تأملی در رفتارهای سیاسی و فرجام کارعبدالحسین تیمورتاش وزیردربار رضاشاه

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 7، دوره 5، شماره 17، دی 1388، صفحه 1-22   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

یوسف متولی حقیقی

استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد

چکیده

تشکیل سلسله­ی پهلوی مدیون تلاش گروهی از کارگزاران زیرکی بود که توانستند با مدیریت­کردن شرایط بحرانی ایران و کمک­گرفتن از حمایت­های خارجی، زمینه­های سقوط قاجاریه و استقرار حکومت پهلوی را فراهم سازند. عبدالحسین سردار معظم خراسانی معروف به تیمورتاش یکی از شاخص­ترین این کارگزاران بود. وی به همراه دو رکن دیگر، علی­اکبر داور و نصرت­الدوله فیروز، مثلث به پادشاهی­رساندن رضاشاه را رهبری کرد. تصدی وزارت دربار و تبدیل­شدن او به شخص دوم کشور پاداش این کوشش­ها بود. قدرت تیمورتاش در نخستین سال­های حکومت رضاشاه تا آن اندازه بود که انتخاب نخست وزیران، وزیران، نمایندگان مجلس، استانداران و بسیاری دیگر از مناصب حکومتی جز با نظر او مقدور نبود. با این همه در اواسط حکومت رضاشاه جریانات سیاسی به­گونه­ای رقم خورد که او را نه­تنها از وزارت، بلکه از زندگی نیز ساقط کرد. بررسی روند قدرت­یابی، اقدامات و فرجام کار تیمورتاش موضوع نوشتار حاضر است که با استفاده از روش تحقیق کتابخانه­ای و با تأکید بر نوشته­های هم­عصران تیمور­تاش انجام پذیرفته است.

کلیدواژه‌ها

عبدالحسین تیمورتاش؛ وزارت دربار؛ رضاشاه؛ تاریخ پهلوی؛ نفت؛ انگلستان؛ شوروی