بررسی سرولوژیکی عفونت اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال در گله‌های گوشتی استان اردبیل

آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی

مقاله 2، دوره 5، 4 (20) زمستان، اسفند 1390، صفحه 1363-1368   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

حسین نیک‌ پیران^{* 1}؛ شهرام عباسی باهنر²؛ پیمان بیژن‌ زاد³؛ مهدی تقوی ملایی⁴

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، دانشکده دامپزشکی، گروه علوم درمانگاهی، تبریز، ایران

²دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، دانشکده دامپزشکی، دانشجوی دامپزشکی، تبریز، ایران

³دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشکده علوم تخصصی دامپزشکی، گروه علوم درمانگاهی، تهران، ایران

⁴دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، دانش آموخته دامپزشکی، عضو باشگاه پژوهشگران جوان، تبریز، ایران

چکیده

اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال یک باکتری گرم منفی، غیرمتحرک، میله‌ای شکل می‌باشد که باعث ایجاد بیماری‌های تنفسی در طیور شده و موجب ایجاد ضررهای اقتصادی فراوان در صنعت طیور می‌گردد. هدف از این مطالعه بررسی وضعیت سرمی گله‌های گوشتی استان اردبیل از نظر آلودگی به اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال بود. برای این منظور از تعداد 25 گله گوشتی در هفته آخر پرورش مجموعاً 450 نمونه سرمی اخذ گردید و با استفاده از کیت الایزا IDEXX مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که 2/72 درصد (325) نمونه‌های اخذ شده از نظر آنتی‌بادی اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال مثبت بودند، همچنین 8/27 درصد (125) نمونه‌های مورد آزمایش نیز از نظر عیار آنتی‌بادی مشکوک بودند و لازم به ذکر است که هیچ‌یک از نمونه‌های مورد آزمایش منفی نبودند. نتایج این مطالعه نشان داد که میزان آلودگی سرمی علیه ORT در گله‌های گوشتی استان اردبیل بالا می‌باشد. از آنجایی که عفونت با ORT اهمیت اقتصادی زیادی در صنعت طیور دارد، تهیه برنامه جامع برای کنترل و پیشگیری از این بیماری ضروری می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال؛ الایزا؛ اردبیل

اصل مقاله

مقدمه

 

     بیماری‌های تنفسی در صنعت طیور از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می‌باشند و عوامل بسیاری در ایجاد بیماری­های تنفسی دخیل می‌باشند که هریک از آنها به­صورت اولیه و یا ثانویه می‌توانند ضررهای اقتصادی فراوانی را در صنعت پرورش طیور ایجاد نمایند. اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال (Ornithobacterium rhinotracheale) یک باکتری گرم منفی، غیرمتحرک، میله‌ای شکل، با رشد کند می‌باشد، که در فوق خانواده v   باکتری‌های rRNA جای گرفته است (8). این باکتری اولین بار توسط Charlton و همکاران (1993) شناسایی شد (7)، و سپس توسط Vandamme و همکاران (1994) جداسازی و تحت عنوان اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال  نامگذاری شد (24). علائم بالینی این بیماری در جوجه‌ها شامل سرفه، ترشحات بینی، آرتریت و در بوقلمون شامل ادم ریه‌ها، سینوزیت، پری‌کاردیت، بزرگ شدن کبد و تورم کیسه‌های هوایی است که به دنبال آن کاهش رشد، کاهش وزن­گیری، کاهش میزان تولید تخم مرغ، کاهش کیفیت پوسته تخم مرغ، کاهش جوجه‌درآوری و افزایش مرگ و میر ( 1 تا 15%) مشاهده می‌شود (8). به­دلیل تشابه علایم بالینی و کالبدگشایی این بیماری با سایر عفونت‌های تنفسی ویروسی و باکتریایی، جدا سازی و تشخیص عامل مسبب جهت تشخیص تفریقی ضروری می‌باشد (23). جهت تشخیص دقیق بایستی از روش‌های جداسازی و  شناسایی باکتری و یا تشخیص آنتی‌بادی‌ها با استفاده از آزمایش‌های سرولوژیک استفاده نمود (11). همچنین آزمایش‌های سرولوژیکی در غربالگری گله‌ها و کمک به تشخیص اورنیتوباکتریوم بسیار کارآمد می‌باشد (8، 12، 20). مزیت آزمایش‌های سرولوژیک نسبت به آزمایشات باکتریولوژی، این است که آنتی‌بادی‌ها تا چندین هفته بعد از عفونت حضور دارند و قابل ردیابی هستند ولی حضور باکتری کوتاه مدت است و بعد از آن مرحله قابل شناسایی نخواهد بود هر چند که پاسخ آنتی‌بادی‌ها نسبت به حضور باکتری می‌تواند تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی از قبیل درمان با آنتی‌بیوتیک و واکسیناسیون قرار گیرد (12). همچنین گزارش‌هایی از رخداد عفونت در ایالات متحده، آلمان، آفریقای جنوبی، هلند، فرانسه، بلژیک، مجارستان، ژاپن، بریتانیا، ترکیه و ایران وجود دارد (4، 5، 6، 7، 10، 13، 14، 16، 17، 18، 19 و 22). در این مطالعه نیز سعی گردید با استفاده از آزمایش الایزا وضعیت گله‌ها طیور از نظر سرمی در مورد اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال مشخص گردد.

مواد و روش­ها

     طی این بررسی از 25 گله گوشتی مجموعاً تعداد 450 نمونه سرمی اخذ و از نظر عیار پادتنی اورنیتوباکتریوم رینوتراکئالمورد مطالعه قرار گرفت. از گله‌های گوشتی مورد آزمایش در هفته آخر پرورش تعداد 18 نمونه خون از هر یک از گله‌ها اخذ شد. نمونه‌گیری از مزارع پرورشی در استان اردبیل و در فصل تابستان و پائیز سال 1389 انجام پذیرفت. لازم به‌ذکر می‌باشد که گله‌های مورد آزمایش از بین گله‌هایی انتخاب شدند که گله‌ مادر آن‌ها واکسن اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال را دریافت نکرده بود. نمونه‌های سرمی اخذ شده به­وسیله کیت الایزای IDEXX مورد آزمایش قرار گرفتند. کیت الایزای اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال از نوع غیرمستقیم می‌باشد که قادر به شناسایی آنتی‌بادی‌ در سرم جوجه‌ها و بوقلمون‌ها است. این آزمایش نظارتی آزمایشی سریع می‌باشد که قادر است نتایج را کمتر از دو ساعت مشخص سازد و قادر به شناسایی سروتیپ‌های A تا M اورنیتوباکتریوم می‌باشد. نتایج خوانده شده بوسیله نرم‌افزار Xcheck ویرایش 3.3 که توسط شرکت سازنده کیت فراهم گردیده است، قرائت و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جهت بررسی داده‌های حاصل از مطالعه نیز از روش‌های توصیفی و تعیین فراوانی با استفاده از بسته نرم افزاری PASW SPSS ویرایش 18.0 استفاده به­عمل آمد.

یافته­ها

در مطالعه حاضر در مجموع تعداد 450 نمونه سرمی از 25 گله در سطح استان اردبیل در هفته آخر پرورشی اخذ گردید. بر اساس نتایج حاصل از آزمایش الایزا 2/72 درصد (325) نمونه‌های اخذ شده از نظر آنتی‌بادی اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال مثبت بودند، همچنین 8/27 درصد (125) نمونه‌های مورد آزمایش نیز از نظر عیار آنتی‌بادی مشکوک بودند و لازم به ذکر است که هیچ‌یک از نمونه‌های مورد آزمایش منفی نبودند.

 

 

 

نمودار 1- میزان آلودگی گله‌های گوشتی استان اردبیل با اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال

 

از این بین در تمامی گله‌های مورد آزمایش عیار سرمی مثبت مشاهد گردید که کمترین درصد موارد مثبت در هر گله 88/38 درصد (7) و بیشترین موارد مثبت با 100 درصد (18) موارد مثبت در هر گله گزارش شد. از نظر عیار آنتی‌بادی‌های حاصله در گله‌های، مورد آزمایش میانگین تمامی فارم‌ها 07/32±73/1288 و میانگین کل موارد مثبت 49/34±55/1549  و میانگین موارد مشکوک نیز 97/13±59/610 بود (انحراف استاندارد± میانگین).

 

 

 

 

نمودار 2- میانگین عیار آنتی‌بادی بر علیه اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال با استفاده از آزمایش الایزا در گله‌های استان اردبیل

 

 

بحث و نتیجه­گیری

    با توجه به افزایش بیماری‌های تنفسی در صنعت طیور در سال‌های اخیر و افزایش خسارات اقتصادی ناشی از تلفات بالا به­خصوص در گله‌های گوشتی کشور به­نظر می‌رسد جهت تعیین عوامل زمینه‌ای و عوامل مستعد کننده همراه، بایستی مطالعات کافی در این بخش صورت گیرد. بنابراین هدف از این مطالعه تعیین درصد آلودگی و عیار سرمی اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال در گله‌های گوشتی استان اردبیل با استفاده از آزمایش الایزا بود. جهت تشخیص دقیق اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال بایستی از روش‌های جداسازی و  شناسایی باکتری و یا تشخیص آنتی‌بادی‌ها با استفاده از آزمایش‌های سرولوژیک استفاده نمود (11 و 12).

در مطالعه حاضر 2/72 درصد نمونه‌ها در آزمایش الایزا از نظر آنتی‌بادی برعلیه اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال مثبت بودند. یافته‌های حاصل از مطالعه عالی‌مهر (2006)، در استان آذربایجان‌غربی حاکی از آلودگی 2/44 درصد از نمونه‌های مورد آزمایش بود (4). همچنین مطالعه قنبرپور و صالحی (2009)، در جنوب شرقی ایران 9/31 درصد آلودگی در آزمایش الایزا نشان داد، البته از این بین در 5/3 درصد از نمونه‌ها باکتری جداسازی شد (9)، اما با توجه به اینکه این باکتری را تنها در مراحل اولیه عفونت می‌توان جداسازی نمود و در مراحل پایانی عفونت احتمال جداسازی بسیار پائین است، میزان درصد جداسازی نمی‌تواند نشانگر میزان دقیق عفونت باشد (8).

همچنین براساس مطالعات حقیقی خوشخو و همکاران (1387) در استان تهران (1)، جعفریان و همکاران (1387) در استان چهارمحال و بختیاری (2) و کلیدری و همکاران (1387) در مشهد (3) میزان آلودگی به ORT به ترتیب 5/44 درصد، 2/10 درصد و 63/97 درصد ذکر شده است که گویای تفاوت میزان آلودگی در استان‌های مختلف کشور نیز می‌باشد. علاوه براین مطالعه van Empel و Hafez (1999) نشان داد که عیار آنتی‌بادی در حدود یک تا چهار هفته پس از آلودگی مزرعه‌ای به میزان پیک آن می‌رسد، اما پس از آن به­سرعت کاهش می‌یابد، بنابراین نمونه‌های سرمی جهت غربالگری گله‌ها در سنین مختلف بایستی اخذ شوند (23) تا بتوان با دقت میزان دقیق بروز عفونت را مشخص ساخت. بر اساس مطالعاتی که در مناطق مختلف کشور ترکیه توسط Turan و Ak (2002) و Turkyilmaz و Kaya (2005) صورت گرفته است، میزان موارد مثبت سرمی به ترتیب 65 و 3/66 درصد گزارش شده است (19 و 20). در مطالعه Uriate و همکاران (2010)، در 21 شهر مختلف آرژانتین، 6/62 درصد نمونه‌های سرمی از نظر اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال مثبت بودند که نشان دهنده میزان بالای آلودگی به اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال در این کشور می‌باشد (21).

Lopes و همکاران (2002)، عنوان نمودند که فراوانی میزان بروز عفونت اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال براساس فصل متغیر بوده و معمولاً میزان بروز این عفونت در فصل زمستان بیشتر می‌باشد (15). اما مطالعات کلیدری و همکاران (1387) در فصول تابستان و زمستان از نظر آماری اختلاف معنی‌داری را در مورد میزان آلودگی سرمی به اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال در فصول مختلف سال نشان نداد (3).

نتایج مطالعه حاضر که حکایت از آلودگی 2/72 درصدی به اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال در استان اردبیل می‌باشد، با مطالعات انجام گرفته در کشورها و نقاط مختلف ایران دارای همخوانی می‌باشد. اختلافات موجود نیز می‌تواند بدلیل سنین مختلف انجام آزمایش و تفاوت در زمان ایجاد عفونت و عدم پایداری آنتی‌بادی‌های ایجاد شده و احتمالاً به­دلیل انجام مطالعات در فصول مختلف سال باشد. با این وجود میزان درصد بالای آلودگی در نمونه‌های آزمایشی از گله‌های گوشتی در استان اردبیل دارای اهمیت بسیار زیادی از جنبه خسارات اقتصادی ناشی از بیماری‌های تنفسی و کاهش رشد و افزایش تلفات می‌باشد و به­دلیل اهمیت اقتصادی مذکور بایستی سایر گله‌های استان شامل گله‌های تخمگذار، نیمچه‌های تخمگذار و گله‌های مادر نیز از نظر این عفونت پایش گردند.

مراجع

1. حقیقی خوشخو، پ.، اکبری آزاد، گ. و امیری، ش. 1387. بررسی شیوع سرمی عفونت اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال در
   جوجه­های گوشتی استان تهران. مجموعه مقالات چهارمین سمپوزیوم ملی بهداشت و بیماری­های طیور، شهرکرد. صفحه: 10.
2. محسن جعفریان، م.، فتحی، ع.، بزرگمهری فرد، م.ح. و اشراقیان، ف. 1387. بررسی میزان آلودگی به اورنیتوباکتریوم رینوتراکئال در لاشه جوجه­های گوشتی استان چهار محال و بختیاری. مجموعه مقالات چهارمین سمپوزیوم ملی بهداشت و بیماریهای طیور، شهرکرد. صفحه: 57.
3. کلیدری، غ.، باسامی، م.ر.، کاوسی، ه. و کردی، ف. 1387. بررسی سرولوژیک اورنیتوباکتریوم رینوتراکئاله در تعدادی از مرغداری­های گوشتی و مادر مشهد. مجموعه مقالات چهارمین سمپوزیوم ملی بهداشت و بیماری­های طیور، شهرکرد. صفحه: 5.
4. Allymehr, M. 2006. Seroprevalance of Ornithobacterium Rhinotracheale Infection in Broiler and Broiler Breeder Chicken in West Azarbaijan Provine, Iran. j Vet Med A, 53(1):  40-42.
5. Banani, M., Khaki, P., Goodarzi, H., Vandyousefi, J. and Pourbakhsh, S. A. 2000. Isolation and Identification of Ornithobacterium Rhinotracheale from a Broiler and a Pullet Flock. Pajouhesh-va-Sazandegi, 46:  106-109.
6. Banani, M., Momayez, R., Pourbakhsh, S. A., Goodarzi, H. and Bahmani Nejad, M. A. 2002. Simultaneous Isolation of O. Rhinotracheale and Avian Influenza Virus Subtype H9n2 from Commercial Poultry Chickens. Iranian Journal of Veterinary Research, 6:  190-195.
7. Charlton, B. R., Channing-Santiago, S. E., Bickford, A. A., Cardona, C. J., Chin, R. P., Cooper, G. L., et al. 1993. Preliminary Characterization of a Pleomorphic Gram-Negative Rod Associated with Avian Respiratory Disease. J Vet Diagn Invest, 5(1):  45 -71.
8. Chin, R. P., van Empel, P. C. M. and Hafez, H. M. 2008. Ornithobacterium Rhinotracheale Infection. In: Disease of Poultry. Y. M. Saif. Wiley-Blackwell Publishing,  Iowa, IA: 765-774.
9. Ghanbarpour, R. and Salehi, M. 2009. Sero-Prevalence and Identification of Ornithobacterium Rhinotracheale in Broiler Flocks in South-Eastern Iran. Tropical Animal Health and Production, 41(8):  1679-1683.
10. Hafez, H.M. 1994. Respiratory Disease Condition in Meat Turkey Caused by Ornithobacterium Rhinotracheale: Clinical Signs, Diagnosis and Therapy. Prooceedings of the 43rd Western poultry disease conference, Sacromento, CA, USA
11. Hafez, H. M. 1998. Current Status on on the Laboratory Diagnosis of Ornithobacterium Rhinotracheale"Ort"in Poultry. Berl Munch Tierarztl Wochenschr, 111:  143-145.
12. Hafez, H. M. 2002. Diagnosis of Ornithobacterium Rhinotracheale. International Journal of Poultry Science, 1:  114-118.
13. Hinz, K. H., Blome, C. and Ryll, M. 1994. Acute Exudative Pneumonia and Airsacculitis Associated with Ornithobacterium Rhinotracheale in Turkeys. Veterinary Record, 135(10):  233-234.
14. Joubert, P., Higgins, R., Laperle, A., Mikaelian, I., Venne, D. and Silim, A. 1999. Isolation of Ornithobacterium Rhinotracheale from Turkeys in Quebec, Canada. Avian Diseases, 43(3):  622-626.
15. Lopes, V. C., Velayudhan, B., Halvorson, D. A. and Nagaraja, K. V. 2002. Survival of Ornithobacterium Rhinotracheale in Sterilized Poultry Litter. Avian Diseases, 46(4):  1011-1014.
16. Rahimi, M. and Banani, M. 2007. Isolation of Ornithobacterium Rhinotracheale from the Chickens of a Broiler Farm in Kermanshah Province, West of Iran. Iranian Journal of Veterinary Research, 8(4):  355-359.
17. Sakai, E., Tokuyama, Y., Nonaka, F., Ohishi, S., Ishikawa, Y., Tanaka, M., et al. 2000. Ornithobacterium Rhinotracheale Infection in Japan: Preliminary Investigations. Veterinary Record, 146(17):  502-503.
18. Travers, A. F. 1996. Concomitant Ornithobacterium Rhinotracheale and Newcastle Disease Infection in Broilers in South Africa. Avian Diseases, 40(2):  488-490.
19. Turan, N. and Ak, S. 2002. Investigation of the Presence of Ornithobacterium Rhinotracheale in Chickens in Turkey and Determination of the Seroprevalance of the Infection Using the Enzyme-Linked Immunosorbent Assay. Avian Diseases, 46(2):  442-44.
20. Turkyilmaz, S. and Kaya, O. 2005. Detection of Antibodies Produced against Ornithobacterium Rhinotracheale and Bordetella Avium by Enzyme-Linked Immunosorbent Assay in Hens and Turkeys in Aydin Province, Turkey. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 29(3):  897-902.
21. Uriarte, J., Suzuki, K., Origlia, J., Gornatti, D., Píscopo, M., Cerda, R., et al. 2010. Stochastic Estimation of Seroprevalence against Ornithobacterium Rhinotracheale and Avian Pneumovirus among Chickens in Argentina. International Journal of Poultry Science, 9(4):  352-356.
22. Van Beek, P. 1994. Ornithobacterium Rhinotracheale (Ort), Clinical Aspects in Broilers and Turkeys. Annual meeting of the veterinary study group of the EU,November, Amesterdam,1994.
23. Van Empel, P. C. M. and Hafez, H. M. 1999. Ornithobacterium Rhinotracheale: A Review. Avian Pathology, 28(3):  217 - 227.
24. Vandamme, P., Segers, P., Vancanneyt, M., van Hove, K., Mutters, R., Hommez, J., et al. 1994. Ornithobacterium Rhinotracheale Gen. Nov., Sp. Nov., Isolated from the Avian Respiratory Tract. International Journal of Systematic Bacteriology, 44(1):  24-37.