بررسی تعامل فکری و سیاسی شیخ مفید با حاکمان آل بویه

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 2، دوره 7، شماره 27، تیر 1391، صفحه 1-26   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سیده لیلا تقوی سنگدهی¹؛ بهرام امانی چاکلی²

¹استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه زنجان

²استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه زنجان

چکیده

امرای آل بویه که ایرانی الاصل و شیعه دوازده امامی بودند، بیش از یک قرن توانستند بر خلافت عباسی و بغداد چیره شوند و از لحاظ اجتماعی، فکری و فرهنگی خدمات شایانی در ایران و عراق انجام دهند و ضمنا فضای مناسبی را برای فعالیت­های مذهبی و علمی شیعیان فراهم آوردند، چنان­چه در این ایام علما و فقهای بزرگ شیعی مانند شیخ مفید، شیخ صدوق و سید مرتضی مشغول تدریس و تعلیم بودند.              
در مقاله حاضر نحوه تعامل یکی از بزرگترین فقهای شیعی یعنی شیخ مفید با امرای بویهی مورد بررسی قرار گرفت، این بررسی نشان می­دهد که شیخ  از سویی به عنوان یک عالم برجسته شیعه با برگزاری جلسات مباحثه و مناظره، تدوین کتب بسیار و تربیت شاگردان در جهت پویایی فقه و کلام شیعی کوشید و از سویی بر حسب شرایط زمانه با حاکمان وقت که دارای تمایلاتی شیعی بودند دارای ارتباط و تعامل البته بصورت محدود بود و در نزد برخی از امرای بویهی مانند عضدالدوله جایگاه بالایی داشت اما در عین حال شیخ مفید در نیمه دوم زندگی­اش که مصادف با ضعف امرای آل­بویه و قدرت گیری مجدد خلفای عباسی و در نتیجه تضعیف موقعیت شیعیان بود و در پی درگیریهای متعدد شیعی و سنی سه بار تبعید گشتند.                                                             

کلیدواژه‌ها

آل بویه؛ شیخ مفید؛ درگیری اهل سنت و شیعیان؛ بغداد؛ تعامل