ارزیابی تحمل به خشکی اکوتیپ های شبدر یک ساله با استفاده از شاخص‌های تحمل به خشکی

اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

مقاله 10، دوره 8، 3(31) پاییز، آبان 1393، صفحه 375-394   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

شیرین نیکو¹؛ محمود پوریوسف میاندوآب^{* 2}؛ عبداله حسن زاده قورت تپه³

¹دانش آموخته ی کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد، مهاباد، ایران

²استادیار گروه زراعت و آگرواکولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مهاباد، مهاباد، ایران

³استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، ارومیه، ایران

چکیده

به­منظور ارزیابی و شناسایی اکوتیپ‌های متحمل به خشکی شبدر یک­ساله، تعداد هفده اکوتیپ از گونه‌های شبدر به صورت کرت‌های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار، تحت دو شرایط تنش خشکی (دیم) و بدون تنش (فاریاب) در مزرعه تحقیقاتی ساعتلوی ارومیه مورد آزمایش قرار گرفتند. در این مطالعه عملکرد اکوتیپ­ها در شرایط بدون تنش (Y_p) و دارای تنش (Y_s) با استفاده از شاخص­های تحمل از جمله میانگین بهره­وری (MP)، شاخص تحمل (TOL)، میانگین هندسی بهره­وری (GMP)، میانگین هارمونیک (HM)، حساسیت به تنش (SSI) و تحمل تنش (STI)، ارزیابی شدند. اختلاف معنی‌داری میان اکوتیپ‌ها از نظر عملکردهای آبی و دیم دیده شد که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی و امکان انتخاب برای تحمل به خشکی و استفاده از آنها در مطالعات ژنتیکی و اصـلاحی بعدی می‌باشد. همبستگی بالاتر شاخص‌های MP، GMP، HM و STI با عملکرد اکوتیپ­ها در شرایط تنش و بدون تنش می­تواند به عنوان یک معیار ارزیابی تحمل به خشکی آنها به کار رود. در محیط دارای تنش و بدون تنش بیشترین عملکرد و بیشترین مقـادیر این شـاخص‌ها متعلق به اکوتیپ شماره 11 (Trifolium resupinatum L.) بــود. تجــزیه خوشــه­ای اکوتیپ‌های مقــاوم شمــاره 11، 2 و 13 مــــربوط به (T. resupinatum L.) و 8 و 10 مربوط به(T. echinatum L.) را در یک گروه و بقیه اکوتیپ‌ها را در گروه دیگر به عنوان اکوتیپ‌های حساس قرار داد. با توجه به این چهار شاخص و عملکرد بالا در محیط تنش و بدون تنش و همچنین نمودار چند متغیره­ی بای پلات، اکوتیپ شماره 11 (T. resupinatum L.) به­عنوان بهترین اکوتیپ متحمل به خشکی تشخیص داده شد.

بود

کلیدواژه‌ها

تجزیه خوشه‌ای؛ شبدر؛ شاخص‌های تحمل به خشکی؛ عملکرد علوفه