نسخه ای نویافته از عالم‌آرای شاه تهماسب

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 5، دوره 5، شماره 18، تیر 1389، صفحه 1-22   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

محمدنبی سلیم¹؛ مریم حیدری²

¹استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود

²کارشناس ارشد تاریخ

چکیده

یکی از سنت­های تاریخ­نگاری ایران، نگارش کتاب­هایی درباره زندگانی پادشاهانی است که دوران زمامداری ایشان با تحولات بسیار اثرگذاری همراه بوده است. یکی از این دست کتابها-که به صورت نسخه خطی می‌­باشد- توسط «اسماعیل حسینی مرعشی تبریزی» معروف به میرملایم­بیگ از نویسندگان دوران شاه‌صفی و شاه‌عباس دوم صفوی نگاشته شده است و آن را می‌توان «عالم­آرای شاه­تهماسب» نام نهاد. نویسنده در این کتاب با هدف شرح وقایع دوره زمامداری شاه تهماسب اول صفوی (۹۸۴-۹۳۰) به تالیف رخدادهای واقعه از سال ۹۳۰ تا ۹۸۱ ق و به صورتی داستان­گونه همراه با گزارش‌های تاریخی پرداخته است. از آنجا که نسخه مذکور آگاهی‌های بسیارسودمندی از اوضاع سیاسی و نظامی عهد شاه­تهماسب در اختیار می‌گذارد و افزون بر آن اطلاعات مفیدی از منظر اجتماعی و فرهنگی درباره احوالات عامه مردم، آن هم با زبانی روان و نثری سهل­الوصول ارائه می‌دهد، لذا در این مقاله به معرفی آن پرداخته شده است.
این مقاله با هدف معرفی و بررسی ویژگی‌های متعدد و درخور این کتاب –که کمترین بدان توجه شده است- می‌کوشد در حد اجمال و با دسته­بندی و تبیین خصوصیات اصلی و برجسته این نسخه، اهمیت و ارزش نسخه مذکور را یادآور شود.

کلیدواژه‌ها

نسخه خطی؛ عالم‌آرای شاه‌تهماسب؛ ملایم‌بیگ؛ تهماسب اول صفوی.