مسائل و شواهد مصلحت اندیشی در سیاست خارجی پیامبر (ص)

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 2، دوره 4، شماره 12، دی 1387، صفحه 1-25   

نویسنده

علی سلیمان پور

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد

چکیده

شناخت مصالح امور و عمل به آنها به عنوان رفتار طبیعی و در قالب مدل انتخاب و گزینش عقلایی واقعیتی غیرقابل انکار و ضرورتی اجتناب ‌ناپذیر در زندگی انسان محسوب می‌شود. سیره سیاسی و نظام حکومتی پیامبر عظیم‌الشأن اسلام نیز در کنار توسعه معنوی و اعتقادی جامعه معطوف به اداره صحیح زندگی عادی و مسائل جاری آن بوده است و بر این اساس مصلحت‌اندیشی، ضرورت‌سنجی و واقع‌بینی با شواهد متعدد در سیره عملی و رفتارهای سیاسی آن حضرت به وفور دیده می‌شود. این واقعیت به تعبیر امام محمد غزالی عامل حفظ دین، جان، عقل، نسل و مال می‌باشد، جزء مصالح مکلفین بوده که اتلاف تمام یا قسمتی از آن به مصلحت نمی‌باشد. .
شواهد مصلحت اندیشی در صلح و جنگ، در مکه و مدینه و در مواردی همچون دعوت یوم‌الدار، مهاجرت به حبشه، سفر طائف، مهاجرت به مدینه، صلح حدیبیه، تألیف قلوب مخالفین و غیره با مسائل مهمی که هر کدام از آن وقایع مهم تاریخ اسلام دارند، محور اصلی بررسی حاضر را تشکیل می‌دهند که به فراخور هر کدام توضیحات مکفی و ضروری ارائه می‌شود. 

کلیدواژه‌ها

پیامبر (ص)؛ مصلحت؛ سیاست خارجی؛ تاریخ اسلام؛ سیره سیاسی