپ­ های انتخابی به همراه شاهد (ارقام کایزر و آگریا) بر اساس طرح آماری آگمنت کشت و مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه نشان داد که بین ژنوتیپ­ ها از لحاظ کلیه صفات مورد مطالعه، اختلاف معنی­ داری وجود دارد. عملکرد غده در والد (رقم کایزر) 27.42 تن در هکتار و در ژنوتیپ­ ها بین 60-3 تن در هکتار، تعداد و وزن غده در بوته در والد، 555 گرم و 6 عدد و در ژنوتیپ­ ها 1200-60 گرم و 28-2 عدد مشاهده شدند. صفات عملکرد غده، تعداد و وزن غده در بوته، متوسط وزن غده و تعداد ساقه اصلی در بوته دارای تنوع بالایی بودند. در تجزیه عامل­ ها، 3 عامل مستقل از هم مجموعاً 83.07 درصد از تنوع را توجیه نمودند. عامل اول، عملکرد و اجزای آن (صفات عملکرد غده، تعداد و وزن غده در بوته)، عامل دوم، یکنواختی غده (صفت متوسط وزن غده) و عامل سوم، ساختار بوته (صفات ارتفاع بوته و تعداد ساقه اصلی در بوته) نام­گذاری شدند. ژنوتیپ­ های انتخابی (به تعداد 46 ژنوتیپ) دارای عملکرد غده بالا، تعداد و وزن غده در بوته بیشتر، غده­ های یکنواخت، عمق چشم سطحی و رنگ پوست و گوشت غده زرد تا زرد تیره بودند.

کلیدواژه‌ها

پرتوتابی؛ تجزیه عامل‌ها؛ تنوع ژنتیکی؛ Solanum tuberosum