بررسی تبدیل واکه /e/ به /i/ بر اثر همگونی پسرو با واکه /i/ و تبدیل واکه /e/ به /u/ بر اثر همگونی پسرو با واکه /u/ در افعال مضارع و امر مبتدا به /be/ در لهجه آبادانی در چارچوب نظریه بهینگی

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 6، دوره 5، شماره 3، آذر 1394، صفحه 117-121   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

الخاص ویسی^{* 1}؛ فاطمه دریس²

¹گروه زبان شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران

²گروه زبانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

لهجۀ خوزستانی یا جنوبی که به لهجۀ آبادانی معروف است، یکی از لهجه های زبان فارسی است که کم­تر از دیدگاه علمی و زبانشناختی به آن پرداخته شده­است. این پژوهش در نظر دارد تا با روش میدانی و در قالب چارچوب بهینگی و با بهره­گیری از محدودیت­هایی که ناظر بر این انگاره می­باشند، به توضیح و تبیین چگونگی تبدیل واکۀ /e/ به /i/ در نتیجۀ همگونی پسرو با واکه ی پیشین /i/ و تبدیل /e/ به /u/ در اثر همگونی پسرو با واکۀ پسین /u/، در افعال امری و مضارع مبتدا به /be/ در این لهجه بپردازد. این تغییرات واجی در برخی از موقعیت­ها رخ نمی­دهند. محدودیت­های وضع­شده در نظریۀ بهینگی برآنند تا دلیل عدم رخداد همیشگی این تغییرات را توجیه نمایند. یافته­های این پژوهش نشان می­دهند که اولین همخوان بعد از /be/ در افعال امری و مضارع مبتدا به /be/، یعنی همخوان آغازین هجای دوم، در همگونی یا عدم همگونی واکۀ /e/ با واکۀ پیشین یا پسین بعد از خود نقشی تعیین­کننده دارد.

کلیدواژه‌ها

بهینگی؛ همگونی پسرو؛ لهجۀ آبادانی؛ محدودیت پایایی؛ محدودیت نشان داری

مراجع

-          بدخشان، ابراهیم و زمانی، محمد(1392)، " تحلیل و توصیف فرایند حذف در زبان کردی(گویش کلهری)"، پژوهش­های زبان­شناسی، سال پنجم، شمارۀ اول، ص30-19.

-          بی­جن­خان، محمود(1388)، "واج شناسی نظریه بهینگی"، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها(سمت)، تهران

-          جم، بشیر(1389)، "بررسی فرایند تضعیف در چند گویش کویری در چهارچوب نظریۀ بهینگی"،اولین همایش بین المللی گویش­های مناطق کویری ایران، ص 740-727.

-          جم، بشیر و ذلقی، احمد(1392)، " بررسی تبدیل واکۀ /u/ به [i]در گویش لری سیلاخوری در چارچوب نظریۀ بهینگی" ، پژوهش­های زبانی، دورۀ 4، شماره 2، ص 40-21.

-          جم، بشیر و تیموری، مرضیه(1393)، "تبدیل واکۀ / a / به واکۀ [a: ] یا [o] در لهجۀ فردوس در چارچوب نظریۀ بهینگی"، زبانشناسی و گویش­های خراسان، سال ششم، شماره 10، ص 120-97.

-       Bacovic, E. (2014), "Local Assimilation and Constraint Interaction"

-       McCarthy, J.(2002), " A Thematic Guide to Optimality Theory", Cambridge University Press, New York