سبک و ساختار لمعه‌السّراج لحضره‌التّاج

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 3، دوره 6، شماره 19، خرداد 1394، صفحه 51-80   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

محمد حکیم آذر^*

استادیار زبان و ادبیات فارسی واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

چکیده

"لمعه‌السّراج لحضره التاج" روایتی است از قصّۀ معروف بختیارنامه که ظاهراً در اواخر قرن ششم یا اوایل قرن هفتم هجری به دست نویسنده‌ای ناشناس نگارش یافته است. بختیارنامه که به ادبیات داستانی پیش از اسلام تعلق دارد، قصّه‌ای معروف بوده و از حکایت‌های تودرتو تشکیل شده است. قصّۀ لمعه‌السّراج حکایت گرفتاری‌های یک شاهزاده است که به دام حسادت ده تن از وزیران پدر افتاده و پادشاه قصد اعدام او را کرده است. او در ده شب با بیان ده قصّۀ جذّاب، شاه را سرگرم کرده و مرگ خود را به تأخیر می‌اندازد. در پایان قصّه، شاهزاده با کمک یکی از عیّاران از مرگ رهایی می‌یابد. در لمعه‌السّراج ویژگی‌های قصّه‌پردازی قدیم فارسی با نثری مصنوع و متکلّف دیده می‌شود. عناصر داستانی در لمعه‌السّراج به شکلی ابتدایی و به قصد تبیین دیدگاه‌های اخلاقی گرفتار پیچش‌های لفظی و معنوی شده‌اند. ضعف بیان در روایت، زبان عقیم، نثر آمیخته به عربی مفرط و آشفتگی در شیوه‌ها و تکنیک‌های روایت داستان، این متن متکلف را از مسیر اعتدال دور کرده است. در این تحقیق به بررسی موارد مختلف سبکی و ساختاری لمعه‌السّراج توجه شده و هدف آن رسیدن به الگوی تدوین این کتاب بوده است

کلیدواژه‌ها

لمعه‌السّراج؛ بختیارنامه؛ قصّه؛ سبک؛ ساختار