نقش فتوسنتز سنبله و افشانه کردن ایندول استیک اسید (IAA) بر عملکرد دانه و اجزای آن در دو رقم گندم نان طی تنش خشکی انتهای فصل

اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

مقاله 8، دوره 9، 1(33) بهار، اردیبهشت 1394، صفحه 123-138   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

مجید عبدلی^{* 1}؛ محسن سعیدی²

¹گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

²گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

تنش خشکی یکی از عوامل اصلی کاهش تولید محصولات زراعی است. با توجه به نقش بخش های مختلف گیاه، به‌ویژه فتوسنتز سنبله، در پرکردن دانه و نقش تنظیم­ کنندگی اکسین در شکل­ گیری عملکرد دانه، آزمایشی به منظور بررسی سهم این عوامل در شکل­ گیری عملکرد دانه به صورت اسپلیت پلات-فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 90-1389 در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه روی دو رقم گندم مرودشت و پیشتاز اجرا شد. با توجه به نتایج به ­دست آمده، اعمال تنش خشکی پس از گرده­ افشانی سبب کاهش عملکرد دانه و وزن هزار دانه شد ولی روی تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه بارور و نابارور و طول سنبله تاثیر نداشت. تنش خشکی به­طور متوسط موجب کاهش 25.7 و 22.6 درصد عملکرد دانه و وزن هزار دانه ارقام مورد بررسی شد. در بین ارقام از نظر تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، تعداد سنبلچه بارور و نابارور و طول سنبله اختلاف معنی­داری وجود داشت. همچنین، تنش رطوبتی موجب کاهش بیشتر عملکرد دانه رقم مرودشت (31.8 درصد) نسبت به رقم پیشتاز (18.7 درصد) گردید. رقم پیشتاز با سنبله بزرگ­تر دارای عملکرد دانه بیشتری در شرایط تنش خشکی بود. فتوسنتز جاری سنبله نقش مهمی در پرکردن دانه دارد به­طوری­که در شرایط بدون تنش، سهم آن 42.5 درصد و در شرایط تنش کم آبی پس از گرده­ افشانی 23.8 درصد بود. افشانه کردن ایندول استیک اسید نتوانست از میزان کاهش عملکرد دانه طی حذف فتوسنتز سنبله بکاهد، که این امر نشان­ دهنده اهمیت فتوسنتز سنبله در افزایش عملکرد دانه است.

کلیدواژه‌ها

ایندول استیک اسید؛ پرشدن دانه ها؛ تنش خشکی؛ گندم؛ سنبله