بررسی حمله محمودافغان به کوهکیلویه و بهبهان ازمنظرنسخه خطی بدایع الاخبار

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 4، دوره 2، شماره 4، دی 1386، صفحه 1-20   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

رضا شعبـانی¹؛ جمشید قائمی²

¹استـــاد تاریخ دانشگاه شهید بهشتی تهران

²دانشجوی دکتری تاریخ واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

موضوع حمله محمودافغان به اصفهان وسقوط دولت دویست وچندساله صفویان ازموضوعاتی است که موردتوجه بسیاری ازپژوهشگران داخلی وخارجی قرارگرفته وهر یک ازآنان ازمناظرگوناگونی به آن نگریسته اند. می دانیم اگرچه افغانها ضربه نهایی رابه دولت صفوی که ازحدودیک قرن پیش ازآن، درسراشیبی ضعف وانحطاط افتاده بودند، زدند و باز هم اگرچه حدودهفت سال (1142- 1135 ق) براریکه قدرت ایران مسلط بوده اند، ولی به رغم همه کوشش هایی که درجهت حفظ قدرت وگسترش حکومت خودبه کاربرده اند، نتوانسته اندتسلط خودرابربخشهای قابل توجهی ازایران آن روزعملی کنند . مقاومت شهرهای یزد، قزوین، خوانسار و... کوشش های بی نتیجه ی آن هارانشان داد. ازجمله شهرهاومناطقی که حکومت افغان رانپذیرفت ودربرابرآن مقاومت کرده ، بهبهان وکوهگیلویه بودکه البته درباره آن فقط یکی دو منبع آن هم درحدیکی دوسطر، مطالبی نگاشته اند. بدایع الاخبار، نسخه ای است منحصربه فردازمنشی زبردستی به نام میرزاعبدالنّبی منشی  بهبهانی که داستان مقاومت ودفاع مردم بهبهان رادربرابرهجوم محمودافغان به تفصیل آورده است وبی تردیداگرمورخ متعهدی چون اونبود ، از این حمله و دفاع و به عبارتی از بخشی از تاریخ آن خطّه، هیچ نمی دانستیم. دفاع سرسختانه      سی وشش روزه مردم بهبهان دربرابر افغان درسال 1136 ق، سبب گردیدکه اقدام مجدد مهاجمان درسال بعد (1137 ق) هم به سرانجام نرسد.
 

کلیدواژه‌ها

بدایع الاخبار؛ بهبهان؛ کوهکیلویه؛ حمله افغان؛ محمودافغان؛ سقوط اصفهان