واکنش های سیاسی امام رضا(ع) در تقابل با بحران های عصر خویش

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 1، دوره 7، شماره 25، دی 1390، صفحه 1-32   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

امیر اکبری

استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد

چکیده

عصر امام رضا^(ع) به عنوان یکی از دوره­های پرتنش سیاسی و فرهنگی از جهات مختلف قابل اهمیت است. تقسیم خلافت عباسی، درگیری میان امین و مأمون، خیزش بزرگ علویان و سرانجام دعوت امام به خراسان ناگزیر تدابیر سیاسی خاصی را از سوی امام در مقابل این بحران­ها به همراه داشت. ضرورت­های سیاسی دعوت امام به خراسان و نیز مقوله واگذاری ولیعهدی به ایشان یکی از وقایع بدیع خلافت عباسی و همچنین نقطه عطفی در تاریخ تشیع به حساب می­آید. مقوله پیچیده ولایتعهدی و حضور امام در خراسان سوالاتی را در خصوص تدابیر سیاسی و واکنش­های امام در مقابله با این بحران­ها پدید آورده است. دوران حضور امام در خراسان با توجه به سیره و عملکرد ایشان بالاخص رسالت فرهنگی را که در قالب مناظرات برقرار ساختند بیش از هر چیز تدابیر امام را در مقابل هوشمندترین خلیفه عباسی یعنی مأمون کارآمد می­ساخت. سرانجام توصیه و تأکید امام به مأمون برای عزیمت به بغداد متأثر از درک سیاسی امام از اوضاع آشفته جهان اسلام بود که برای برقراری امنیت و انسجام جامعه اسلامی می­بایست صورت می­پذیرفت. از این جهت عصر امام رضا^(ع) به لحاظ سیاسی و نوع تدابیر امام به لحاظ ویژگی­های برجسته آن از جلوه­های درخشان دوران ائمه است.

کلیدواژه‌ها

امام رضا(ع)؛ مأمون؛ فضل بن سهل؛ خراسان؛ بغداد