دولت و بازار در دوره پیامبر اسلام

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 7، دوره 7، شماره 27، تیر 1391، صفحه 1-42   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

روح الله نظری¹؛ مصطفی سلیمی فر²؛ بهرام فتحی³

¹دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

²استاد اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

³عضو هیأت علمی اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهریار

چکیده

اسلام داراى سیستم و نظام خاص اجتماعى، اقتصادى و فرهنگى است که براى تمام ابعاد و شئون زندگى فردى و اجتماعى قوانین خاصى دارد و غیر از آن را براى سعادت جامعه نمى­پذیرد. این نظام­ بر اساس بینش­ها و ارزش­هاى ویژه­اى استوار و هدفشان فراهم کردن زمینه مناسب براى دستیابى بشر به سعادت دنیوى و اخروى است. هدف این مقاله شناخت، بررسى و تجزیه و تحلیل اجزاء و نهادهاى اصلى نظام اقتصادى، یعنى دولت و بازار است. تحلیل ویژگی‌ها و کارکردهای دولت اسلامی و بازار در عصر پیامبر (ص) و الگوی عملی آن حضرت از جایگاه مهمی در تاریخ اسلام و مسلمانان برخوردار بوده که کم­تر بدان پرداخته شده است. پیامبر اسلام نخستین مؤسس و پایه­گذار دولت اسلامی بود که از جمله اقدامات بنیادی و اصلاحی رسول خدا در زمینه اقتصادی، ایجاد و بازسازی بازارهایی بود که بیشتر در اختیار یهودیان مدینه قرار داشت. در نگاه رسول خدا (ص) انجام اصلاحات در نظام بازار، توجه و رسیدگی به امور بازاریان، و برخورد قاطع با متخلفان و گران­فروشان، و نیز توجه به سرمایه­های مردمی و به کارگیری آن­ها با یک مدیریت صحیح و کارآمد در آباد ساختن زمین­ها و توسعه امر تولید، توجه به اصل کوشش و تلاش و تحمل سختی­ها می­تواند در کندن ریشه فقر و نابرابری از جامعه مفید باشد. همچنین دولت اسلامی به طور طبیعی مسئولیت هدایت و نظارت بر بازار را نیز برعهده دارد.

کلیدواژه‌ها

دولت اسلامی؛ بازار؛ احتکار؛ پیامبر اسلام