نقدى بر بلاغت سنتى

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 1، دوره 5، شماره 16، شهریور 1393، صفحه 11-42   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

مرتضى جعفرى^*

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسى، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامى، شیراز، ایران.

چکیده

بلاغت در معناى علمى که به زیبایى‏شناسى ادبیات مى‏پردازد ازجمله علوم مهم و تأثیرگذارى است که متأسفانه به ویژه در زبان فارسى چندان مورد توجه و بررسى‏هاى عالمانه قرار نگرفته است. علم بلاغت در طول تاریخ هزارساله ادبیات فارسى از نواقص و آفت‏هاى زیادى آسیب دیده است که از جمله مهم‏ترین‏هاى آن مى‏توان به فقدان نظریه‏پردازى‏هاى علمى، عربى‏زدگى، اختلاف در نامگذارى‏ها، تعاریف کلى و مبهم، پرداختن به موضوعات غیر مربوط و نپرداختن به موضوعات جدید هم‏چون مباحث مربوط به محور عمودى در آثار ادبى، کهنگى و عدم کارایى‏ساختار سنتى آن اشاره کرد. در این مقاله که به شیوه توصیفى و تحلیلى نگاشته شده و روش گردآورى اطلاعات آن به صورت کتابخانه‏اى و جستجوى اینترنتى بوده، سعى شده است ضمن برشمردن و دسته بندى و تحلیل این نواقص و آفت‏ها، به بایدها و نبایدهایى که مى‏تواند سطح کیفى این علم مهم را ارتقا دهد، اشاره شود و درپایان نیز با بررسى دقیق موضوعات مختلف علم بیان همچون تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه نظریات خود را در باب برخى تعاریف و برداشت‏هاى غلط و سنتى رایج در این علم ارائه کند.

کلیدواژه‌ها

بلاغت؛ زیبا شناسی؛ بدیع؛ بیان؛ معانی