بررسی چالش‌ها، مسائل و راهکارهای توسعه منابع طبیعی در استان مرکزی

یافته های نوین کشاورزی

مقاله 8، دوره 1، شماره 2 (زمستان 1385) 2، اسفند 1385، صفحه 161-176   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

سید داود حاجی میررحیمی^* ؛ سید مهدی نبئی

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی اراک

چکیده

در برنامه های توسعه کشور، کشاورزی محور توسعه اقتصادی است و بیشترین بهره وری نیروی کار و ارزش افزوده به ازای هر واحد سرمایه گذاری، اختصاص به بخش کشاورزی دارد. در این میان، زیربخش منابع طبیعی به واسطه وابستگی امنیت غذایی کشور به آن مورد توجه ویژه است. این زیربخش در استان مرکزی با حدود  9/1 میلیون هکتار از جایگاه اقتصادی مهمی برخوردار است، ولی برخی چالش‌ها و مسائل مانع از بهره‌برداری کامل از ظرفیت های آن شده است. تحقیق حاضر که با هدف شناخت این چالش‌ها و مسائل و راهکارهای مرتفع ساختن آنها صورت گرفته، از نوع توصیفی و همبستگی است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی گردآوری شده است و جامعه آماری آن شامل مدیران، کارشناسان و مروجین واحدهای سازمانی جنگل، مرتع و آبخیزداری سازمان جهادکشاورزی استان مرکزی است. حجم نمونه کارشناسان و مروجین با استفاده از فرمول کوکران و به صورت تصادفی تعیین گردیده است. مدیران نیز به صورت سرشماری تعیین گردیدند، که تعداد آنها 101 نفر شد و ابزار این تحقیق پرسشنامه ای بود. یافته‌های تحقیق نشان داد، که چالش‌ها و مسائل درونی بیش از چالش‌ها و مسائل برونی مانع توسعه مطلوب منابع طبیعی استان مرکزی شده است. مهمترین چالش و مسئله درونی بهره‌برداری‌های بی‌رویه از جنگل‌ها و مراتع و عدم رعایت زمان مناسب چرا در مراتع و پایین بودن سطح اطلاعات عمومی و فرهنگ مردم و بهره‌برداران در ارتباط با اهمیت و ارزش منابع طبیعی می باشد. از طرف دیگر، نتایج آزمون تحلیل عاملی چالش‌ها و مسائل توسعه منابع طبیعی نشان می‌دهد، که ابهامات و ضعف قوانین و مقررات بهره‌برداری و فرایند آگاهی‌رسانی9/42 درصد واریانس مشترک بین عامل اول و سایر متغیر‌ها را تبیین کرده و تاثیر‌گذارترین عامل در تبیین چالش‌ها و مسائل منابع طبیعی استان مرکزی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

چالش‌ها؛ منابع طبیعی؛ توسعه بخش کشاورزی

مراجع

1- ‌آمار بخش کشاورزی استان مرکزی. 1382. سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی،‌ اراک.

2- اورازپای، ا. 1385. سخنرانی در کارگاه آموزشی توسعه پایدار روستایی و کشاورزی در منطقه اکو. 12-8 خرداد ماه، تهران.

3- بررسی عملکرد وزارت جهادکشاورزی در سال‌های 1378-1374. 1382. فصلنامه مجلس و پژوهش، شماره 30، صفحات 103-89 ، تهیه شده توسط دفتر امور زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس، تهران.

4- برنامه چهارم توسعه اقتصادی،‌ اجتماعی و فرهنگی کشور.1383.  انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور،‌ تهران.

5- برنامه سوم توسعه استان مرکزی.1380. انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی  استان مرکزی، شماره ثبت در سازمان مدیریت و برنامه‌ر