جایگاه خراسان در سیاست مذهبی شاهان صفوی

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 2، دوره 7، شماره 26، اردیبهشت 1391، صفحه 1-22   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

احمد اشرفی

عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود

چکیده

مذهب تشیع به وسیله شاه اسماعیل اول در سال 907 هجری به عنوان تنها مذهب رسمی کشور اعلام گردید و رسمیت یافت. شاه صفوی در اجرای سیاست مذهبی­اش به تندروی­های بیهوده و تعصبات بی­جای مذهبی زیادی دست زد که پیامدهای منفی بلندمدت و کوتاه­مدت زیادی در ایران و به ویژه در خراسان که همجوار مرزهای دولت سنی­مذهب ماوراءالنهر بود، گردید. دولت شیبانی به وسیله شیبک خان ازبک تقریباً هم­زمان با دولت صفوی تشکیل شده بود و مؤسس آن فردی متعصب و جنگجو بود و افراط­گریهای شاه صفوی، او را به مقابله با ایران سوق داد. اگر چه او در نبرد مرو کشته شد ولی حملات ازبکان در سراسر دوره صفویه کم و بیش ادامه داشت و ساکنان صبور و مظلوم خراسان بهای نابخردی­های دولتمردان خود را پس می­دادند.
خراسان عصر صفوی به عنوان یکی از کانون­های کهن فرهنگی و معنوی ایران و پایگاه دوستداران اهل بیت محسوب می­شد، و وجود بارگاه اماه هشتم^(ع) نیز بر این موقعیت، می­افزود و دولت صفوی که خود را مروج و حامی مذهب تشیع می­دانست، به این خطه توجه ویژه­ای داشت و خراسان به عنوان یکی از مؤلفه­های مهم تأثیرگذار در سیاست مذهبی شاهان صفوی به شمار می­رفت. شاهان صفوی به خصوص شاه عباس اول هر وقت فرصتی دست می­داد به زیارت امام هشتم^(ع) می­شتافتند و شکی نیست که از این رهگذر به دنبال اجرای سیاست مذهبی خود و کسب مشروعیت و مقبولیت دینی در میان مردم بودند.

کلیدواژه‌ها

خراسان؛ سیاست مذهبی؛ صفویه.