تعداد نشریات | 418 |
تعداد شمارهها | 9,997 |
تعداد مقالات | 83,560 |
تعداد مشاهده مقاله | 77,800,512 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 54,843,315 |
مطالعه اثر روشهای پخت مایکروویو و سرخ کردن بر روی ویژگیهای میکروبی همبرگر | ||||||||||||||||||
بهداشت مواد غذایی | ||||||||||||||||||
مقاله 6، دوره 1، 3 پاییز، آذر 1390، صفحه 47-53 اصل مقاله (204.08 K) | ||||||||||||||||||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||
نویسندگان | ||||||||||||||||||
محمدعلی تربتی* 1؛ افشین جوادی2؛ حشمت صادری3؛ فرزانه توکلی4 | ||||||||||||||||||
1دانشگاه علوم پزشکی تبریز، معاونت غذا و دارو، تبریز، ایران | ||||||||||||||||||
2دانشگاه آزاد اسلامی،واحد تبریز، دانشکدة دامپزشکی، گروه بهداشت مواد غذایی، تبریز، ایران | ||||||||||||||||||
3دانشگاه علوم پزشکی تبریز، آزمایشگاههای کنترل مواد غذایی، آرایشی وبهداشتی، تبریز، ایران | ||||||||||||||||||
4دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، دانشآموخته مهندسی صنایع غذایی، تبریز، ایران. | ||||||||||||||||||
چکیده | ||||||||||||||||||
هدف از این مطالعه تعیین اثر حرارت ناشی از سرخ کردن و مایکروویو بر روی کاهش میزان بار میکربی در همبرگر میباشد. برای انجام این مطالعه از مراکز عرضهی فرآوردههای پروتئینی، همبرگرهای تولید شده در کارخانجات تولید فرآوردههای گوشتی اطراف تبریز در تابستان 88 به تعداد30 نمونه تهیه و پس ازآمادهسازی نمونهها، ویژگیهای میکروبی آن در حالت خام و متعاقب سرخ کردن (5 دقیقه در 100 درجه سلسیوس) و مایکروفر شدن (2 دقیقه با توان 10 وات) انجام گرفت. برای آنالیز دادهها و مقایسه میانگینها در مراحل مختلف، از آزمون آنالیز واریانس استفاده گردید. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که میانگین شمارش کلی میکروبی و شمارش کپک و مخمر در همبرگر خام با سرخ کرده وبا مایکروویو شده پس از پخت کاهش معنیداری داشت (001/0P<). ولی نتایج حاصل از مقایسه شمارش کلی میکروبی در روش سرخ کردن با روش مایکروویو شده اختلاف معنیداری از لحاظ آماری نشان نداد (374/0=P). با این حال مقایسه دو روش پخت، کاهش معنیداری در شمارش کپک و مخمر بعد از اعمال پروسه مایکروویو در مقایسه با روش سرخ کردن نشان داد (05/0P<). با توجه به نتایج بدست آمده، روش مایکروویو از لحاظ کاهش تعداد قارچ تفاوت معنیداری با روش سرخ کردن دارد. اما اعمال فرآیند مایکروفر هزینه بیشتری دارد. | ||||||||||||||||||
کلیدواژهها | ||||||||||||||||||
سرخ کردن؛ مایکروویو کردن؛ همبرگر؛ ویژگیهای میکروبی | ||||||||||||||||||
اصل مقاله | ||||||||||||||||||
مطالعه اثر روشهای پخت مایکروویو و سرخ کردن بر روی ویژگیهای میکروبی همبرگر
محمدعلی تربتی1*، افشین جوادی2، حشمت صادری3، فرزانه توکلی4
1- دانشگاه علوم پزشکی تبریز، معاونت غذا و دارو، تبریز، ایران. 2- دانشگاه آزاد اسلامی،واحد تبریز، دانشکدة دامپزشکی، گروه بهداشت مواد غذایی، تبریز، ایران. 3- دانشگاه علوم پزشکی تبریز، آزمایشگاههای کنترل مواد غذایی، آرایشی وبهداشتی، تبریز، ایران. 4- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، دانشآموخته مهندسی صنایع غذایی، تبریز، ایران. *نویسنده مسئول مکاتبات: Drtorbati@yahoo.com (دریافت مقاله: 17/10/89 پذیرش نهایی:25/9/90)
چکیده هدف از این مطالعه تعیین اثر حرارت ناشی از سرخ کردن و مایکروویو بر روی کاهش میزان بار میکربی در همبرگر میباشد. برای انجام این مطالعه از مراکز عرضهی فرآوردههای پروتئینی، همبرگرهای تولید شده در کارخانجات تولید فرآوردههای گوشتی اطراف تبریز در تابستان 88 به تعداد30 نمونه تهیه و پس ازآمادهسازی نمونهها، ویژگیهای میکروبی آن در حالت خام و متعاقب سرخ کردن (5 دقیقه در 100 درجه سلسیوس) و مایکروفر شدن (2 دقیقه با توان 10 وات) انجام گرفت. برای آنالیز دادهها و مقایسه میانگینها در مراحل مختلف، از آزمون آنالیز واریانس استفاده گردید. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که میانگین شمارش کلی میکروبی و شمارش کپک و مخمر در همبرگر خام با سرخ کرده وبا مایکروویو شده پس از پخت کاهش معنیداری داشت (001/0P<). ولی نتایج حاصل از مقایسه شمارش کلی میکروبی در روش سرخ کردن با روش مایکروویو شده اختلاف معنیداری از لحاظ آماری نشان نداد (374/0=P). با این حال مقایسه دو روش پخت، کاهش معنیداری در شمارش کپک و مخمر بعد از اعمال پروسه مایکروویو در مقایسه با روش سرخ کردن نشان داد (05/0P<). با توجه به نتایج بدست آمده، روش مایکروویو از لحاظ کاهش تعداد قارچ تفاوت معنیداری با روش سرخ کردن دارد. اما اعمال فرآیند مایکروفر هزینه بیشتری دارد.
واژههای کلیدی: سرخ کردن، مایکروویو کردن، همبرگر، ویژگیهای میکروبی
مقدمه امروزه به دلیل صنعتی شدن جوامع انسانی استفاده از غذاهایی که سریع آمادهی مصرف میشوند افزایش یافته است که همبرگر یکی از محبوبترین انواع این غذاهاست. واژه هَمبـِرگِر از زبان آلمانی برگرفته شده و به معنای «متعلق به شهر هامبورگ» و بنا به بعضی گزارشات ham در زبان آلمانی به معنای گاو یا گوشت گاو و burg به معنای تپه و er کلمه اطلاق است. همبرگر گوشت چرخ کردهی دامهای حلال گوشت است. غذایی است آمریکایی که با گوشت چرخ کرده، پیاز و ادویههایی که برای از بین بردن طعم واقعی گوشت استفاده میشود تهیه میکنند. این محصول به صورت خام و منجمد در بازار عرضه میشود(Stradley, 2004). استفاده از میکروویو در گرم کردن و فرآوری ماده غذایی رو به افزایش است. میکروویو امواج الکترومغناطیسی بین مادون قرمز و امواج رادیویی هست و فرکانسهای متعادل آن 915 تا 2450 مگا سیکل است. وقتی یک ماده غذایی در یک میدان امواج میکروویو قرار میگیرد، با تغییر جهت میدان، مولکولهای ماده غذایی سعی میکنند با سرعت زیاد خود را در جهت میدان قرار دهند. در اثر جنبش سریع مولکولها و برخورد آنها با یکدیگر حرارت تولید میشود (Rosenberg and sinell, 1989). در این میان بیش از نیم قرن است که اثر تابش میکروویو روی میکروبها مورد بحث و مطالعه قرار گرفته است (Woo et al., 2000; Shamis et al., 2008). بطوریکه مقالات بیشماری در خصوص اثرات طیف میکروویو روی ویژگیهای فیزیولوژیکی سلولها به چاپ رسیده است (Banik, 2003). Dreyfuss و همکاران اثر تابش میکروویو (245 گیگا هرتز) را در دماهای پایینتر از کشندگی روی فعالیت متابولیکی تعدادی از آنزیمهای استافیلوکوکوس آرئوس نشان دادند (Dreyfuss et al., 1980). Samarketu و همکاران نیز اثر میکروویو را روی رفتارهای فیزیولوژیکی سیانوباکتریوم دولیوم را مطالعه و بیان نمودند (Samarketu et al., 1996) تا اینکه مطالعات قبلی با نشان دادن اثرات استریلیزاسیون میکروویو در گوشت خام تکمیل گردید (Shamis et al., 2008) و در نهایت Shamis و همکاران نشان دادند که میکروویو سبب تغییر در طبیعت الکتروکینتیک باکتری میگردد که این خاصیت میتواند کاربردهای بیوصنعتی و بیوپزشکی داشته باشد (Shamis et al., 2011). کپکها و مخمرها قارچهای میکروسکوپی هستند که به راحتی در طبیعت پراکنده شده و میتوانند مواد غذایی را به سادگی آلوده نمایند. هاگ در بقاء، انتشار و تولید مثل قارچها نقش مهمی ایفا میکند. طبق استاندارد ایران حداکثر مجاز شمارش تام میکروبی در همبرگر 106 مجموع کپک و مخمر 103 میباشد (ISIRI –2304, 2007). هدف از این مطالعه تعیین اثر حرارت ناشی از سرخ کردن و میکروویو بر روی کاهش میزان کپک و مخمرو شمارش تام میکروبی در همبرگر است. مواد و روشها مطابق استاندارد شماره 690 ایران 30 نمونه همبرگرمعمولی تولید شده در کارخانجات تولید فرآوردههای گوشتی تبریز در تابستان88 با محتوای گوشت 30 درصد بطور تصادفی از مراکز عرضهی فرآوردههای گوشتی خریداری شده و به آزمایشگاه میکروبشناسی مواد غذایی با حفظ زنجیر سرما منتقل شدند. در آزمایشگاه هر نمونه با کدگذاری به سه قسمت تقسیم شد. سپس قسمت اول بصورت خام و قسمت دوم به مدت 5 دقیقه در دمای 100 درجه سانتیگراد سرخ و قسمت سوم در میکروفر الجی(LG) به مدت 2 دقیقه با توان 10 وات و فرکانس1500 مگاهرتز پخته شده و در نهایت همه نمونهها برای آزمون میکروبی آمادهسازی شدند. توان و مدت زمان هر دو روش پخت بر اساس پخت مناسب برای همبرگر انتخاب شدند.شمارش تام میکروبی و شمارش کپک و مخمر تمام نمونهها در سه مرحلهی خام، سرخ کرده و میکروویو شده مطابق روشهای استاندارد ایران به شمارهی 5272، 997 به ترتیب تحت آزمایش قرار گرفتند.در این مطالعه از محیط کشت پلیت کانت آگار (plate count agar) برای شمارش کلی میکروارگانیسمها و محیط کشت عصاره مخمر با گلوگز و کلرامفنیکل(Yeast extract glucose chloramphenicol agar) برای شمارش کپک و مخمر با تکنیک کشت مخلوط (Pour plate) استفاده گردید. هر دو محیط کشت متعلق به شرکت اکسوئید (Oxoid) بود. نمونههای تلقیح شدهی کپک و مخمر به مدت 72 ساعت در دمای25 درجه و نمونههای شمارش کلی در37 درجه سانتیگرادگرمخانهگذاری گردیدند (ISIRI-690, 1999; ISIRI- 997, 1992; ISIRI-5272, 2000). برای آنالیز دادهها و مقایسه میانگینها در مراحل مختلف، از نرم افزار spss و آزمون آنالیز واریانس استفاده گردید.
یافتهها نتایج حاصل از آنالیز دادههای خام حاصل از این مطالعه در جدول 1 نشان داده شده است.
جدول1: لگاریتم شمارش تام میکروبی و شمارش کپک و مخمر همبرگر خام، سرخ شده، میکروویو شده
a ,b, c, d: در هر ستون تفاوت بین میانگین هایی که دارای حروف مشترک نیستند معنی دار می باشد (05/0P<).
مقایسهی میانگین شمارش کلی میکروبی در همبرگر خام با سرخ کرده و میکروویو شده کاهش معنیداری را پس از اعمال پروسهی پخت نشان داد (001/0=P). لازم به توضیح است مقایسهی دو روش پخت نیز نشان داد که روش پخت با میکروویو تفاوت معنیداری در شمارش کلی میکروبی در مقایسه با روش پخت سرخ کردن ندارد (374/0=P). در مقایسهی میانگینهای شمارش کپک در همبرگر خام با سرخ کرده و میکروویو شده کاهش معنیداری را پس از اعمال پروسهی پخت نشان داد (001/0=P). همچنین روش پخت با میکروویو کاهش معنیداری در شمارش کپک در مقایسه با روش سرخ کردن نشان داد (001/0=P). در مقایسهی میانگینهای شمارش مخمر در همبرگر خام با سرخ کرده و میکروویو شده کاهش معنیداری پس از اعمال پروسهی پخت نشان داد (001/0=P). مقایسهی دو روش پخت نیز نشان داد که روش پخت با میکروویو کاهش معنیداری درشمارش مخمر در مقایسه با روش پخت سرخ کردن دارد (001/0=P). با توجه به نتایج حاصل از آنالیز آماری و هم چنین نتایج خام به دست آمده روش میکروویو از لحاظ کاهش بار میکروبی تفاوت معنیداری با روش سرخ کردن دارد و این روش صرف نظر از هزینهی آن مؤثرتر میباشد.
بحث و نتیجهگیری استفاده از مایکرویوبرای یخ زدایی، خشک کردن و پختن مواد غذایی و همچنین غیرفعال کردن میکروبها در صنایع غذایی روز به روز بیشتر مورد توجه قرار میگیرد (Rosenberg and Bogl, 1987). بویژه تخریب میکروبی با میکروویو بطور گستردهای برای پاستوریزاسیون مواد غذایی استفاده میشود (Shamis et al.,2008). در حالیکه در مقایسه با روشهای پخت سنتی، در یک مدت زمان کوتاه کمترین آسیب به بافت غذا وارد میشود (Woo et al., 2000). روش سرخ کردنی به دلیل معایبی که برای این روش از جمله ایجاد متابولیتهای سمی، سرطانزایی و اثرات سوء بر روی مواد مغذی غذاهای مختلف متصور هستیم روز به روز کمتر مورد استفاده قرار میگیرد. به همین دلیل مشخص شدن مزایا و معایب روش مایکرویو نسبت به روش سرخ کردن و دیگر روشهای آمادهسازی غذا حائز اهمیت است. در همین راستا Rosenberg و Sinell در مطالعه خود بر روی باکتریهای مهم آلوده کننده مواد غذایی از جمله اشریشیاکولای، سالمونلا تیفی موریوم و استافیلوکوکوس آرئوس به روش آمادهسازی غذا توسط مایکرویو نشان دادند که اثراین روش آمادهسازی بر روی باکتری استافیلوکوکوس آرئوس بسیار بارزتر از دیگر باکتریها بوده و این باکتری به این روش آمادهسازی حساستر از دیگر گونهها است (Rosenberg and Sinell, 1989). در مطالعه دیگری که توسط Pino-Jelcic و همکاران در سال 2006 انجام شد اثرات میکرویو بر روی باکتریهای کلیفرم مدفوعی و گونههای سالمونلا در محیط آبی مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده از این مطالعه مشخص گردید اثر مایکرویو بر روی گونههای سالمونلا بسیار بارزتر از تأثیر آن بر روی کلیفرمهای مدفوعی است (Pino-Jelcicet al., 2006). با این حال با میکروویو میتوان اشریشیاکولای، استرپتوکوکوس فکالیس، کلستریدیوم پرفرینجنس، استافیلوکوکوس آرئوس، سالمونلا و لیستریا را از بین برد (Shamis et al., 2008; Atmaca et al., 1996; Woo et al., 2000). اسپورکپکها نیز به میکروویو حساس میباشند (Ishitani et al., 1981). ولی علیرغم مطالعات زیاد در خصوص تخریب میکروبی با میکروویو هنوز مکانیسم کشندگی آن دقیقاً درک نشده است (Woo et al., 2000). عموماً به نظر میرسد تخریب میکروبی به سبب اثر گرمایی میکروویو باشد (Fung and Cunningham, 1980) ولی برخی محققان کوشش زیادی در بیان اثر غیر گرمایی میکروویو داشتهاند (Kozempel et al., 1998) زیرا اثر کشندگی میکروبها در دماهای پایین کشندگی توسط میکروویو ملاحظه گردیده است (Khalil and Villota, 1989; Kozempel et al., 2000). یکی از مکانیسمهای پیشنهادی در مورد تأثیر ضد میکروبی مایکرویو تاثیر این پروسه بر روی دیواره باکتریها و هسته باکتریها است. نتایج مطالعه اثر مایکرویو با قدرت بالا بر روی ساختار دیواره باسیلوس سوبتیلیتس که توسط Kim و همکاران در سال 2008 انجام شده است نشان میدهد هر چه قدرت مایکرویو مورد استفاده در این پروسه بیشتر باشد به همان اندازه بیشتر باعث از بین رفتن باکتریها میشود. در این مطالعه از روش میکروسکوپ الکترونی جهت بررسی باکتریها استفاده شد. در این مطالعه دو قدرت 2.0-kW و0.5kW مایکرویو با هم مقایسه شده است و مشخص گردیده در مایکرویو با قدرت بالا (2.0-kW) میزان آسیب دیواره باکتریها و انتشار اسیدهای نوکلوئیک موجود از هسته بیشتر میشود (Kim et al., 2008). در مطالعه رحیمی و همکاران در سال 2006 بر روی آلودگی مواد خام تشکیل دهنده همبرگر مشخص گردیده که از مهمترین و بیشترین باکتریهای آلوده کننده این مواد میتوان به استافیلوکوکوس آرئوس و گونههای مختلف سالمونلا اشاره کرد. همچنین در این مطالعه به آلودگی حدود 21% نمونهها به کپک اشاره شده است (Rahimi et al., 2006). از سوی دیگر با توجه به نتایج بدست آمده از مطالعات انجام شده در موارد قبلی بیشترین اثر مایکرویو بر روی باکتریهای اشاره شده است که از لحاظ بهداشت مواد غذایی نیز بسیار حائز اهمیت هستند، میباشد. در مطالعه اخیر به میزان بالای آلودگی با کپک اشاره شده است. با توجه به مطالعه انجام شده در مقاله کنونی اثر مایکرویو بر روی کپک و مخمر بسیار بارز بوده و میزان این میکروارگانیسمها را به صورت بسیار معنیدار کاهش داده و میزان آنها را تا صفر کاهش داده است.
سپاسگزاری نگارندگان برخود وظیفه میدانند از کارکنان و کارشناسان اداره نظارت بر مواد غذایی تبریز، دانشکده دامپزشکی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز که در اجرای این تحقیق و جمع آوری اطلاعات همکاری نمودند تشکر و قدردانی نمایند.
منابع
| ||||||||||||||||||
مراجع | ||||||||||||||||||
منابع
| ||||||||||||||||||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,546 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 659 |