تحلیل مدل ایجاد و کاهش آلودگی لئونتیف در بخش‌های اقتصادی

Journal of economic studies

شناسنامه علمی شماره، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 3، آذر 2012، صفحه 107-95   

نویسندگان

منا قزلباش^* ؛ علیرضا اسفندیاری

چکیده

چکیده
     آلودگی هوا یکی از نشانه های رشد شهر نشینی، افزایش جمعیت، استفاده بیش از حد از منابع سوخت فسیلی، عدم بکار گیری فناوری‌های سازگار با محیط زیست و از همه مهم‌تر عدم وجود مدیریت صحیح زیست محیطی است. این آلودگی در کشورهای در حال توسعه و یا کمتر توسعه یافته و به ویژه در ابر شهرها نمود بیش‌تری داشته و کشور ما ایران و شهرهای بزرگ آن نیز از این جهت دچار مشکلات فراوانی می‌باشند.
    هدف از این مقاله بررسی و تحلیل ایجاد و کاهش آلودگی در بخش‌های اقتصادی می باشد. روش مورد استفاده  تحلیل داده – ستانده می باشد و یکی از سه مدل داده – ستانده زیست محیطی استفاده می شود (مدل ایجاد و کاهش آلودگی لئونتیف). نتایج این تحقیق نشان می دهد براساس نتایج بدست آمده بالاترین ضرائب مستقیم کاهش آلاینده به ترتیب مربوط به بخش‌های محصولات کانی غیر فلزی (0028/0)، صنایع غذایی (0027/0) و بخش صنایع شیمیایی (0015/0) (میلیون ریال به تن) می‌باشد و پایین‌ترین ضریب مربوط به بخش فرآورده‌های نفتی (00018/0)(میلیون ریال به تن) می‌باشد. و همچنین بالاترین ضرائب مستقیم و غیر مستقیم کاهش آلاینده مربوط به بخش‌های صنایع غذایی (00322/0)، صنایع شیمیایی (00321/0) و بخش محصولات کانی غیر فلزی (0031/0) (میلیون ریال به تن) می‌باشد و پایین‌ترین ضریب، مربوط به بخش ماشین ‌آلات دفتری، الکتریکی و الکترونیکی (000464/0) (میلیون ریال به تن) می‌باشد. 

شناسنامه علمی شماره

1- مقدمه

     تجربه توسعه اقتصادی در جهان نشان داده است که همگام با روند رو به رشد صنعتی، تخریب محیط زیست نیز بیشتر شده است، این موضوع زیانهای جبران ناپذیری را به کشورها تحمیل نموده است. رشد سریع جمعیت همراه با رشد اقتصادی بویژه در کشورهای صنعتی در قرن بیستم موجب تخریب و خساراتی جدی به محیط زیست شده است. تخریب و آلودگی محیط زیست موجب شد تا اندیشمندان اعتقاد پیدا کنند که اگر رشد اقتصادی و حفاظت از محیط زیست با یکدیگر سازگار نشوند در آنصورت در آینده امکان زندگی مناسبی برای بشر بر روی کره زمین متصور نخواهد بود.

     نگرانی کشورهای جهان اعم از کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته از عواقب ناهنجار ناشی از افزایش فقر، آلوده سازی محیط زیست، رشد جمعیت و توسعه ناهمگون باعث شد عناصر توسعه پایدار ( اقتصاد، محیط زیست و امور اجتماعی،) در تدوین استراتژیها و برنامه ریزیهای اقتصادی کشورها مورد توجه قرار گرفته تا بدان ترتیب تهدیدات زیست محیطی از قبیل کاهش لایه ازن، تغییرات آب و هوا، تخریب جنگلها و مراتع آلودگی هوا، از بین رفتن نوع گونه‌های جانوری و گیاهی، تقلیل یابد. حفاظت از محیط زیست در جهان، بدون تردید یکی از مهمترین مسائل اساسی امروز و دهه‌های آینده خواهد بود. بی توجهی به محیط زیست در گذشته تا حدود زیادی ناشی از این واقعیت بوده است که در فعالیتهای اقتصادی میزان تخریب محیط زیست و بهداشت محیط و هزینه‌ها در سیستم قیمت‌ها به حساب نمی‌آمدند و اقتصاددانان تنها ذهن خود را به شاخص هایی چون رشد تولید ناخالص داخلی سرانه، تراز پرداختها و نظایر آن معطوف می‌ساختند. اما اهمیت حفظ محیط زیست موجب شد در تصمیمات مربوط به نوع فناوری، انتخاب منبع انرژی، تخصیص عوامل تولید، الگوی رشد اقتصادی و ارتقاء سطح رفاه اجتماعی مسائل زیست محیطی مورد توجه قرار گیرند و در سیستم قیمت‌ها و هزینه‌ها این گونه عوامل به حساب آید. اطلاعات مربوط به هزینه‌های اجتماعی و فعالیتهای اقتصادی می تواند برای حرکت به سوی آینده‌ای کم خطر و مفید به سلامت جامعه برای نسل حاضر و آینده به جامعه بشری کمک کند. افزایش مخاطرات آلودگی محیط زیست ناشی از گازهای  و افزایش قیمت‌های جهانی نفت و فناپذیری منابع انرژی فسیلی موجب ایجاد انگیزه‌های بیشتری برای بهبود کارایی در مصرف و تولید انرژی در جهت توسعه پایدار شده است.

    در این مطالعه سعی می‌شود با ارائه مدل داده – ستانده‌ای که انتشار آلاینده‌های هوا از جمله دی‌اکسید کربن، مونو اکسید کربن، دی‌اکسید گوگرد، هیدروکربنها، اکسیدهای نیتروژن و ذرات معلق را در بر می‌گیرد، به بررسی آلاینده زایی بخش‌های مختلف اقتصادی کشور با استفاده ازتحلیل داده- ستانده پرداخته شود.

    در بخش بعد به روش شناسی تحقیق اختصاص داده شده است، پس از آن مطالعات پیشین انجام شده در این ارتباط را ارائه خواهیم نمود، محاسبات تحقیق در بخش بعد ارائه می شود و در نهایت نتیجه گیری و پیشنهادات پایان دهنده این پژوهش خواهد بود.

2- روش شناسی تحقیق

2-1-مدل ایجاد و کاهش آلودگی لئونتیف

    یکی از محدودیتهای مدل های پیشین نادیده گرفتن هزینه کاهش آلودگی فعالیتهای اقتصادی بوده است. اگر فرض می‌شود که بخش حذف آلاینده‌ در اقتصاد وجود دارد و بخشی از آلایندگی که ایجاد شده توسط آن بخش از بین میرود در آن صورت الگوی داده- ستانده زیست محیطی به عنوان نقطه شروع انتخاب شده و بخشهای کاهش دهنده آلایندگی و یا بخشهایی که آلودگی را از بین میبرد را میتوان در چارچوب مدل لئونتیف به صورت یک یا چند ستون که بیانگر بخشهایی هستند که وظیفه‌شان کاهش آلودگی یا حذف آلاینده های مختلف است وارد کرد. در این مدل یک سطر به عنوان ایجاد آلاینده‌ در ساختار تولید و یک ستون به عنوان حذف آلاینده در ساختار تولید اضافه میگردد و بدین ترتیب تعامل بین فعالیتهای اقتصادی، مقدار آلودگی ایجاد شده و آلودگی‌های حذف شده را تبیین می کند. در این مدل ضرائب در ستون به غیر از آخرین عنصر آن بیانگر نهاده‌هایی که در فرآیند تکنیکی آلودگی را از بین می‌برند. چنانچه بخش کاهنده، خود نیز ایجاد آلاینده کند در آن صورت به شکل یک ضریبی در آخرین عنصر ستون فوق قرار می‌گیرد، که در این مطالعه این مقدار صفر منظور میشود، یعنی فرض می‌شود که بخش کاهنده، آلودگی ایجاد نمی‌کند. شایان ذکر است که ستانده بخش کاهنده آلاینده، نیز مانند سایر بخش‌های اقتصادی در جدول بر حسب مقادیر ارزشی محاسبه میشوند. [1]

و به عبارت ساده‌:

X = A_PX + F

 

 

A_p نشاندهنده ماتریسی است که ستون و سطر آخر آن نشان دهنده ضرائب آلودگی است.

2-2- پیشینه تحقیق

    پولو و همکاران (2010)[2]  مقاله ای  با عنوان (شدت انرژی و انتشار گاز  در یک مدل SAM اقتصاد اندلسی) انجام داده اند. نتایج به دست آمده مشخص میکنند که بین بخشهای انرژی، پرمصرف‌ترین کاربران و اهمیت اثرات ناشی از عوامل ایجاد حساب و مصرف خصوصی درونزا باشند، ارتباط متقابل معتبرتری وجود دارد. در خصوص انتشار گاز ، تخمینهای به دست آمده به تخمینهای واقعی سال 1995 و 2005، ده سال پس از سال مبنا ،  نزدیک هستند. آنها مشخص می کنند برای افزایش کارایی ضرایب مستقیم تصفیه کربن و نفت، تلاشهای کاهش گازهای گلخانه ای باید عنوان شوند.

    پیکان ویان (2002)[3] تحقیقی تحت عنوان (تحقیقات و تحلیل بر روی جدول داده- ستانده، روشی در غرب چین) انجام داده‌اند. در این تحقیق به بررسی مدل داده- ستانده حفاظت محیط‌زیستی در غرب چین پرداخته است. این مدل از جدول کلی داده- ستانده غرب چین به دست می‌آید. این مدل یک مدل ارزشی‌- مادی است. نسبت به اجزاء تولید این مدل برای مرتبط شدن به جدول کلی از واحد ارزشی استفاده می‌کند. تعداد اجزاء ایجاد کننده و کنترل کننده آ‌لودگی مرتبط برابر فرض می‌شوند. شامل m نوع مانند آب زهشکی، گاز خروجی، فاضلاب، زباله و غیره هستند. اجزاء تولیدی شامل n نوع هستند. اجزاء ایجاد کننده آلودگی و ضرایب کنترل آلودگی میتوانند برای محاسبه مقدار ایجاد کننده آلودگی و محاسبه وضعیت حذف آلودگی بررسی شود و روابط بین حفاظت از محیط‌زیست و توسعه اقتصادی را تحلیل کند.

    نوروزی (1385) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود تحت عنوان آثار زیست محیطی (آلودگی هوا) کاهش یارانه انرژی (گازوئیل و بنزین) مورد بررسی قرار داده است. در این تحقیق سعی شده که اثرات کاهش یارانه حامل های انرژی (بنزین، گازوئیل) را با استفاده از الگوی اقتصاد سنجی مبتنی بر تکنیک کامن فیلتر و همچنین جدول داده – ستانده سال 1378 میزان کاهش آلودگی هوا را بررسی کرده و نتیجه گرفت که حساسیت مصرف کننده با تغییر قیمت واقعی بنزین و گازوئیل تغییر یافته و مصرف بنزین و گازوئیل با افزایش قیمت واقعی کاهش می یابد و در اثر کاهش مصرف بنزین و گازوئیل آلودگی هوا که در این تحقیق شامل آلاینده های هوا از جمله SPM , NO_X , CH , SO₂ , CO₂ می باشد، کاهش می یابد. بیشترین کاهش آلودگی هوا در اثر کاهش مصرف بنزین و گازوئیل مربوط به بخش حمل و نقل جاده ای می باشد. همچنین با استفاده از تحلیل داده – ستانده روابط متقابل بین بخشی را مدنظر قرار داده و از این طریق می توان میزان کاهش آلاینده های مستقیم و غیر مستقیم ناشی از مصرف بنزین و گازوئیل را به دست آورد که بیشترین میزان کاهش آلاینده های مستقیم و غیر مستقیم ناشی از مصرف بنزین و گازوئیل مربوط به بخش حمل و نقل جاده ای می باشد.

    فرامرزی (1386) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود تحت عنوان بررسی نقش تقاضا کنندگان نهایی در ایجاد آلودگی هوا در قالب داده- ستانده بسط یافته با تأکید بر انتشار آلاینده های منتخب که برای کشور ایران بر مبنای داده‌های سال 1378 با استفاده از الگوی داده- ستانده تعمیم یافته ایجاد آلایندگی و الگوی تعمیم یافته ایجاد و کاهش آلودگی لئونتیف انجام گرفته است. نتایج حاکی از آنست که تقاضا کنندگان نهایی به طور مستقیم به میزان 157724735 تن ، 96/1383566 تن ، 56/4551819 تن  ، 316/992906 تن CH و 684/236216 تن SPM منتشر میکند. همچنین طبق این محاسبات مشخص گردیده که بخش های تولید سایر محصولات کانی غیر فلزی و تولید محصولات غذایی و آشامیدنی و دخانیات به ترتیب بیشترین هزینه را به منظور دفع آلاینده ها  پرداخت نموده‌اند.

 

3- نتایج تجربی تحقیق

3-1- تحلیل مدل ایجاد و کاهش آلودگی لئونتیف

    همانطور که می دانیم در برخی از بخش‌های اقتصادی، بخشی جهت کاهش آلودگی‌های ایجاد شده در جریان تولید وجود دارد. در حالی که مدل‌های پیشین این کاهش آلودگی‌ را مد نظر قرار نمی‌دهند و این هزینه‌ها را در مدل لحاظ نمی‌نمایند. به همین منظور در این جا به مدل ایجاد و کاهش آلودگی لئونتیف خواهیم پرداخت.

    به منظور به دست آوردن عناصر ستون حذف آلاینده، که این عناصر در واقع همان هزینه‌ای است که هر بخش برای کاهش آلودگی پرداخته است، روش کار به این شرح است: در ابتدا باید اشاره شود که بخش‌های کاهنده آلودگی از چهار دستگاه به منظور کنترل آلودگی هوا استفاده کرده‌اند که عبارتند از: الکتروفیلتر، اسکرابر، بک فیلتر و سیلکون. برای محاسبه این عناصر باید تعداد هر یک از دستگاه‌های نصب شده توسط هر کدام از بخش‌ها در قیمت آنها ضرب شود. اطلاعات مربوط به کارگاه‌های صنعتی دارای تجهیزات کنترل آلودگی هوا بر حسب نوع و فعالیت در سال 80 در جدول (1) آمده است. ارزش تجهیزات ذکر شده نیز برای سال 80 بر حسب میلیون ریال در جدول (2) آورده شده است، که در واقع همان هزینه‌ای است که هر بخش بابت کاهش آلودگی متحمل می‌شود.[4]

 

 

جدول (1): تعداد کارگاه‌های صنعتی با تجهیزات کاهش آلایندگی بر حسب نوع در سال 1380

(واحد: دستگاه)

 

 

 

 

 

جدول (2): ارزش تجهیزات خریداری شده بر حسب نوع دستگاه های کاهش آلاینده در سال 1380(واحد: میلیون ریال)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

    شایان ذکر است که درسایت مرکز آمار ایران اطلاعات مورد نیاز برای تمام بخش‌ها مانند بخش کشاورزی، معادن و... وجود ندارد، لذا در ستون حذف آلاینده‌ها برای بخش‌هایی که اطلاعاتشان را نداریم رقم صفر را قرار می‌دهیم. همانگونه که مشاهده می‌کنیم، بخش‌های محصولات کانی غیر فلزی (77/4156 میلیون ریال)، صنایع غذایی (16/3967 میلیون ریال) و صنایع شیمیایی (31/2198 میلیون ریال) بیشترین هزینه را بابت رفع آلودگی هوا متحمل شده‌اند. اکنون به محاسبه ماتریس ضرائب مستقیم و همچنین ضرائب مستقیم و غیر مستقیم می‌پردازیم.

    برای محاسبه ضرائب مستقیم کاهش آلاینده، هزینه‌ای که هر بخش برای رفع آلاینده پرداخته است بر کل آلودگی که حذف شده تقسیم می‌کنیم، که البته چون آمار مربوط به کل آلودگی حذف شده موجود نمی‌باشد، فرض می‌شود که میزان آلودگی که توسط بخش‌های اقتصادی مذکور ایجاد می‌شود، به علت نصب تجهیزات کنترل و کاهش آلودگی هوا با نسبتی به میزان 089/0 (که این نسبت از تقسیم تعداد کارگاههای با تجهیزات به تعداد کل کارگاه‌ها بدست آمده است)[5] آلودگی را حذف می‌کنند. بدین ترتیب میزان‌آلودگی حذف شده توسط بخش‌های دارای تجهیزات با هم جمع گردیده و تحت عنوان کل آلودگی حذف شده در نظر گرفته شده است. ضرائب مستقیم (بر حسب واحد میلیون ریال به تن) در این مدل بیانگر آن است که هر یک از بخش‌های مذکور برای رفع هر واحد آلاینده به چه میزان متحمل هزینه می‌شود. نتایج حاصله برای بخش‌های اقتصادی که دارای تجهیزات کاهش آلودگی هوا می‌باشند، در جدول (3) قابل مشاهده است. براساس نتایج بدست آمده بالاترین ضرائب مستقیم کاهش آلاینده به ترتیب مربوط به بخش‌های محصولات کانی غیر فلزی (0028/0)، صنایع غذایی (0027/0) و بخش صنایع شیمیایی (0015/0) (میلیون ریال به تن) می‌باشد و        پایین‌ترین ضریب مربوط به بخش فرآورده‌های نفتی (00018/0)(میلیون ریال به تن) می‌باشد.

    نتایج ماتریس ضرائب مستقیم و غیر مستقیم را در جدول (3) قابل مشاهده می باشند. این ضرائب بیانگر آن است که هر یک از بخش‌های اقتصادی مذکور (دارای تجهیزات) در سال 1380 برای رفع هر واحد آلاینده به طور مستقیم و غیر مستقیم به چه میزان هزینه پرداخته است. همانگونه که مشاهده می‌شود، بالاترین ضرائب مستقیم و غیر مستقیم کاهش آلاینده مربوط به بخش‌های صنایع غذایی (00322/0)، صنایع شیمیایی (00321/0) و بخش محصولات کانی غیر فلزی (0031/0) (میلیون ریال به تن) می‌باشد و پایین‌ترین ضریب، مربوط به بخش ماشین ‌آلات دفتری، الکتریکی و الکترونیکی (000464/0) (میلیون ریال به تن) می‌باشد.

جدول (3): میزان ضرائب مستقیم و ضرائب مستقیم و غیر مستقیم مربوط به بخش های اقتصادی دارای تجهیزات کاهش آلودگی در سال  1380 (واحد: میلیون ریال به تن)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

    در جدول (4) نیز ضرائب مستقیم و همچنین ضرائب مستقیم و غیر مستقیم انتشار آلاینده را برای سایر بخش‌های اقتصادی که دارای تجهیزات کاهش آلودگی هوا نمی‌باشند را نشان می دهد.

جدول (4): میزان ضرائب مستقیم و ضرائب مستقیم و غیر مستقیم انتشار آلاینده ها توسط بخش های اقتصادی در سال 1380 (واحد: تن به میلیون ریال)

 

                                                          

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                       

 

           

    ضرائب مستقیم انتشار آلاینده ها براساس مدل بیانگر میزان آلاینده‌های ایجاد شده برای تولید یک واحد پول کالای هر بخش اقتصادی می‌باشد. نتایج حاکی از آن است که بالاترین ضرائب مستقیم انتشار آلاینده‌ها مربوط به بخش‌های حمل و نقل (6198/0)، آب (3446/0) و محصولات کانی غیر فلزی (3115/0) (تن به میلیون ریال) می‌باشد و پایین‌ترین ضریب مستقیم انتشار آلاینده نیز مربوط به بخش توزیع گاز طبیعی که مقدار آن صفر می‌باشد. ضرائب مستقیم و غیر مستقیم انتشار آلاینده‌ها براساس بیانگر آن است که به ازاء هر واحد پول تقاضای نهایی برای تولید بخش‌های اقتصادی در سال 1380 به طور مستقیم و غیر مستقیم به چه میزان‌ آلاینده ایجاد شده است (اگر تقاضای نهایی بخش مورد نظر یک واحد تغییر کند به چه میزان آلودگی به صورت مستقیم و غیر مستقیم در کل اقتصاد ایجاد می شود). بر طبق نتایج حاصله بالاترین ضرائب مربوط به بخش‌های حمل و نقل (7338/0)، محصولات کانی غیر فلزی (4672/0) و آب (4557/0) (تن به میلیون ریال) بوده است و در مقابل پایین‌ترین ضریب نیز مربوط به بخش نفت خام و گاز طبیعی (0063/0) می‌باشد.

    به دلیل پیوندهای پیشین و پسین بالا و ارتباطات بین بخشی بالایی که دارند، ضرائب غیر مستقیم برخی صنایع بزرگتر می باشند.

4- نتیجه گیری و پیشنهادات

    در این مقاله که کاهش آلاینده‌ها و هزینه‌های آن را در مدل لحاظ می‌نماید، بدین صورت است که یک ستون به عنوان بخش حذف آلاینده به جدول داده- ستانده زیست محیطی افزوده شد که به منظور تشکیل این ستون ارزش کل دستگاهها و تجهیزات کنترل آلودگی هوا که توسط هر بخش نصب شده بود قرار داده شد. از آنجا که یک ستون به عنوان بخش حذف آلاینده در نظر گرفته شد، تمام آلاینده‌ها که از نظر واحد (تن) یکسان بودند، تجمیع شده و در یک سطر قرار گرفتند. فرض دیگر در این مدل آن است که بنا به برخی ملاحظات آماری این بود که بخش حذف آلاینده خود ایجاد آلودگی نمی کند. برای محاسبه ضرائب مستقیم کاهش آلاینده، هزینه‌ای که هر بخش برای رفع آلاینده پرداخته است بر کل آلودگی که حذف شده تقسیم می‌کنیم، که  البته چون آمار مربوط به کل آلودگی حذف شده موجود نمی‌باشد، فرض شده است که آلودگی که توسط بخش‌های اقتصادی مذکور ایجاد می‌شود، به علت نصب تجهیزات کنترل و کاهش آلودگی هوا با نسبتی به میزان 089/0 آلودگی را حذف می کنند. بدین ترتیب میزان آلودگی حذف شده توسط بخش‌های دارای تجهیزات با هم جمع گردیده و تحت عنوان کل آلودگی حذف شده در نظر گرفته شده است. شایان ذکر است که در اینجا آمار مورد نیاز برای تمام بخش‌ها وجود ندارد، لذا در ستون حذف آلاینده برای بخش‌هایی که اطلاعاتشان را نداریم رقم صفر را قرار ‌داده‌ایم. طبق محاسبات صورت گرفته، بخش‌های محصولات کانی غیر فلزی، صنایع غذایی و صنایع شیمیایی بیشترین هزینه را بابت رفع آلودگی هوا متحمل شده‌اند. ضرائب مستقیم و همچنین ضرائب مستقیم و غیر مستقیم برای بخش‌های دارای تجهیزات کاهش آلودگی و سایر بخش‌ها محاسبه شده است. بالاترین ضرائب مستقیم و همچنین ضرائب مستقیم و غیر مستقیم کاهش آلاینده برای بخش‌های دارای تجهیزات کاهش آلودگی، مربوط به بخش‌های  محصولات کانی غیر فلزی، صنایع غذایی و بخش صنایع شیمیایی (بر حسب واحد میلیون ریال به تن) میباشد. برای سایر بخش‌ها نتایج حاکی از آن است که بالاترین ضرائب مستقیم انتشار آلاینده‌ها، مربوط به بخش‌های حمل و نقل، آب و محصولات کانی غیر فلزی می‌باشد، بالاترین ضرائب مستقیم و غیر مستقیم انتشار آلاینده‌ها نیز براساس مدل و برای سایر بخش‌ها، مربوط به بخش‌های حمل و نقل و محصولات کانی غیر فلزی و آب می‌باشد.

    - با توجه به نقش پر اهمیت مترو، توسعه و گسترش ناوگان حمل ونقل عمومی پاک و توسعه خطوط مترو میتواند کمک شایانی به کاهش آلودگی هوا نماید.

    - آثار اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها که موجب کاهش مصرف بنزین، گازوئیل و دیگر سوخت های فسیلی می شود، با استفاده از جدول داده – ستانده مورد بحث قرار گیرد. برای این منظور لازم است جداول داده – ستانده جدید توسط مراکز رسمی مانند مرکز آمار ایران و یا محققان تهیه شود.

    - ایجاد هماهنگی بین مراکز مربوطه جهت از رده خارج کردن خودروهای فرسوده طبق برنامه چهارم توسعه، اصلاح و استاندارد سازی خودروها در حد استانداردهای روز جهان و انجام منظم معاینه فنی خودروهای موجود در کاهش آلودگی هوا بسیار کمک می‌نماید.

---

1- سوری، علی،‌1384، تحلیل داده- ستانده، انتشارات نور علم همدان.

 

 Clemente Polo, Patricia D. Fuentes-saguar and M. Alejandro Cardenete,2010-2

[3]- Qiv piqun, Liu Yin, 2002

1- اخباری محمد، 1385، کاربرد تکنیک داده- ستانده در بررسی اثرهای محیط زیستی فعالیتهای اقتصادی در سال 1378

1- یکی از محدودیت های روش مورد استفاده است و به دلیل کمبود آمار و اطلاعات این گونه فرض می شود.

مراجع

منابع

 

1- اخباری محمد، 1385، کاربرد تکنیک داده- ستانده در بررسی اثرهای محیط زیستی فعالیتهای اقتصادی در سال 1378. (استخراج ضرایب فزاینده ماتریسهای مبادله آلودگی- تولید آلودگی- در‌آمد نیروی کار و آلودگی- اشتغال)/ مجله روند/ سال 15 شماره 47.

2- سوری، علی،‌1384، تحلیل داده- ستانده، انتشارات نور علم همدان.

3- فرامرزی، مریم، 1386، بررسی نقش تقاضاکنندگان نهایی در ایجاد آلودگی هوا در قالب داده- ستانده بسط یافته با تاکید بر انتشار آلاینده‌های منتخب، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا (س).

4- قزلباش، منا، 1389، بررسی اثرات آلودگی محیط زیست بر اقتصاد ایران با استفاده از جدول داده – ستاندهسال 1380 (با تأکید بر آلاینده‌های هوا)، یایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم تحقیقات خوزستان.

5- نوروزی، غزاله، 1385، آثار زیست محیطی (آلودگی هوا) کاهش یارانه انرژی (گازوئیل و بنزین)، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا (س).

6- سایت مرکز آمار ایران، www.sci.org.

 

1-      Polo, Clementa and D.Fuentes- Saguar, Patricia and Cardenete, M.Alejandro (2010), Enerqy intensities and  emissions in a SAM model of the Andalusian economy. 18^th Interanational Input- output conference, www.IIOA.org.

 

2- piqun, Qiu and Yin, Liu (2002) , Research on Input- out put Table and Analysis method in western china , 14^th Interanational Input- output conference, www.IIOA.org.