جایگاه کیش زرتشتی در میان هخامنشیان و ساتراپ‌نشین‌های غربی آنان

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 4، دوره 7، شماره 27، تیر 1391، صفحه 1-38   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

علی‌اکبر شهابادی

دانشجوی دکتری تاریخ ایران باستان دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد

چکیده

ایران عهد هخامنشی از لحاظ دینی دورانی‌ست که در آن بردباری دینی به منصه‌ی ظهور رسید. در عهدی که کشتار و ویرانی افتخار پادشاهان آشوری بود، پادشاهان هخامنشی انسان دوستی و توجه به انسان که منشعب از باور‌های آنان بود را به جهانیان عرضه داشتند.
کتیبه‌های هخامنشی که بیشتر به شرح رویدادها می‌پردازند؛ از بازگویی باورداشت‌ها و آداب دینی مردمان ایران و ساتراپ‌نشین‌های غربی شاهنشاهی هخامنشی کم‌تر مطلبی ارائه می‌دهند، بنابراین با واکاوی آثار باستان‌شناسانه و گزارش‌های مورخین باستانی، جایگاه دین زرتشتی در میان هخامنشیان و ساتراپ ‌نشین‌های غربی آنان تا حدودی روشن‌تر خواهد شد.
یافته‌های پژوهش که بر اساس واکاوی منابع تاریخی انجام گرفته، به روشنی نشان می‌دهد که ساتراپ‌نشین‌های غربی به دلیل رواداری دینی هخامنشیان، برای نزدیکی به حاکمیت سیاسی سه ایزد اصلی اوستا اهوره‌مزدا، ناهید و مهر را که در برخی موارد با ایزدان و خدایان گذشته آنان هماهنگی داشت، پرستش می‌کردند.
در مورد کیش هخامنشیان، پژوهشگران دینی و متخصصین تاریخ ایران باستان تحقیقات فراوانی انجام داده‌اند؛ اما تاکنون به تحلیل جایگاه دینی ساتراپ‌نشین‌های غربی ایران از دیدگاه دیانت زرتشتی کم‌تر توجه شده است.
این مقاله به مطالعه‌ی ساختار دینی شاهنشاهی هخامنشیان با تأکید بر دین زرتشتی و جایگاه آن در ساتراپ نشین های غربی می‌پردازد. در این راه بر اسناد و منابع موجود تکیه و با استفاده از روش تحقیقات تاریخی، موضوع مورد تحلیل و توصیف قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

کیش زرتشتی؛ اهوره‌مزدا؛ مغ؛ ساتراپ‌نشین‌های غربی؛ ایران؛ هخامنشیان