مقایسه خشنودی شغلی، فرسودگی شغلی و تعهد سازمانی کتابداران زن و مرد دانشگاه‌های دولتی شهر تهران

دانش شناسی

مقاله 6، دوره 8، شماره 28، اردیبهشت 1394، صفحه 61-74   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

اسماعیل مصطفوی^{* 1}؛ محمد علی قاسمی نژاد²؛ محمدرضا شکاری³

¹دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز

²دانشجوی دکتری روان‌شناسی بالینی، دانشگاه اردبیل

³دانشجوی کارشناسی‌ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه تهران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر، مقایسه کتابداران زن و مرد شاغل در کتابخانه­های دانشگاه­های دولتی شهر تهران از لحاظ فرسودگی شغلی، تعهد سازمانی و خشنودی شغلی با کنترل سن، میزان تحصیلات و میزان سابقه است.

روش­ پژوهش: روش پژوهش حاضر علی- مقایسه­ای است. گروه نمونه این پژوهش شامل 128 کتابدار (62 مرد و 66 زن) که در کتابخانه­های دانشگاهی شهر تهران شاغل می­باشد، و به روش نمونه­گیری خوشه­ای انجام شده­اند. این نمونه با استفاده از       پرسش‌نامه­های استاندارد «فرسودگی شغلی مسلش و جکسون» با آلفای کرونباخ 91/0، «تعهد سازمانی» با آلفای کرونباخ 89/0 و «مقیاس شغل به­طور کلی» با آلفای کرونباخ 87/0 مورد آزمون قرار گرفتند. داده­های گردآوری شده با استفاده از آمار توصیفی (شامل فراوانی، درصد و میانگین) و آمار استنباطی (شامل آزمون­های انحراف معیار و تحلیل کواریانس چندمتغیری) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته­ ها: یافته­های پژوهش نشان می­دهد که زنان و مردان کتابدار در متغیر خشنودی شغلی، فرسودگی شغلی، مسخ شخصیت و فقدان موفقیت فردی تفاوت معنی­داری با یک­دیگر دارند. ولی، در متغیر تعهد سازمانی و فرسودگی عاطفی تفاوت معنی­داری مشاهده نشد.

نتیجه­ گیری: نتایج پژوهش نشان می­دهد خشنودی شغلی کتابداران زن بیشتر از مردان است. هم‌چنین کل فرسودگی شغلی، فقدان موفقیت فردی و مسخ شخصیت کتابداران زن کمتر از کتابداران مرد است.

کلیدواژه‌ها

خشنودی شغلی؛ فرسودگی شغلی؛ تعهد سازمانی؛ کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی

مراجع

ارشدی، ن. (1386). طراحی و آزمودن الگویی از پیشایندها و پیامدهای مهم انگیزش شغلی در کارکنان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب- منطقه اهواز. پایان­نامه دکترای روان‌شناسی صنعتی و سازمانی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

باقری، ف. (1378). بررسی میزان رضایت شغلی کتابداران تخصصی و دانشگاهی (دولتی) شهر کرج. پایان­نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع­رسانی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران.

تهوری، ز. (1384). بررسی میزان رضایت شغلی کارکنان شاغل در بخش مدیریت پردازش کتابخانة ملی جمهوری اسلامی ایران،  فصلنامهعلوموفناوریاطلاعات، ۲۱ (۲)، 25-46.

ساعتچی، م. (1382). روانشناسی در کار، سازمان و مدیریت. تهران: نشر ویرایش.

ساعتچی، م.؛ قاسمی، ن.؛ نمازی،س. (1387). بررسی رابطه میان انگیزه­ی شغلی مدیران، رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان (مدیران) مقطع متوسطۀ شهرستان مرودشت. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 1 (2)، 147-168.

شفیع­آبادی، ع. (1375). راهنمایی و مشاوره شغلی و حرفه­ای و نظریه­های انتخاب شغل. تهران: انتشارات رشد.

صفری، ش.؛ گودرزی، ح. (1388). بررسی فرسودگی شغلی و ارتباط آن با متغیرهای جمعیت­شناختی در بین اساتید وکارکنان دانشگاه. فصلنامه تازه­های روانشناسی صنعتی و سازمانی، 1 (1)، 63-69.

طلایی، ع.؛ مخبر،ن. ؛ محمد نژاد، م. ؛ ثمری، ع.ا. (1387). فرسودگی شغلی و عوامل وابسته به آن در کارکنان بیمارستان‌های دانشگاهی مشهد در سال 1385. دانش و پژوهش در         روان­شناسی، 9 (3)، 237-245.

عاطف، ل.؛ روح­الامین، مریم؛ نوری، ا. ؛ مولوی، ح. (1385). میزان فرسودگی شغلی و خشنودی شغلی پزشکان جراح عمومی و متخصص داخلی شهر اصفهان. دانش و پژوهش در روان­شناسی، 29، 129-151.

عظیمی، م. ح.؛ بیگدلی،ز. (1387). ویژگی­های کتابداران شاغل در بخش مرجع کتابخانه­های دانشگاه­های شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و بررسی رابطه میزان برونگرایی کتابداران با میزان خشنودی شغلی آنان. فصلنامه کتاب، 74 (2)، 239-254.

علی­زاده، ا. (1387). عوامل تشکیل­دهندۀ خشنودی شغلی. ماهنامه توسعه انسانی پلیس 17 (5)، 53-70.

کایا، ا. (1994). رضایتشغلیکتابدارانکشورهایدرحالتوسعه. گزیده مقالات ایفلا ۹۵. تهران: کتابخانة ملی جمهوری اسلامی ایران.

محمدزاده، ف. (1387). بررسی میزان رضایت شغلی نیروی انسانی شاغل در کتابخانه­های دانشگاه­های علوم پزشکی ایران، تهران و شهید بهشتی. پایان­نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع­رسانی، دانشکده مدیریت و اطلاع­رسانی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی ایران.

مهاجر، م. (1382). بررسی ارتباط ویژگی­های شخصیتی، سابقه شغلی و میزان حقوق ماهیانه با فرسودگی شغلی دبیران آموزش و پرورش شهر تبریز. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز.

نحریر، بتول، و دیگران (1389). ارتباط رضایت شغلی و تعهد سازمانی پرستاران شاغل در بیمارستان­ها. مجله طب نظامی، 12 (1)،  23-26.

Albreacht, T. L. (1982). Coping with occupational stress: relational & individual strategies of nurses in acute health care setting. Communication Yearbook 6 Beverly Hills, CA: Sage Pub. Inc.

Allen, N. J. & Meyer, J. P. )1990(. The measurement and antecedents of affective, continuance, and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology 63, 1-18.

Biglu, M. H. (2012). A study of job burnout among public librarians in Ardabil. European Psychiatry, 27 (1).

Curry, J. P. & Wakefield, D. S. &  Price L. J. & Mueller, C. W. (1986). On the causal ordering of job satisfaction and organizational commitment. Academy of management journal, 29 (4), 847-858.

Ellis, B. H. & Miller, K. I. (1993). The role of assertiveness, personal Control, Participation: the Prediction of Nurse Burnout. Journal of Applied Communication Relarions, 21, 100-121.

Irinson, G. H. & Smith, P. C. & Brannick, M. T. & Gibson, W. M. & Paul, K. B. (1989). Constraction of a job in general scale: A comparison of global, composite, and specificmeasures. Journal of Applied Psychology, 74, 193-200.

Maslach, C. & S. E. Jakson, S. E. (1981). The Measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavio, 2, 99-113.

Maslach, C. (2001). What have we learned about burnout and health? Psychol Health, 16 (5), 607-611.

Matthie, J. E. & Zajac, D. M. (1990). A review and meta-analysis of the antecedents, correlates, and consequences of organizational commitment. Psychological Bulletin, 108 (2), 171-194.

Meyer, J. P. & Herscovitch, L. )2001(. Commitment in the workplace toward a general model. Human Resource management Review 11, 299-326.

Mowday, R. T. & Streer, T. M. & Porter, L. W. (1979). The measurement of organizational commitment. Journal of Vocational Behavior, 14, 224-247.

Parmeer, C. & East, D. (1993). Job satisfaction among support staff in twelve Ohio academic libraries. College and research libraries, 54 (1), 43-57.

Peng, Y. P. (2014). Job satisfaction and job performance of university librarians: A disaggretad examination. Library & Information Science Research, 36, 74-82.

Spector, P. E )2000(. A Longitudinal study of relations between job stressors and job strains, Journal of Applied Psychology 85, 211-218.

Togia, A, & Koustelios, A. & Tsigilis, N. (2004). Job Satisfaction among Greek Academic Librarians. Library and Information Science Research, 26 (3), 373-383.

World Health Organization. (1998). Guidelines for the primary prevention of mental neurological and psychosocial disorders: Staff burnout. Division of mental health. Geneva.