امکان‌سنجی پیاده‌سازی خدمات مرجع از راه دور در کتابخانه‌های مرکزی واحدهای منطقه 13 دانشگاه آزاد اسلامی

دانش شناسی

مقاله 6، دوره 7، شماره 26، آذر 1393، صفحه 67-78   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

محمدرضا سلیمانی

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند،

چکیده

هدف: هدف از این پژوهش، امکان سنجی پیاده‌سازی خدمات مرجع از راه دور در کتابخانه‌های مرکزی واحدهای منطقه 13 دانشگاه آزاد اسلامی است.

روش پژوهش: پژوهش از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه‌ آماری پژوهش شامل دانشجویان تحصیلات تکمیلی، کتابداران و مدیران کتابخانه‌های مرکزی واحدهای دانشگاهی منطقه 13 دانشگاه آزاد اسلامی بود. بر اساس فرمول تعیین حجم نمونه کوکران 380 دانشجو به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی نسبتی انتخاب شدند. اما با توجه به محدود بودن تعداد کتابداران و مدیران، در این دو گروه نمونه‌گیری صورت نگرفته و به روش سرشماری بررسی شدند. ابزار گردآوری داده‌ها سه پرسشنامه محقق ساخته کاربران، کتابداران، و مدیران بود که روایی هر سه پرسشنامه توسط متخصصان کتابداری و اطلاع‌رسانی تأیید شده و برای تعیین پایایی آنها از ضریب‌ آلفای کرونباخ استفاده شد.
یافته‌ها: یافته‌های تحقیق نشان داد میزان آشنایی و استفاده دانشجویان از فن‌آوری‌های مرتبط با خدمات مرجع از راه دور متوسط به بالا بود. بیش از 50% آنها خدمت مرجع غیرحضوری را ترجیح دادند. میزان آشنایی کتابداران با فناوری‌های مرتبط با خدمات مرجع از راه دور و نیز مهارت‌های ارائه خدمات مرجع از راه دور در سطح مطلوب بود. وضعیت کتابخانه‌ها از نظر امکانات و تجهیزات و نیز بودجه مورد نیاز کافی نبود.
نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های پژوهش، علی‌رغم وضعیت مطلوب نیروی انسانی، به دلیل فقدان امکانات و تجهیزات مورد نیاز و  نیز بودجه لازم، در حال حاضر امکان ارائه خدمات مرجع راه دور در کتابخانه‌های مورد بررسی وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

امکان‌سنجی؛ خدمات مرجع از راه دور؛ دانشگاه آزاد اسلامی؛ کتابخانه مرکزی

مراجع

علیپور حافظی، م. (1390). کتابخانه‌های دیجیتال: مبادله اطلاعات. تهران: سمت.

فرهادپور، م. ر. (1380). بررسی وضعیت آگاهی‌رسانی جاری در کتابخانه‌های تخصصی مؤسسات تحقیقاتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و تأثیر آن بر کاربری مجموعه از دیدگاه مدیران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.

فیض‌آبادی، م. (1386). امکان‌سنجی ایجاد خدمات مرجع اشتراکی پویا در کتابخانه‌های دانشگاه تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.

کرمی، ا. (1385). امکان‌سنجی ارائه خدمات مرجع الکترونیکی در کتابخانه‌های سازمان انرژی اتمی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.

مظفری، ط. (1388). امکان‌سنجی ایجاد خدمات مرجع الکترونیکی در کتابخانه‌مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران با دیدگاه کاربر محور. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.

نقی‌مهر طبائی، ا. (1384). امکان‌سنجی ارائه خدمات مرجع الکترونیکی در کتابخانه‌های تخصصی شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.

هانسون، آ.؛ لوین، بورس ل. (1388). ایجاد کتابخانه مجازی. ترجمه صدیقه محمداسماعیل. تهران: چاپار.

Boyer, J. (2001). Virtual Reference at the NCSU Libraries: The First One Hundred Days. Information Technology and Libraries, 20 (3), 122-128.

Dew, S. H.(2001). Knowing your users and what they want: surveying off-campus students about library services. In A.M Casey(Eds). Off-Campus Library Services. New York: The Haworth Information Press.

Kibbee, J., Ward, D. & Ma, W. (2002). Virtual Service, Real Data: Results of a Pilot Study. RSR: Reference Services Review, 30(1), 25-36.

Pinto, M., &Manso, R. A. (2012). Virtual references services: Defining the criteria and indicators to evaluate them. The Electronic Library, 30(1), 51-69.

Ramos,  M. S., Abrigo, C. M. (2012). Reference 2.0 in action: an evaluation of the digital reference services in selected Philippine academic libraries. Library Hi Tech News, 29 ( 1), 8 - 20

Ramtahal, K. &Ramsingh, D.(2007). Exploring virtual reference service: Can it be a new horizon for Caribbean libraries? Retrieved May 22, 2009. From http://www.nlj.org.jm/acuril/papers/thursday/ramtahal_and_ramsingh.pdf

Wan Dollah, W. A. K. (2006). Digital reference services in selected public academic libraries  in Malaysia: A case study. Retrived: Januvery 12, 2009, From: http://www.lib.usm.my/elmuquip/conference/documents/icol%202005%20paper%207/20wan%20abdu