قهرمان و ضد قهرمان در حماسۀ «رستم‌نامۀ‌» الماس‌خان کَندوله‌ای کرمانشاهی

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 1، دوره 5، شماره 3، آذر 1394، صفحه 1-28   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

خلیل بیگ زاده^{* 1}؛ شهناز گراوندی²

¹استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی کرمانشاه

²کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.

چکیده

الماس‌خان کَندوله‌ای کرمانشاهی از شاعران حماسه‌سرای بومی و محلی است که داستان‌های حماسی و غنایی فراوانی را به زبان کردی گورانی سروده‌است و یکی از این منظومه‌های حماسی، «رستم‌نامه» است که شرح نبردهای سپاه ایران به سپهسالاری رستم با سپاه دیوان به سرکردگی زنون جادو می‌باشد. این مقاله با هدف تبیین و تحلیل شخصیّتقهرمان و ضد قهرمان در حماسۀ «رستم‌نامۀ‌» به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و نتایج آن نشان می‌دهد که قهرمانان و ضد قهرمانان در این منظومۀ حماسی اگر چه در نبردهای فیزیکی و تن به تن و نیز بهره‌گیری از ابزارهای نبرد و شیوه‌های جنگاوری شیوه‌ای تقریباً یکسان دارند و در نبردها با یکدیگر همبری می‌کنند؛ امّا هدفی دوگانه دارند، چنان که قهرمان با تکیه بر نیرویی اهورایی و آنسری برای احیای منش، دادگری، سخاوت، رادمردی و شهامت می‌جنگند که نیاز جامعۀ بشری در همۀ دوران‌هاست، امّا ضد قهرمان نمایندۀ اهریمنی، تاریکی، بدمنشی، فریب، دشمنی و ... است. هم‌چنین شاعر گاهی در شخصیّت قهرمان و یا ترسیم عملکرد او در نبرد و غیر آن، خواسته‌های خود را به نمایش می‌گذارد و گویی قهرمانان این داستان حماسی، وسیله‌ای و پوششی برای بیان دیدگاه‌های بشردوستانۀ الماس‌خان کندوله‌ای و یا نوع بشر است که این گونه افسانه‌ها و داستان‌های حماسی و آیینی از ذهن و زبانش تراویده‌است.

کلیدواژه‌ها

الماس‌خان کندوله‌ای؛ رستم‌نامه؛ شعر کردی؛ قهرمان و ضد قهرمان؛ تحلیل شخصیت

مراجع

- آزادی، سکینه، (1388)، بهمن و فرامرز الماس‌خان کندوله‌ای، (پایان‌نامه)، ایلام: دانشگاه ایلام.

- داد، سیما، (1378)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ سوم،تهران: مروارید.

- سلطانی، محمد علی، (1372)، جغرافیای تاریخی و مفصل کرمانشاهان، تهران: موفق.

- صالحی، ملامحی الدین، (1380)، سرود بادیه، سنندج: کردستان.

- غفوری، فاطمه، (1388)، شاهنامه از دیدگاه داستان‌شناسی، قم: انتشارات استاد مطهری.

- گجری، امین، (1373)، تدوین شیرین و فرهاد الماس‌خان کندوله‌ای، قم: سینا.

- گراوندی، شهناز، (1389)، رستم‌نامۀ الماس‌خان کندوله‌ای، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.

- میرصادقی، جمال، (1376)، عناصر داستان، چاپ سوم، تهران: سخن.

- ووگلر، کریستوفر، (1387)، سفر نویسنده، ترجمۀ محمد گذرآبادی، تهران: انتشارات مینوی خرد.

- یاحقی، محمدجعفر، (1386)، فرهنگ اساطیر و داستان واره‌ها در ادبیات فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.

- یزدان‌پناه، مجید، (1384)، تدوین رستم و زنون الماس‌خان کندوله‌ای، کرمانشاه: چشمۀ هنر و دانش.