بهره وری نیروی کار و بیکاری طبیعی در اقتصاد ایران؛ یک مطالعه بر پایه منحنی فیلیپس

Journal of economic studies

شناسنامه علمی شماره، دوره 1، شماره 1، تیر 2010، صفحه 71-84   

نویسندگان

رضا موسوی محسنی^* ؛ مزدا معطری؛ جلیل خداپرست شیرازی؛ نهال صفوی مقدم

چکیده

 


 





چکیده:
این مقاله به دنبال یافتن ارتباط بین بهره وری نیروی کار و بیکاری طبیعی در اقتصاد ایران می باشد . در ابتدا به بررسی اجمالی فیلتر کالمن می پردازیم. این فیلتر به علت قابلیت حفظ ساختار اطلاعات مربوط به سری های زمانی، دامنه محدودیت نوسانات (انحراف معیار) سری واقعی ، حول مقادیر روند بلندمدت آن و نیز امکان پیش بینی های آتی روند بلندمدت سری زمانی ، بسیار مفید می باشد . سپس از طریق به کارگیری این فیلتر نرخ بیکاری طبیعی و نرخ رشد بهره وری نیروی کار در اقتصاد ایران را محاسبه کرده و به بررسی رابطة بین این دو متغیر طی سال های 1338-1383 پرداخته شده است. نتایج به دست آمده حاکی از بالا بودن نگران کننده ی نرخ بیکاری طبیعی و همچنین پایین بودن نرخ بهره وری نیروی کار در اقتصاد ایران می باشد. نتیجه دیگری که گرفته می شود، وجود یک رابطه معکوس بین این دو متغیر در اقتصاد ایران است. به عبارت دیگر جهت کاهش بیکاری در اقتصاد ایران  باید بهبود بهره وری ، به عنوان اصلی ترین سیاست اقتصادی ، مدنظر قرار گیرد. جهت محاسبه توام ضرایب منحنی فیلیپس و بیکاری طبیعی به عنوان متغیر غیر قابل مشاهده ی ضمن تلفیق فیلتر کالمن به الگوریتم ژنتیک ، ساختار جدیدی برای محاسبات توأم مزبور ارائه شده است.

شناسنامه علمی شماره

مقدمه:

امروزه دستیابی به رشد اقتصادی از طریق بهبود بهره وری ، از جمله مهمترین اهداف اقتصادی کشورها از جمله ایران  به شمار می رود. از این رو ارتقاء بهره وری ، مسأله ی مهم این دهه محسوب شده، به طوری که سیاست‌ها و تکالیف‌ مشخصی که در قانون برنامه ی چهارم توسعه در باب بهره‌وری تعیین شده، مسؤولیت‌های سنگینی را برای دستگاه‌های اجرایی و مجموعه کل نظام تعیین کرده است که در صورت انجام آنها کشور می تواند گام های موثری به سوی رشد مستمر و توسعه پایدار، بردارد و عموم مردم نیز از منافع آن بهره مند گردند.

ارتباط رشد اقتصادی و رفاه جوامع ، موجب شده است که اقتصاددانان ، بیشتر در پی شناخت منابع رشد اقتصادی باشند. ارتقای بهره وری که با استفاده از نهاده ها، به تولید بالاتر و استفاده بهینه تر از عوامل تولید منجر می شود، در رسیدن به رشد اقتصادی مستمر و پایدار، راهی جدید می گشاید.

یکی از عوامل تولید که سهم بسزایی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها دارد، نیروی کار می باشد. بهره وری نیروی کار به عنوان یک عامل مؤثر بر نرخ بیکاری، نقش مهمی در تصمیم گیری های کلان سیاسی و اقتصادی دارد.

محاسبات مربوط به بهره وری نیروی کار نشان می دهد که این متغیر در سال 1385 نسبت به سال 1355 پایین‌تر آمده است[1] از طرف دیگر در مقایسه‌های بین‌المللی نیز بهره‌وری نیروی کار در ایران نسبت به‌ کشورهای در حال توسعه موفق ، نظیر مالزی، کره جنوبی و سنگاپور ، بسیار پایین‌تر است. عدم وجود انطباق بین مشاغل و مهارت های نیروی کار ، از جمله اشکالات ساختاری اشتغال در کشور است. در سال‌های اخیر به‌دلیل عدم توانایی بخش‌های مولد و رسمی در ایجاد اشتغال، بخش غیررسمی و خوداشتغالی به‌طور ناهنجاری رشد کرده و ساختار اشتغال کشور را بدتر نموده است.

بررسی نرخ مشارکت اقتصادی ایران نیز نشان می دهد که در سال 1385، 2/39 درصد جمعیت در سن کار (10 ساله و بیشتر) از نظر اقتصادی فعال بوده اند. یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته اند. بررسی نرخ مشارکت اقتصادی نسبت به سال قبل، حاکی از کاهش 6/0 درصدی این نرخ است و بررسی ها نشان می دهد که این کاهش به طور عمده ناشی از افزایش جمعیت غیر فعال بوده است.[2]

علاوه بر این، در دوره مذکور نرخ بیکاری به‌سرعت در کشور افزایش یافته است و جویندگان کار به سمت مشاغل خوداشتغالی و غیررسمی هجوم آورده و ساختار اشتغال را تغییر داده اند. این در حالی است که در برخی فعالیت‌ها ، افزایش اشتغال به ‌قیمت افزایش بیکاری پنهان بوده است. مطالعات قبلی نشان می دهند که بالا بودن بیکاری در کشور ، ناشی از بالا رفتن نرخ بیکاری طبیعی بوده است ، (موسوی محسنی و سعیدی فر، 1385) لذا کاهش بیکاری طبیعی می تواند راهکاری ارزشمند در جهت حل این معضل اقتصادی باشد. یکی از مهمترین عواملی که می تواند بر نرخ بیکاری طبیعی –که بطور غیر معمولی در اقتصاد ایران بالا است- تاثیرگذار باشد، بهره وری نیروی کار است.

 

مطالعات پیشین:

" بال "و "منکیو"(2002)[3] در مقاله خود تحت عنوان " NAIRU: در نظریه وعمل"[4]،با توجه به آمارهای ایالات متحده آمریکا، مدلی را برآورد کرده اند و نتایجی را که آنها به دست آورده اند گویای  این حقیقت که NAIRU یک عامل اصلی در تعیین ساختار سیکل های تجاری می باشد.

" براتسیوس " ، و همکاران (2003)[5] در مقاله ای تحت عنوان "سیاست پولی ونرخ طبیعی بیکاری "[6] با استفاده از داده های 1965 تا 2001 انگلستان، الگویی را برآورد کرده اند که نشان دهنده ی ارتباط بین نرخ بیکاری طبیعی و سیاست های پولی است. آنها نتیجه می گیرند که نرخ بیکاری طبیعی با هدف سیاستگزاران پولی در ارتباط است.

" اسلاکلک " (2004)[7] در مقاله خود تحت عنوان " بهره وری و نرخ طبیعی بیکاری"[8] فرضیه وجود رابطه بین بیکاری طبیعی و نرخ بهره ی نیروی کار در ایالات متحده امریکا را مطرح می کند. وی با استفاده از فیلتر کالمن به این نتیجه رسیده است که :

1- بین نرخ بیکاری طبیعی و رشد بهره وری ، یک رابطه ی منفی وجود دارد.

2- تخمین ضرایب به وسیله ی " فیلتر کالمن " مناسبت ترین برآورد جهت متغیرهای غیر قابل مشاهده را ارایه می دهد.

" موسوی محسنی " و " سعیدی فر" (1384) در مقاله ای تحت عنوان "بیکاری طبیعی و بهره وری نیروی کار در اقتصاد ایران" پس از محاسبه بیکاری طبیعی و نرخ رشد بهره وری نیروی کار در اقتصاد ایران ، به بررسی رابطه ی بین این دو متغیر پرداخته اند وبا استفاده از آزمون علیت "گرینجر" به این نتیجه رسیده اند که یک ارتباط معکوس بین نرخ طبیعی بیکاری و نرخ رشد بهره وری نیروی کار وجود دارد. نتایج این مطالعه ، نشان دهنده ی دو طرفه بودن اثرات این دو متغیر بر یکدیگر است. به عبارت دیگر افزایش بیکاری طبیعی که به طور نگران کننده ای نیز بالا می باشد، باعث کاهش نرخ رشد بهره وری نیروی کار می شود و کاهش نرخ رشد بهره وری نیروی کار نیز  بیکاری طبیعی را تشدید می نماید. در این مطالعه جهت محاسبه بهره وری نیروی کار از یک مدل" کاب-داگلاس" تعمیم یافته و جهت برآورد بیکاری طبیعی و سایر متغیرهای غیرقابل مشاهده مانند تولید بالقوه از فیلتر "هادریک-پریسکات" ، استفاده شده است.

" موسوی محسنی" و "سعیدی فر" (1385) در مقاله ای تحت عنوان "منحنی فیلیپس و تأثیر گذاری سیاست پولی در اقتصاد ایران" با استفاده از یک سیستم معادلات نزدیک بهVAR[9] که بر مبنای متدولوژی اجزای غیر قابل مشاهده[10] قرار داشته و با استفاده از روش SUR تخمین زده شده است، به بررسی اثر گذاری سیاست پولی در اقتصاد ایران پرداخته اند. نتایج حاصل از تخمین ضرایب ، یک رابطه معکوس دائمی بین تورم و بیکاری را مشخص نموده است که نشان از تاثیرگذاری سیاست پولی هم در کوتاه مدت و هم در بلندمدت در اقتصاد ایران خواهد بود. این نتیجه به نوعی پیامدهای سیاست گذاری پولی در اقتصاد ایران را ترسیم می‌کند. در این مقاله جهت محاسبه متغیرهای غیر قابل مشاهده از روش فیلتر "هادریک-پرسکات" استفاده شده است.

 

مبانی نظری:

در این مقاله با استفاده از روش اجزاء غیر قابل مشاهده ، به بررسی ارتباط بین بهره وری نیروی کار و نرخ طبیعی بیکاری با تخمین یک منحنی فیلیپس در اقتصاد ایران پرئاخته شده است . همانطور که می دانیم یک منحنی فیلیپس تعمیم یافته[11] به صورت زیر نمایش داده می شود:

(1)                                                                      

به طوری که در رابطه فوق  نشان دهنده تورم،  تورم انتظاری،  و  نیز به ترتیب میزان بیکاری بالقوه و طبیعی را نمایش می دهند.  نیز نمایش دهنده ی شوک های طرف عرضه می باشد. از طرف دیگر همانطور که می دانیم در شرایط رقابت کامل تقاضا برای نیروی کار از شرایط زیر تبعیت می کند:

(2)                                                                                            

به طوری که در رابطه فوق  نشان دهنده قیمت کالاها  معرف تولید نهایی نیروی کار و  نیز دستمزد اسمی را نمایش می دهد. با لگاریتم گیری از معادله (2) و در نهایت دیفرانسیل گیری از دو طرف تساوی داریم:

(3)                                                                                              

در رابطه فوق   را می توان به عنوان معیاری از بهره وری نیروی کار دانست. در رابطه (3)  را اصطلاحاً تورم ناشی از افزایش دستمزد[12] می گویند. حال اگر رابطه (3) را در رابطه (1) قرار دهیم ، معادله ی زیر به دست می آید:

(4)                                                              

بنابراین از نظر تئوری ملاحظه خواهد شد که:

(5)                                                                                                              

لذا انتظار می رود که یک رابطه ی معکوس ، بین نرخ بیکاری طبیعی و بهره وری نیروی کار وجود داشته باشد.

در این مطالعه ی جهت محاسبه اجزاء غیر قابل مشاهده از " فیلتر کالمن " استفاده شده است. برای این منظور ، معادلات ، در ابتدا به صورت فضای حالت ، تغییر داده شده اند. استفاده از این فیلتر، به علت قابلیت حفظ ساختار اطلاعات مربوط به سری های زمانی، دامنه ی محدودیت نوسانات (انحراف معیار) سری واقعی ، حول مقادیر روند بلندمدت آن و نیز امکان پیش بینی های آتی روند بلندمدت سری زمانی ، بسیار مفید می باشد. ساختار این روش بر مبنای تفکیک عوامل قابل مشاهده و غیرقابل مشاهده مؤثر بر رفتار یک سری زمانی استوار می باشد. متغیرهای قابل مشاهده براساس رفتار متغیرهای برون زا[13] بر ساختار مدل مؤثر بوده و متغیرهای مشاهده نشده[14] نیز براساس وضعیت اقتصاد در زمانهای مختلف تعیین می گردند (متغیر وضعیت)[15]. لذا نوسانات رفتار سری های زمانی در الگوی مورد مطالعه ، متأثر از متغیر درون زای وضعیت اقتصادی و متغیر برون زای مستقل می باشد.

ارائه یک سیستم پویا در قالب فضای حالت[16] به دو دلیل مفید خواهد بود: نخست به علت آنکه این روش ، زمینه ی استفاده از متغیرهای غیرقابل مشاهده[17] (متغیرهای وضعیت) را در معادلات ، مهیا ساخته، ثانیاً مدل هایفضای حالت به صورت یک چارچوب سیکلی متکی بر جملات اخلال، تخمینهای قدرتمندی از روند زمانی متغیرهای کلان ارائه داده است که تحت عنوان فیلتر کالمن مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین برای محاسبه ی توأم ضرایب منحنی فیلیپس و متغیر غیر قابل مشاهده –نرخ بیکاری طبیعی- از تلفیقی از الگوریتم "ژنتیک" و "فیلتر کالمن" استفاده شده است .

 

ساختار مدل:

در این تحقیق برآنیم تا با استفاده از چارچوب کلی منحنی فیلیپس، تابعی را به صورت زیر محاسبه نمائیم :

(6)                                                    

زمانی که داشته باشیم :

(7)                          

و :

 

برای تخمین این مدل ، ابتدا نیاز به تخمین نرخ رشد بهره وری داریم از مدل زیر داریم:

(8)                                                                                              

(9)                                                                                           

محاسبه مقادیر نرخ رشد بهره وری نیروی کار نیز با استفاده از فیلتر کالمن و باتوجه به مدل فوق انجام شده است. در اینجا  و جملات اخلال هستند و می دانیم که:

 

به طوری که در معادلات فوق،  شوک موقتی بهره وری،  شوک دائمی بهره وری،  نرخ رشد بهره وری و  نیز تغییرات نرخ رشد بهره وری می باشد.

حال با داشتن مقدار نرخ رشد بهره وری نیروی کار و تغییرات نرخ رشد بهره وری نیروی کار ، معادلات (1) و (2) را به طور هم زمان با استفاده از روش " فیلتر کالمن" ، مورد بررسی و تخمین قرار می دهیم. در این حالت تخمین ما اصطلاحا یک تخمین دوگانه[18] می باشد. یعنی ما در حالی که به دنبال یافتن مقادیری برای متغیر غیر قابل مشاهده (نرخ بیکاری طبیعی) می باشیم ، تخمین ضرایب مدل را نیز به دست می آوریم. برای این منظور ، همانطور که قبلا نیز اشاره گردید، الگوریتم" ژنتیک"[19] را نیز در کنار "فیلتر کالمن" بکار برده ایم.[20]

 

نتایج تجربی:

   همانطور که از جدول (1)پیوست ملاحظه می شود ، تمامی متغیرهای مورد استفاده در این مطالعه ، در سطح ناپایا می باشند. لیکن همانطور که از ادامه بحث روشن خواهد شد کل متغیرها هم جمع خواهند بود، لذا مشکل رگرسیون کاذب در این مطالعه مشاهده نخواهد شد. از طرف دیگر برای تعیین تعداد وقفه های مدل، از معیار" آکایک" استفاده نموده ایم. با توجه به مقادیر به دست آمده ، وقفه بهینه را 1 به دست آورده ایم. اما مهمترین نکته در این بررسی این است که آیا بین این دو متغیر، رابطه ای وجود دارد یا خیر؟ برای این منظور ، ابتدا مدل را با استفاده از "فیلتر کالمن" در یک فضای حالت و با استفاده از آلگوریتم ژنتیک، تخمین زده ایم، نتایج حاصل از تخمین ضرایب سیستم معادلات مورد نظر به صورت ذیل به دست آمده است:

(10)                                                

(11)                                                   

این نتایج حاکی از این است  که بین  نرخ طبیعی بیکاری و نرخ رشد بهره وری نیروی کار، یک رابطه منفی وجود دارد.که این رابطه ی منفی را می توان با ملاحظه ی نمودار(1) نیز دریافت. همانطور که از ضرایب به دست آمده در معادله(11) قابل مشاهده می باشد ، هر افزایش یک درصدی در نرخ رشد بهره وری نیروی کار می تواند بیکاری طبیعی را به میزان 57/2 درصد کاهش دهد. این امر اهمیت توجه به بهره وری نیروی کار را در اقتصاد ایران ، جهت کاهش میزان بیکاری طبیعی و متعاقب آن، بیکاری را مشخص می نماید . به طور کلی هر عاملی که باعث بهبود بهره وری نیروی کار گردد، بیکاری طبیعی را در اقتصاد ایران کاهش خواهد داد. این از جمله سیاست های موثری است که می تواند در کنار سایر سیاست های اقتصادی ،کاهش بیکاری کشور را در جهت دستیابی به اهداف خود یاری نماید. اهمیت افزایش بهره وری زمانی مشخص تر خواهد شد که بدانیم بیکاری طبیعی در اقتصاد ایران به طور قابل ملاحظه ای بالا بوده و روندی فزآینده ای را نیز به دنبال خواهد داشت .

از طرف دیگر با مشاهده ضرایب به دست آمده در  منحنی فیلپس افزوده مشاهده می گردد که این منحنی ، هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت ، دارای شیب منفی بوده است که این می تواند نمایش دهنده ی تأثیر گذاری سیاست های پولی ، هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت بر روی متغیرهای واقعی باشد. در نهایت ، ذکر این نکته نیز لازم است که شوک های طرف عرضه که بواسطه افزایش قیمت نفت مورد توجه قرار گرفته اند ، اثری مثبت را بر میزان تورم اقتصاد ایران داشته اند. یعنی افزایش قیمت نفت ، باعث افزایش تورم در اقتصاد ایران شده است.

            

نمودار(1)- مقایسه بیکاری طبیعی و بهره وری نیروی کار در ایران 1383-1338

 

 

نتیجه گیری و پیشنهادات:

نتایج به دست آمده در این مقاله نشان می دهد که نرخ طبیعی بیکاری در اقتصاد ایران بالا می باشد، که این موضوع به نوعی اعلام می دارد که سیاست های اقتصادی معمول و به ویژه تزریق اعتبارات به سیستم اقتصادی کشور ، توانایی خود را در کاهش بیکاری موجود در اقتصاد ایران تا حدود زیادی از دست داده است .

در این مقاله با توجه به نتایج به دست آمده ، ارتباط این نوع بیکاری ، با نرخ رشد    بهره وری نیروی کار در اقتصاد ایران نیز تایید شده است. این ارتباط می تواند یک راهکار اساسی را جهت خروج از معضل بیکاری ، ارایه نماید ؛ زیرا کاهش نرخ رشد بهره وری نیروی کار در طول سال های مورد مطالعه ، افزایش شدید بیکاری طبیعی در اقتصاد ایران را به دنبال داشته است و همانطور که می دانیم ، کاهش این نوع بیکاری بسیار مشکل بوده و راهکارهای اساسی و بلند مدت را طلب می نماید.

می توان بنابراین نمود که توجه به سیاست هایی که بیکاری طبیعی (ساختاری) را در اقتصاد ایران کاهش می دهد ، باید بیشتر مورد توجه سیاست گذاران باشد. توجه به افزایش بهره وری نیروی کار، با توجه به رابطه ی معکوس ، میان نرخ بیکاری طبیعی و بهره وری نیروی کار ، آموزش نیروی کار جهت بهبود وضعیت سرمایه های انسانی و هماهنگ شدن این نیروها با پیشرفت های تکنولوژیکی جدید ، می تواند از جمله سیاست هایی باشند که در جهت افزایش تمایل واحدهای اقتصادی جهت استخدام نیروهای بیکار ، بیشتر ، مؤثر باشند .

جدول(1) : نتایج آزمون دیکی-فولر تعمیم یافته (ADF)
شرح	متغیر	وقفه بهینه	آماره محاسباتی	مقدار بحرانی در سطح 5%	نتیجه
با عرض از مبدأ و روند	تفاضل اول تورم	1	94/6-	51/3-	ساکن(پایا) است
با عرض از مبدأ و روند	تفاضل اول بهره‌وری	0	99/4-	51/3-	ساکن(پایا) است
با عرض از مبدأ و روند	تغییرات بهره‌وری	2	79/3-	52/3-	ساکن(پایا) است
با عرض از مبدأ و روند	تفاضل اول بیکاری	2	76/3-	52/3-	ساکن(پایا) است

 

 

 

مأخذ: 1- گزارشات اقتصادی و ترازنامه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران سال های مختلف.  2- مجموعه آماری سری زمانی آمارهای اقتصادی، اجتماعی تا سال 1375.	1353	1352	1351	1350	1349	1348	1347	1346	1345	1344	1343	1342	1341	1340	1339	1338	سال	جدول (2)- آمار مربوط به متغیرهای نرخ بیکاری ،تغییرات نرخ تورم و تغییرات قیمت نفت
	8.6	3.4	3.5	3.7	3.8	3.9	3.9	3.9	4	3.9	3.8	3.7	3.5	3.1	3	2.8	نرخ بیکاری
	4.65	4.39	1.44	5.45	3.77-	1.85	0.04-	1.96	0.00	4.08-	2.00	2.08	2.13-	4.69-	6.82	-	تغییرات نرخ تورم
	0.527	0.853	0.027	0.028	0.091	0.031	0.016	0.010	0.006	0.033	0.00	0.00	0.00	0.24	0.49-	-	تغییرات قیمت نفت
	1369	1368	1367	1366	1365	1364	1363	1362	1361	1360	1359	1358	1357	1356	1355	1354	سال
	14	14.4	14.4	13	14.2	13.6	13.1	12.7	12.3	12	11.8	11.4	11	10.6	10.2	9.4	نرخ بیکاری
	8.46-	11.65-	1.46	3.88	16.73	3.50-	4.38-	4.57-	3.39-	0.92-	11.49	3.64	16.90-	9.58	5.91	5.94-	تغییرات نرخ تورم
	0.265	0.233	0.150-	0.195	0.448-	0.036-	0.052-	0.081-	0.156-	0.00	0.490	0.679	0.019	0.107	0.075	0.147	تغییرات قیمت نفت
			1383	1382	1381	1380	1379	1378	1377	1376	1375	1374	1373	1372	1371	1370	سال
			10.4	11.5	12.2	14.7	14.3	15.5	14.8	11.9	9.1	9.6	10.1	10.5	11.4	13.4	نرخ بیکاری
			1.6	0.67	4.4	1.20-	7.49-	1.99	0.82	5.92-	6.18-	5.82-	12.34	1.51-	3.66	11.77	تغییرات نرخ تورم
			0.351	0.214	0.008-	0.161-	0.656	.0390	0.372	0.073-	0.221	0.070	0.065-	0.130-	0.047-	0.129-	تغییرات قیمت نفت

 

 

 

منبع: یافته های تحقیق	1355	1354	1353	1352	1351	1350	1349	1348	1347	1346	1345	1344	1343	1342	سال	جدول(3)- آمار مربوط به برآورد متغیرهای نرخ طبیعی بیکاری و نرخ بهره وری نیروی کار  با استفاده از روش فیلتر کالمن
	7.715	7.421	7.081	6.711	6.320	5.934	5.571	5.251	4.981	4.762	4.588	4.446	4.319	4.196	بیکاری طبیعی
	0.199	0.208	0.216	0.223	0.229	0.234	0.238	0.241	0.244	0.247	0.249	0.251	0.254	0.256	بهره وری نیروی انسانی
	1369	1368	1367	1366	1365	1364	1363	1362	1361	1360	1359	1358	1357	1356	سال
	8.900	8.808	8.737	8.670	8.605	8.548	8.502	8.473	8.470	8.455	8.388	8.290	8.152	7.958	بیکاری طبیعی
	0.130	0.128	0.126	0.125	0.126	0.128	0.131	0.136	0.143	0.150	0.159	0.169	0.179	0.189	بهره وری نیروی انسانی
	1383	1382	1381	1380	1379	1378	1377	1376	1375	1374	1373	1372	1371	1370	سال
	12.783	12.053	11.326	10.656	10.093	9.660	9.350	9.155	9.072	9.046	9.050	9.059	9.042	8.984	بیکاری طبیعی
	0.165	0.163	0.162	0.161	0.160	0.158	0.156	0.154	0.151	0.148	0.145	0.141	0.137	0.134	بهره وری نیروی انسانی

---

[1] مجموعه آماری سری زمانی آمارهای اقتصادی، اجتماعی سال1385

[2] همان

[3] Laurence Ball and N. Gregory Mankiw (2002)

[4] The NAIRU in Theory and Practice

[5] G. Bratsiotis and Ch. Martin and T. Panagiotidis (2003)

[6] Monetary policy and the Natural Rate of Unemployment

[7] Jiri Slacalek (2004)

[8] Productivity and the Natural Rate of Unemployment

[9] Near VAR Method

[10] Unobservable Component Method

[11] Augmented Phillips Curve

[12] Wage Inflation

[13] Exogenous variables

[14] Unobserved variables

[15] State variables

[16] State space

[17] Unobservable variables

[18] Dual Estimation

[19] Genetic Algorithm

[20] برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به:

نهال صفوی مقدم(1386)، بررسی رابطه بین بهره وری نیروی کار و بیکاری طبیعی در اقتصاد ایران با استفاده از روش فیلتر کالمن، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، صص 59-57.

مراجع

فهرست منابع و مآخذ:

1- خالصی، امیر، (1381)، رابطه تورم و بیکاری در ایران، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور دفتر اقتصاد کلان، تهران.

2- خداپرست شیرازی ، جلیل ، (1375)، بهره وری نیروی کار در ایران، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، شیراز.

3- (1377)، "نگاهی به بهره وری نیروی کار در ایران"، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، 1377، سال دوازدهم، شماره11و12، صص 172تا177.

4- رضا موسوی محسنی، نادر حکیمی پور و ایرج محمدرضایی، (1380)، بررسی مقایسه ای بهره وری کل عوامل تولید در صنایع بزرگ، سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان فارس، شیراز.

5- خوش اخلاق، رحمان، رحیم دلالی اصفهانی و رضا موسوی محسنی (1387)، " بررسی سیاست پولی در اقتصاد ایران: یک الگوی مالی محاسباتی تعادل عمومی"، آماده برای چاپ.

6- سازمان برنامه و بودجه، (1378)، روند گذشته، جاری و آینده بازار کار ایران
(1383-1345)، مستندات برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، جلد ششم.

7- سعیدی فر، مریم(1383)، منحنی فیلیپس و سیاست های پولی در اقتصاد ایران، پایان نامه  کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، شیراز.

8- صفوی مقدم، نهال(1385)، بررسی رابطه بین بهره وری نیروی کار و نرخ بیکاری طبیعی در اقتصاد ایران با استفاده از روش فیلتر کالمن، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، شیراز.

9- موسوی محسنی، رضا و مریم سعیدی فر(1384)، "بیکاری طبیعی و بهره وری نیروی کار در اقتصاد ایران"، نخستین همایش ملی بهره وری و توسعه، جلد دوم، صص 432-411.

10- موسوی محسنی، رضا و مریم سعیدی فر(1385)،  "منحنی فیلیپس و تاثیرگذاری سیاست پولی در اقتصاد ایران"، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 72 ، صص 303-281.

11- ولیمقدم زنجانی ، محمد و باستانزاد، حسین و بهرامی ، مهناز، (1378)، اثرات متغیرهای پیشرو بر سیکل های تجاری در اقتصاد ایران ، مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی ، پژوهشکده بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.

12- Ball, L. and N.G., Mankiw, (2002), "the NAIRU in Theory and Practice", Journal of Economic Perspectives, Vol. 16, No. 4, PP. 115-136.

13- Ball, L. and R., Moffitt, (2001), Productivity Growth and the Phillips Curve, in the Roaring Nineties: Can Full Employment Be Sustained?,

14- Alan B. Krueger and Robert Solow, Eds. New York, PP. 61-90.

15- Barro, R., (1988), the Natural Rate Theory Reconsideration, the Persistence of Unemployment, AEA Papers and Proceedings, No.
82, 93.

16- Braun, S.N., (1984), Productivity and the NAIRU (and Other Phillips Curve Issues), Working Paper, NO. 34, Federal Reserve Board Economic Activity Section.

17- Enders, W., (2003), Applied Econometric Time Series, Second Edition, Wiley.

18- Fisher, I., (1986), "A Statistical Relation between Unemployment and Price Changes", International Labor Review, Vol. 13, PP. 785-792.

19- Friedman, M., (1968), "the Role of Monetary Policy", American Economic Review, Vol. 58, PP.1-17.

20- Haldane, A. and D., Quah, (1999), "UK Phillips Curve and Monetary Policy", Journal of Monetary Economics, 44, PP. 259-278.

21- Hall, R.E., (1988), "Inflation and Full Employment", AEA Papers and Proceedings, Vol. 78, No.2, PP. 269-275.

22- Hamilton, James D. (1994), Time Series Analysis, Princeton University Press.

23- Harris, L., (1981), Monetary Theory, McGraw-Hill Book Company, USA.

24- Hausman, J., (1981), Income and payroll tax policy and Labor supply.

25- Katsuhiko Ogata, System Dynamics, third edition, chapter 10.

26- Murphy, R., (1999), what is Behind the Decline in the NAIRU?, Department of economics, Boston collage.

27- Patterson, K., (2000), An Introduction to Applied Econometrics: Time series Approach, Pal grave, New York.

28- Slacalek, J., (2004), Productivity and the Natural Rate of Unemployment, Discussion Paper 461, German Institution for Economic Research.