تخمین میزان آلودگی شیر خام گاو با بروسلا آبورتوس به روش آزمون حلقه‌ای شیر در منطقه پارس آباد مغان

بهداشت مواد غذایی

مقاله 8، دوره 1، 4 زمستان، اسفند 1390، صفحه 71-75   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد حسین موثق^* ؛ داور پناهی آذر

دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شبستر، گروه دامپزشکی، شبستر، ایران

چکیده

   بروسلوزیس یک بیماری مشترک است که توسط باکتری گرم منفی ازجنس بروسلا ایجاد می­شود. این باکتری در اغلب حیوانات و انسان بیماری­زا می­باشد. بروسلوزیس به راحتی از طریق شیر خام آلوده انتقال می­یابد.به­رغم کنترل این بیماری در اغلب کشورها،بیماری در ایران بصورت آندمیک مشاهده می­گردد. انتقال بروسلاهاازحیوانات مبتلا به انسان از طریق تماس شغلی، و یا به ­علت مصرف فرآورده­های دامی آلوده به ویژه شیر،خامه و پنیر سنتی تازه اتفاق می­افتد.هدف از این مطالعه تعیین میزان شیوع آلودگی شیر خام گاو با باکتری بروسلا آبورتوس در منطقه پارس­آباد بود. برای این مطالعه 64 نمونه شیر خام گاو از مرکز جمع­آوری شیر منطقه پارس­آباد از فروردین ماه لغایت خرداد ماه 1388 به صورت تصادفی اخذ گردید. بر روی نمونه­ها تست حلقه­ای شیر جهت بررسی وجود آنتی­بادی­های بروسلا آبورتوس­ انجام گرفت. آلودگی در 24 نمونه (5/37%) مشاهده گردید. با توجه به مطالعه انجام گرفته امکان وجود آلودگی بروسلایی در شیر خام گاو در منطقه پارس­آباد وجود دارد و لازم است با بررسی­های میکروبیولوژیکی مورد تأیید قرار گیرد. 

کلیدواژه‌ها

شیر خام گاو؛ بروسلا آبورتوس؛ آزمون حلقه‌ای شیر

اصل مقاله

 

تخمین میزان آلودگی شیر خام گاو با بروسلا آبورتوس به روش آزمون حلقه­ای شیر در منطقه پارس آباد مغان

 

 

محمد حسین موثق^1*، داور پناهی آذر¹

 

 

1- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شبستر، گروه دامپزشکی، شبستر، ایران.

^*نویسنده مسئول مکاتبات: [e-mail]

(دریافت مقاله: 30/3/90   پذیرش نهایی: 10/3/91)

 

 

چکیده

   بروسلوزیس یک بیماری مشترک است که توسط باکتری گرم منفی ازجنس بروسلا ایجاد می­شود. این باکتری در اغلب حیوانات و انسان بیماری­زا می­باشد. بروسلوزیس به راحتی از طریق شیر خام آلوده انتقال می­یابد.به­رغم کنترل این بیماری در اغلب کشورها،بیماری در ایران بصورت آندمیک مشاهده می­گردد. انتقال بروسلاهاازحیوانات مبتلا به انسان از طریق تماس شغلی، و یا به ­علت مصرف فرآورده­های دامی آلوده به ویژه شیر،خامه و پنیر سنتی تازه اتفاق می­افتد.هدف از این مطالعه تعیین میزان شیوع آلودگی شیر خام گاو با باکتری بروسلا آبورتوس در منطقه پارس­آباد بود. برای این مطالعه 64 نمونه شیر خام گاو از مرکز جمع­آوری شیر منطقه پارس­آباد از فروردین ماه لغایت خرداد ماه 1388 به صورت تصادفی اخذ گردید. بر روی نمونه­ها تست حلقه­ای شیر جهت بررسی وجود آنتی­بادی­های بروسلا آبورتوس­ انجام گرفت. آلودگی در 24 نمونه (5/37%) مشاهده گردید. با توجه به مطالعه انجام گرفته امکان وجود آلودگی بروسلایی در شیر خام گاو در منطقه پارس­آباد وجود دارد و لازم است با بررسی­های میکروبیولوژیکی مورد تأیید قرار گیرد.

 

واژه­های کلیدی: شیر خام گاو، بروسلا آبورتوس، آزمون حلقه­ای شیر

 

 

 

مقدمه

   بروسلوزیس بیماری عفونی است که توسط
میکروب­های جنس بروسلا (Brucella) در حیوانات و انسان ایجاد بیماری می­نماید. بیماری در انسان معمولاً از طریق انتقال از حیوانات اتفاق می­افتد. این بیماری از بیماری­های مهم مشترک است. بروسلوزیس در حیواناتی از قبیل گاو، گوسفند، بز و خوک ایجاد سقط جنین می­کند و در انسان با علائم تب، عرق شدید، ضعف، کاهش وزن و درد و ناراحتی عمومی همراه است. اسامی دیگر بروسلوزیس در حیوانات تب آبورتوس، سقط جنین واگیر، تب متناوب، بیماری بانگ و در انسان تب مالت (Malta Fever) می باشد.

   خطر انتقال و اکتساب بیماری بروسلوزیس در انسان با رعایت نکات بهداشتی در جهت پرهیز از تماس با نسوج حیوانات مبتلای ذبح شده و با عدم مصرف شیر غیر پاستوریزه، می­تواند در جوامع مختلف کاهش یابد. کارگران کشتارگاه­ها، بازرسان بهداشتی گوشت، دامپزشکان و سایر افرادی که به مناسبت حرفه خود با حیوانات زنده و یا با لاشه حیوانات بخصوص گاو و گوسفند تماس دارند می­توانند با استفاده از دستکش و لباس­های بهداشتی بخصوص در موقع کار از خطر انتقال بیماری جلوگیری کنند ولی به هر حال بروسلوزیس را که یکی از بیماری­های مهم و خطرناک مشترک انسان و دام می­باشد هرگز نمی­توان بدون حذف، کنترل و یا مبارزه جدی با بیماری در حیوانات در جمعیت­های انسانی ریشه­کن نمود (Dastehgholi and Moniri,1992; Nicoletti, 1980; Annonymous, 1983).

   شهر پارس­آباد بزرگ­ترین شهر منطقه مغان و یکی از شهرهای استان اردبیل در منطقه شمال غرب ایران
می­باشد. همچنین منطقه مغان از قطب­های دامپروری در منطقه شمال غرب ایران می­باشد.

هدف از این مطالعه تعیین میزان آلودگی با باکتری بروسلا آبورتوس در شیرهای خام گاو منطقه
 پارس­آباد  با استفاده از روش آزمون حلقه­ای شیر بود.

 

مواد و روش­ها

   برای این مطالعه 64 نمونه شیر خام گاو ارجاعی به مرکز جمع­آوری شیر شهرستان پارس­آباد از فروردین ماه لغایت خرداد ماه 1388بصورت نمونه­گیری تصادفی اخذ و به آزمایشگاه میکروب­شناسی مواد غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر ارسال گردید. سپس آزمون حلقه­ای شیر(Milk Ring Test) با استفاده از آنتی ژن بروسلا آبورتوس تهیه شده از موسسه واکسن و سرم­سازی رازی بر روی نمونه­ها انجام گرفت (Vandyosefei and Hajeikhanei, 2002).

   بعد از خارج کردن نمونه از گرم­خانه نتایج بر اساس جدول 1 قرائت می­گردید.

 

 

 

جدول1: راهنمای قرائت نتایج تست حلقه ای شیر

وضعیت	نتیجه
لایه خامه کاملاً پررنگ و لایه زیر آن سفیدرنگ	+ + +
لایه خامه پررنگ و لایه زیرین کمی رنگی است	+ +
لایه خامه رنگی و لایه زیرین هم رنگی ولی لایه خامه پررنگ‌تر از لایه زیرین است.	+
لایه خامه و لایه زیرین هر دو یکرنگ هستند	مشکوک
لایه خامه زردرنگ و لایه زیرین رنگی است	-

 

 

یافته­ها

   در این مطالعه که بر روی میزان آلودگی بروسلایی شیرهای خام گاو جمع­آوری شده در منطقه پارس­آباد بود بر اساس آزمون حلقه­ای شیر آلودگی در 5/37% (24نمونه) از نمونه­ها مشاهده گردید (جدول2).

 

 

جدول2: نتایج آزمون حلقه ای شیر بر روی نمونه های شیر خام گاو اخذ شده از شهرستان پارس آباد مغان

وضعیت	نتیجه	موارد مشاهده شده
لایه خامه کاملاً پررنگ و لایه زیر آن سفیدرنگ.	+ + +	5
لایه خامه پررنگ و لایه زیرین کمی رنگی است.	+ +	8
لایه خامه رنگی و لایه زیرین هم رنگی ولی لایه خامه پررنگ‌تر از لایه زیرین است.	+	11
لایه خامه و لایه زیرین هر دو یکرنگ هستند.	مشکوک	-
لایه خامه زردرنگ و لایه زیرین رنگی است.	-	40

 

 

بحث و نتیجه­گیری

   با توجه به نتایج فوق میزان آلودگی در شیر خام گاو در منطقه پارس­آباد بالا می­باشد، البته جهت تعیین میزان دقیق آلودگی در شیر خام گاو در این منطقه انجام آزمایش­های تکمیلی­تر ضروری می­باشد.

   تعداد مبتلایان به بیماری بروسلوزیس در جمعیت انسانی در سال 2003 در ایران 17765 نفر بوده است (Pappas et al., 2005).  

   در مطالعه­ای که در طول سال­های 2002 تا 2006 میلادی در منطقه بیرجند انجام گرفته میزان شیوع بروسلوزیس در جمعیت انسانی 31 در هر 100000 و در گله­های گوسفند و بز 340 در هر 10000 و در گله­های گاو 56 در هر 10000 گزارش گردیده است (Sharifi and Alizadeh, 2008).

   در مطالعه­ای که بین سال­های 1968تا1972 در شهر اصفهان انجام گرفته است با انجام آزمون حلقه­ای شیر در 23 درصد از 1850 رأس گوسفند 32 درصد از 1340 رأس بز و 12 درصد از گاوها آلودگی با بروسلا مشاهده گردید (Karim and Farkhondeh, 1990).

در مطالعه­ای که توسط ذوقی و همکاران در ایران انجام شده است گونه بروسلا آبورتوس گونه غالب بروسلا در ایران می­باشد (Zowghi et al., 2008).

   در مطالعه مشابهی که در سال 2009 در استان بصره عراق بر روی میزان آلودگی شیرهای خام با باکتری بروسلا آبورتوس با استفاده از آزمون حلقه­ای شیر انجام گرفته، میزان آلودگی 2/24% گزارش گردیده است که بیشترین میزان آلودگی در فصول بهار و تابستان بوده است (Abbas and Aldeewan, 2009).

   در مطالعه­ای که در کشور نیجریه بر روی نمونه­های شیر گاو با استفاده از آزمون حلقه­ای شیر انجام گرفته است میزان آلودگی با باکتری بروسلا آبورتوس 40% بود (Junaidu et al., 2008). همچنین میزان آلودگی در کشور کنیا با استفاده از روش الایزا در شیر گاو 4% گزارش گردیده است (Kangethe et al., 2004).

   از نظر میزان مبتلایان به بروسلوزیس در جمعیت­های انسانی کشورهای منطقه بیشترین موارد ابتلا مربوط به کشورهای عربستان صعودی، ایران، فلسطین اشغالی، سوریه اردن وعمان می باشد (Pappas et al., 2005).

   ریشه­کنی بیماری بروسلوزیس یکی از اهداف اساسی کشورها می­باشد و در اغلب کشورهای اروپایی بخصوص کشور انگلستان بیماری بطور کامل ریشه کن شده است (England et al., 2004).

   اکثر موارد بروسلوزیس انسانی که از طریق مصرف شیر یا فرآورده­های آن ایجاد می­شوند در شهرنشینان که از نظر شغلی در معرض عفونت قرار ندارند مشاهده می­گردد. در این موارد بیماری معمولاً بصورت تک­گیر بروزمی­کند، ولی گاه بصورت همه­گیری نیز مشاهده می­شود (Karim and Farkhondeh, 1990).

   شیوع بیماری بین تعدادی از افراد یک جامعه کوچک نیز نادر نیست. چنانکه در سال­های 1948 میلادی استیل و هاستینگ یک مورد شیوع بیماری را در 28 نفر از اهالی شهری کوچک گزارش کرده اند(Karim and Farkhondeh, 1990).

   متأسفانه در مطالعه انجام گرفته میزان آلودگی شیر خام گاو با بروسلا آبورتوس بسیار بالامی باشد و مطالعات تکمیلی باید در مورد احتمال آلودگی شیر سایر دام­ها (گوسفند و بز) و انواع دیگر فرآورده­های شیر بخصوص پنیرهایی که بصورت سنتی تهیه شده­اند انجام گیرد.

   برای کنترل بروسلوزیس در هر کشوری با توجه به سویه و یا سویه های موجود بروسلا و مطابق با شرایط فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی جامعه، برنامه­ریزی دقیق و متناسبی مورد نیاز است. پیشگیری بروسلوزیس منتقله از طریق شیر بستگی به ریشه­کنی این بیماری در حیوانات تولید­کننده­ی شیر و سالم سازی شیر و فرآورده­های آن بوسیله حرارت کافی و مؤثر دارد. برای کنترل بیماری در حیوانات کشتار دام­های مبتلا ومایه­کوبی دام­های سالم ضروری است (Karim and Farkhondeh, 1990).

 

سپاسگزاری

   بدینوسیله از آقای مهندس جلیل دلگری شرف کارشناس ارشد آزمایشگاه میکروب­شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر که در انجام این تحقیق همکاری نمودند تشکر و قدردانی بعمل می­آید.

 

 

 

منابع

• Abbas, B.A. and Aldeewan, A.B. (2009). Occurrence and epidemiology of Brucella spp. In raw milk samples at Basrah province, Iraq. Bulgarian Journal of Veterinary Medicine, 12(2): 136-142.
• Dastehgholi, k. and Moniri, R. (1992). Brucellosis.1^st. Bonyad Publication, pp. 88-496 [In Farsi].
• England, T., Kelly, L., Jones, R., Macmilla, A. and Wooldridge, M. (2004). A simulation model of brucellosis spread in British cattle under several testing, regimes. Preventive Veterinary Medicine, 63(1-2): 63-73.
• Junaidu, A.U., Oboegbulem, S.I. and Salihu, M.D. (2008). Seroprevalence of brucellosis in prison farm in Sokato, Nigeria. Asian Journal of Epidemiology, 1: 24-28.
• Kangethe, E.K., Arimi, S.M., Omore, A.O., McDermott, J.J., Nduhla, J.G., Macharia, J.K. and Githua, A. (2004). Testing for antibodies to Brucella abortus in milk from consumers and market agents in Kenya using milk ring test and enzyme immunoassay. Kenya Veterinarian, 27: 18-21.
• Karim, G. and Farkhondeh, A. (1990). Milk and Public Health. 2^nd. Nashr-e-Daneshghahi Publication, pp. 36-44[In Farsi].
• Nicoletti, P. (1980). The epidemiology of bovin Brucellosis, Advances in Veterinary Science and Comparative Medicine, NewYork, USA.
• OIE (Office International des Epizooties). (1983). Animal Health and Economics, Technical, Series No: 3. www.oie.int/doc/ged/D7710.PDF
• Pappas, G.N., Bosokovski, M. and Tsianos, E. (2005). Brucellosis. North England Journal of Medicine, 325(22): 2325-2336.
• Sharifi, S. L. and Alizadeh, H. (2008). Epidemiological survey of brucellosis in human and animals in Birjand, East of Iran. Journal of Animal and Veterinary Advances, 7(4): 460-463.
• Vandyosefei, A. and Hajeikhanei, R. (2002). Laboratory methods for diagnosis of brucellosis in medicine and veterinary medicicne, Publication of Karaj Branch, Islamic Azad University, pp. 210-215[In Farsi].
• Zowghi, E., Ebadi, A. and Yarahmadi, M. (2008). Isolation and identification of brucella organisms in Iran. Iranian Journal of Clinical Infectious Disease, 3(4): 185-188.

 

 

مراجع

• Abbas, B.A. and Aldeewan, A.B. (2009). Occurrence and epidemiology of Brucella spp. In raw milk samples at Basrah province, Iraq. Bulgarian Journal of Veterinary Medicine, 12(2): 136-142.
• Dastehgholi, k. and Moniri, R. (1992). Brucellosis.1^st. Bonyad Publication, pp. 88-496 [In Farsi].
• England, T., Kelly, L., Jones, R., Macmilla, A. and Wooldridge, M. (2004). A simulation model of brucellosis spread in British cattle under several testing, regimes. Preventive Veterinary Medicine, 63(1-2): 63-73.
• Junaidu, A.U., Oboegbulem, S.I. and Salihu, M.D. (2008). Seroprevalence of brucellosis in prison farm in Sokato, Nigeria. Asian Journal of Epidemiology, 1: 24-28.
• Kangethe, E.K., Arimi, S.M., Omore, A.O., McDermott, J.J., Nduhla, J.G., Macharia, J.K. and Githua, A. (2004). Testing for antibodies to Brucella abortus in milk from consumers and market agents in Kenya using milk ring test and enzyme immunoassay. Kenya Veterinarian, 27: 18-21.
• Karim, G. and Farkhondeh, A. (1990). Milk and Public Health. 2^nd. Nashr-e-Daneshghahi Publication, pp. 36-44[In Farsi].
• Nicoletti, P. (1980). The epidemiology of bovin Brucellosis, Advances in Veterinary Science and Comparative Medicine, NewYork, USA.
• OIE (Office International des Epizooties). (1983). Animal Health and Economics, Technical, Series No: 3. www.oie.int/doc/ged/D7710.PDF
• Pappas, G.N., Bosokovski, M. and Tsianos, E. (2005). Brucellosis. North England Journal of Medicine, 325(22): 2325-2336.
• Sharifi, S. L. and Alizadeh, H. (2008). Epidemiological survey of brucellosis in human and animals in Birjand, East of Iran. Journal of Animal and Veterinary Advances, 7(4): 460-463.
• Vandyosefei, A. and Hajeikhanei, R. (2002). Laboratory methods for diagnosis of brucellosis in medicine and veterinary medicicne, Publication of Karaj Branch, Islamic Azad University, pp. 210-215[In Farsi].
• Zowghi, E., Ebadi, A. and Yarahmadi, M. (2008). Isolation and identification of brucella organisms in Iran. Iranian Journal of Clinical Infectious Disease, 3(4): 185-188.