آسیب شناسی و تدوین چارچوب داوری آثار علمی: یک رویکرد کیفی

دانش شناسی

مقاله 6، دوره 6، شماره 22، آذر 1392، صفحه 73-84   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

علیرضا مطلبی فرد^{* 1}؛ عبد الرحیم نوه ابراهیم²؛ هدیه محبت³؛ علی اکبر سادین⁴

¹گروه آینده پژوهی، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

²دانشیار گروه مدیریت آموزشی، دانشکده علوم تربیتی روانشناسی، دانشگاه تربیت معلم تهران

³دانشجوی دکترای مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد، واحد علوم تحقیقات

⁴دانشجوی دکترای مدیریت آموزش دانشگاه خوارزمی

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف آسیب شناسی فرایند داوری مقالات علمی و ارائه چارچوب مشترک و یکسان برای داوری انجام شده است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر در چارچوب رویکردهای کیفی و روش تحلیل محتوا صورت گرفته است. جامعه پژوهش عبارت است از، اعضای هیأت علمی دانشکده­های علوم تربیتی و روانشناسی دانشگا‌ه‌های تهران که از بین آنها 15 نفر از اساتید دانشگاه خوارزمی و شهید بهشتی، با استفاده از روش نمونه­گیری هدف‌مند به عنوان اطلاع رسانه‌ای پژوهش انتخاب گردیده­اند. برای جمع آوری داده­های پژوهش، از مصاحبه نیمه ساختار یافته و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده، از روش کدگذاری (کدگذاری باز و انتخابی) استفاده گردید.
یافته­ها: نتایج به دست آمده از پژوهش نشان داد که ارزیابی آثار علمی باید براساس 5 معیار علمی بودن، رعایت اخلاق پژوهشی، تناسب محتوای مقاله، رعایت فنون نوشتاری و هماهنگی مقاله با نشریه مورد ارزیابی قرار گیرد. هم‌چنین بر اساس نتایج تحقیق، در حال حاضر و در داوری آثار علمی آسیب‌هایی هم‌چون تخصصی نبودن مجلات، مشخص نبودن زمینه تخصصی داوران، ضعف نرم‌افزاری و اطلاعاتی، طولانی بودن داوری‌ها، سوگیری و مغفول ماندن کیفیت، نبودن معیارهای قابل قبول برای داوری و لغزش­های اخلاقی داوران وجود دارد.
نتیجه‌گیری: پژوهش در ابعاد مختلف بر جامعه علمی تأثیر می­گذارد و اساتید، دانشجویان و اصحاب علم برای ارتقاء علمی، پذیرش در مقاطع بالاتر و بدست آوردن شرایط شغلی از این امتیازات استفاده می‌نمایند. بنابراین، شناسایی آسیب‌های موجود در این زمینه و مشخص کردن چارچوبی مشخص و قابل قبول برای آن، می تواند نقش بسیار مهمی در این زمینه داشته باشد، و از سوگیری‌های موجود در حوزه داوری آثار علمی بکاهد، و چارچوب یکسانی را برای داوری آثار علمی فراهم نماید.

کلیدواژه‌ها

داوری؛ آسیب شناسی؛ چارچوب داوری؛ مجلات علمی پژوهشی

مراجع

Charry, A. A.; Murray,  R. ; Parton, K. A.(2004). The process of standardized refereeing of professional publications: a reference framework for the panel of referees of AFBM journal.  AFBM Journal, 5(1), 6-13.

Gharamaleki, A. (2011). Scientific peer review of ethics. Journal of Strategy for Culture,8(9),1-20. [In Persian]

Gosden H. (2003). ‘Why not give us the full story: functions of referees’ comments in peer reviews of scientific research papers. Journal of English for Academic Purposes, 2, 87-101. www. sciencedirect. Com.

Khaleghi, N. (2012). Ethic of Research and Writing. Tehran: ketabdar publication. [In Persian].

Gharamaleki,  A. (1389). Ethic of scientific refereeing. Journal  of culture strategy, 3(8,9), 7-19.[ In Persian]. 

Mirzaie, S. A.; Ayobi  Ardakani, M.; Gharakhani, M.; Sheikh Shaie, F.(2007). Par reading of scientific journals, Case Study Iranian Journal of Sociology.  Iranian Journal of Sociology, 7(4), 147-180.[ In Persian].

Motallebifard, A.;  Arasteh, H. R.; Mohebbat, H.; Dasta, M. (2012). Research ethics in higher education: Individual characteristics and professional responsibilities of researchers.  Quartery Journal of Epistemology,5(19). [In Persian.]

Mansoriyan, Yazdan(2012). Moral judgment in evaluating the scientific product, in Ethic of Research and Writing, in Narges Khaleghi, Tehran, ketabdar publication. [In Persian].

Parberry L.(1990). A guide for now referees in theoretical computer science, Department of Computer sciences. University of North Texas. http: //www. cs. utexas. edu/~dahlin/professional/parbery-referee. pdf

Pyke D A. (1976). How I referee, Kings College Hospital. londan SE5 9RS, http: //www. ncbi. nlm. nih. gov/pmc/articles/PMC1689383/pdf/brmedj00542-003. p.pdf

Sheikh  A. (2000). Publication ethics and the research assessment exercise: reflection on the troubled question of authorship. Journal of Medical Ethics, 26( 6) , 422-427.

Smith AJ. (1990). ‘The Task of the Referee,’ University of California at Berttkeley, IEEE, 12 p. , online: www. computer. org/tpami/taskofreferee. html.

Stewart CN. (2003). ‘Press before paper-when media and science collide. nature biotechnology, 21, 353-354, date: 051203, online: www. nature. com/naturebiotechnology.

Tipler F J.(2003). Refereed journals: Do they insure quality or enforce orthodoxy. ISCID Archive,Tulane University,Now Orleans, http: //www. iscid. org/papers/ Tipler PeerReview_070103. pdf