بررسی تأثیر سطوح مختلف مولتی آنزیم بر عملکرد و میزان بقاء ماهیان قزل‌آلای رنگین‌کمان(Oncorhynchus mykiss) پرواری

آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی

مقاله 9، دوره 5، 1 (17) بهار، خرداد 1390، صفحه 1103-1110   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

سید جاوید مرتضوی تبریزی^{* 1}؛ مسعود نجاتی²؛ شهاب نوتاش¹؛ حمید میرزایی¹

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، دانشکده دامپزشکی، گروه بهداشت و آبزیان، تبریز، ایران

²دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، دانشکده دامپزشکی، دانش‌آموخته دامپزشکی، تبریز، ایران

چکیده

بررسی تأثیر سطوح مختلف مولتی آنزیم بر عملکرد و میزان بقاء ماهیان قزل­آلای
رنگین­کمان(Oncorhynchus mykiss)  پرواری
به منظور مطالعه تاثیر سطوح مختلف مکمل مولتی آنزیم بر روی فراسنجه­های افزایش طول کل و وزن بدن، مقدار غذای مصرفی، نرخ بقای ماهی و ضریب تبدیل غذایی ماهیان قزل­آلای رنگین­کمان پرواری بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 2000 قطعه ماهی قزل­آلای رنگین کمان پرواری به وزن 5 ± 150 گرم،
پایه­ریزی و اجرا شد. بدین منظور چهار جیره غذایی متفاوت از لحاظ سطوح مختلف مکمل مولتی آنزیم (شاهد، 5/0، 1 و 5/1 کیلوگرم مولتی آنزیم کمین + فیتاز در یک تن خوراک) برای ماهیان تنظیم و مورد استفاده قرار گرفت. تجزیه و تحلیل آماری در مورد میانگین افزایش طول کل و وزن بدن (رشد مطلق)، مقدار غذای مصرفی، نرخ بقای ماهی و ضریب تبدیل غذایی به صورت دوره­ای (هر 10 روز یکبار) به مدت 40 روز انجام شد. نتایج تجزیه واریانس در مورد صفت خوراک مصرفی نشان داد که اثر تیمار (جیره آزمایشی) بین سطوح مختلف مکمل مولتی آنزیم روی صفت خوراک معنی­دار نبود (05/0p>). در طی این بررسی مقدار ضریب تبدیل غذایی و میزان بقاء بر اساس آزمون آماری خی دو (Chi square)، در سطح 05/0=α، تفاوت بین گروه­های تحت مطالعه، معنی­دار نبود. بر اساس آزمون آماری آنالیز واریانس یک­طرفه (One way Analyse of Variance) در سطح 05/0=α تفاوت بین میانگین وزن ماهیان و نیز طول آنها در گروه­های تحت مطالعه در هیچکدام از مقاطع زمانی اندازه­گیری شده معنی­دار نبود. با توجه به تأثیر نوع و غلظت مولتی آنزیم مصرفی در پاسخ مثبت و منفی حیوان، لذا با در نظر گرفتن نتایج فوق، می­توان عنوان نمود که نوع و یا غلظت مولتی­آنزیم کمین مورد استفاده در ماهیان قزل­آلای رنگین کمان مناسب نمی­باشد.

کلیدواژه‌ها

مولتی آنزیم؛ عملکرد؛ بقاء؛ قزل‌آلای رنگین کمان

اصل مقاله

مقدمه

 

     آنزیم­ها کاتالیزوزهای آلی هستند که می‌توانند سبب آغاز و یا تسریع واکنش­های شیمیایی شده و یک یا چند نوع ترکیب آلی را به تولیدات آلی تبدیل نماید، که در غیر این صورت، این واکنش با سرعت کمتری انجام می شد (21). آنزیم­ها بر طبق دسته‌های کلی واکنش­های آلی که سبب کاتالیز شدن آنها می‌شود طبقه‌بندی می‌شوند (9). تمام آنزیم­های گوارشی متعلق به گروه هیدرولازها هستند. امروزه آنزیم­های شناسایی شده برای انواع مختلفی از اهداف بزرگ تجاری که شامل آماده‌سازی آنزیم­ها برای بهبود وضعیت تغذیه‌ای می­باشد، به کار می‌روند. با گسترش محصولات آنزیمی حاوی اجزاء اختصاصی، استفاده از آنزیم­ها برای بهبود وضعیت تغذیه که نیاز به توجه بیشتری دارد، ضروری به نظر می‌رسد. از سال 1920 محققین تأثیرات مفید آنزیم­ها را بر روی مواد غذایی طیور به­ویژه غذاهایی که حاوی دانه‌های غلات با ترکیب بالایی از فیبر هستند را مشاهده نموده­اند (8، 14، 17 و 18). آنزیم­های تجاری به طور خاص، ترکیبی از چندین نوع آنزیم می‌باشند که بر روی انواع مختلفی از اجزاء تشکیل دهندة مواد غذایی، مؤثر می­باشند. آنزیم‌هایی که تأثیرات آنها در پرورش حیوانات ثابت شده شامل زیلانازها[1]، آرابینوکسی لانازها[2]، گلوکاناز[3]، سلولاز[4] و فیتاز[5] (5) پروتئاز[6] (16) و فسفولیپاز[7] (20) می‌باشند. نتایج تحقیقات جکسون (1996)، لی و روبینسون (1997) در گربه ماهی (10و12)، کاین و گارلینگ (1995) در ماهی آزاد، رودهاداستوک و ففر (1995) و ویلما (2000) کارایی فیتاز در افزایش قابلیت دسترسی فسفر در ماهی قزل­آلای رنگین کمان را ثابت نموده است (4، 19 و 24).

لذا در این مطالعه سعی بر این بوده تا اثرات مقادیر مختلف مولتی آنزیم کمین + فیتاز را بر روی میزان ضریب تبدیل غذایی، رشد مطلق و میزان بقاء ماهیان قزل­آلای رنگین کمان پرواری مورد بررسی قرار گیرد.

مواد و روش­ها

   طی این بررسی تعداد 2000 قطعه ماهی قزل­آلای رنگین کمان پرواری به وزن  5 ± 150 گرم به­طور تصادفی انتخاب و در 4 گروه تقسیم­بندی گردید و به استخرهای گرد با حجم 5 مترمکعب آب، تحت شرایط دمایی 1 ± 13 درجه سانتی­گراد، میزان آمونیاک تا کمتر از 01/0 میلی­گرم در لیتر، میزان اکسیژن بین ppm 8-7 و میزان CO₂ کمتر از ppm 5 قرار گرفتند. بعد از وارد کردن ماهی در استخرها، به مدت دو روز، به تمام تیمارها غذا داده نشد، تا تنش ناشی از رقم­بندی و انتقال ماهیان برطرف شود. گروه­های آزمایشی شامل زیر بودند:

تیمار 1: شاهد (جیره پایه بدون مولتی آنزیم)

تیمار2: جیرة پایه + 5/0 کیلوگرم مولتی آنزیم در تن جیره

تیمار3: جیرة پایه + 1 کیلوگرم مولتی آنزیم در تن جیره

تیمار4: جیرة پایه + 5/1 کیلوگرم مولتی آنزیم در تن جیره

جیره پایه برای تمامی گروه­ها یکسان در نظر گرفته شد و ماهیان از جیره تجاری شرکت بهسان تغذیه آریان (گروه بتا) با سایز 2  GFT ، بر اساس پیشنهاد شرکت سازنده برای چهار دوره آزمایشی استفاده گردید (جدول1).

 

 

جدول 1- مشخصات مولتی آنزیم کمین + فیتاز:

نام آنزیم	شماره IUB	منشاء بیولوزیکی	کمترین فعالیت آنزیمی
فیتاز	3.1.3.2.6.	Aspergillus oruzae (DSM 14223)	Units/g1000
لیپاز	3.1.1.3.	Rnizopus japonious	Units/g2000
زایلاناز	3.2.1.8.	Trichoderma viride (Nibh Ferm bp 4842)	Units/g20000
اندو 1، 3 (4) بتاگلوکاناز	3.2.1.6.	Aspergillus aculeatus	Units/g 3000
کمپلکس سلولز	3.2.1.4.	Trichoderma reesel	Units/g 5000
آلفا-آمیلاز	3.2.1.1.	Bacillus amyloliquefaciens	Units/g2000
پروتئاز	3.4.24.28.	Bacilus subtilis	Units/g2000

 

 

به منظور مخلوط کردن جیره با مکمل آنزیمی، ابتدا مکمل با روغن آفتاب گردان مخلوط شده (30 سی­سی روغن آفتابگردان به ازای هر کیلوگرم جیره) و سپس بر روی خوراک اسپری شد. لازم به ذکر است که به تیمار شاهد نیز 30 سی سی روغن آفتابگردان به ازای هر کیلوگرم جیره بدون مکمل آنزیمی اضافه شد. جیره­های آزمایشی به مدت 40 روز به 2000 قطعه ماهی قزل­آلای رنگین کمان پرواری خورانده شد. در طول بیومتری، وزن کشی ماهیان با استفاده از ترازوی دیجیتالی اندازه­گیری گردید. این عمل برای هر واحد آزمایشی سه بار تکرار و میانگین سه بار به عنوان وزن ماهی­ها ثبت گردید. تغییرات طولی گروه­های مختلف آزمایشی با استفاده از کولیس با دقت 01/0 میلی­متر اندازه­گیری گردید، که در این آزمایش طول کل اندازه­گیری شد.

فراسنجه­هایی که در این تحقیق در طی دوره آزمایش ثبت گردید، شامل مصرف خوراک، افزایش وزن (رشد مطلق)، ضریب تبدیل غذایی، افزایش طول کل و نرخ بقای ماهی بود.

رشد مطلق توسط فرمول زیر محاسبه می­شود:

TWG = Wb-Wa

Wb= وزن ماهی در روز b

Wa= وزن ماهی در روز a

یافته­ها

    نتایج تجزیه واریانس در مورد صفت خوراک مصرفی نشان داد که اثر تیمار (جیره آزمایشی) بین سطوح مختلف مکمل مولتی آنزیم روی صفت خوراک معنی­دار نبود (05/0p>). نتایج حاصل از تجزیه واریانس افزایش وزن ماهیان قزل­آلای رنگین کمان در دوره آزمایشی مشخص گردید که بین میزان مصرف مولتی آنزیم و میزان افزایش وزن و طول ماهیان و همچنین میزان درصد بقاء ماهیان رابطه معنی­داری مشاهده نشد. (05/0p>) (نمودار1، 2 و3).

در طی این بررسی مقدار ضریب تبدیل غذایی در شاهد 08/2 و در تیمار 1، 2 و 3 به ترتیب 68/1، 73/1 و 09/2 تعیین گردید. که در سطح 05/0=α تفاوت معنی­دار بین گروه­ها، مشاهده نگردید.

میزان بقاء در گروه شاهد 96% و در تیمار 1، 2 و 3 به ترتیب، 98%، 100% و 98% بود که بر اساس آزمون آماری خی دو (Chi square) در سطح 05/0=α تفاوت بین گروه­های تحت مطالعه، معنی­دار نبود.

نتایج مربوط به مقدار غذای مصرفی در مقاطع مختلف طول دوره آزمایش در گروه­های تحت مطالعه در نمودار (1) نشان داده شده است. با عنایت بر اینکه مقدار غذای مصرفی در مقاطع مختلف طول دوره پرورش برای هر کدام از گروه­های تحت مطالعه به­صورت یک عدد مشخص و بدون واریانس بوده لذا امکان آنالیز آماری مقدور نبوده و نتایج فقط به­صورت توصیفی در مقایسه با هم آورده شده است.

بر اساس آزمون آماری آنالیز واریانس یکطرفه(One way Analyse of Variance) در سطح 05/0=α تفاوت بین میانگین وزن ماهیان در گروه­های تحت مطالعه در هیچکدام از مقاطع زمانی اندازه­گیری شده معنی­دار نبود.

 

 

 

 

	وزن ماهیان  بر حسب گرم

 

 

 

 

 

 

 

نمودار 1- مقدار غذای مصرفی در گروه­های تحت مطالعه در طول دوره پرورش بر حسب گرم

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار 2- مقدار افزایش وزن در گروه­های تحت مطالعه در طول دوره پرورش بر حسب گرم

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار 3- مقدار افزایش طول در گروه­های تحت مطالعه در طول دوره پرورش بر حسب سانتی­متر

 

بر اساس آزمون آماری آنالیز واریانس یکطرفه(One way Analyse of Variance) در سطح 05/0= α تفاوت بین میانگین طول ماهیان در گروه­های تحت مطالعه در هیچکدام از مقاطع زمانی اندازه­گیری شده معنی­دار نبود.

بحث و نتیجه­گیری

     در طی این بررسی میزان ضریب تبدیل غذایی در گروه شاهد 08/2 و در تیمار 1، 2 و 3 به ترتیب 68/1، 73/1 و 09/2 تعیین گردید. در بررسی که توسط لین و همکارانش  (2007) برای بررسی میزان تأثیر مولتی آنزیم بر روی عملکرد رشد در ماهیان هیبرید تیلاپیا در مرحله قبل بلوغ انجام گرفت، مشاهده گردید که میزان ضریب تبدیل غذایی ماهی و میزان رشد در صورت استفاده از مولتی آنزیم در مقادیر 05/0% و 03/0% بهبود می­یابد که کمترین میزان ضریب تبدیل غذایی در جیره حاوی 05/0% گزارش گردید (13). در تحقیقی که توسط یلدریم و توران (2010) در گربه ماهیان آفریقایی انجام گردید، بهترین میزان ضریب تبدیل غذایی و عملکرد رشد را در 075/0%  مولتی آنزیم مشاهده نمود (25). سیمبایا (1996) و شیم (2004) نشان دادند که مکمل فیتاز و کربوهیدراز و مکمل فیتاز به تنهایی می­تواند میزان ضریب تبدیل غذایی را در جوجه­های گوشتی بهبود دهد (22 و 23) در حالی که نتایج تحقیقات کوچر (2001) و بورسه (1996) نشان داده بود که مکمل آنزیمی تأثیر چندانی روی ضریب تبدیل غذایی
جوجه­های گوشتی ندارد (2 و 11). که در این تحقیق نیز مشاهده شد که استفاده از مقادیر مختلف مولتی آنزیم تأثیری روی ضریب تبدیل غذایی ماهی قزل­آلای رنگین کمان ندارد.

میزان رشد مطلق در گروه شاهد 5/58 گرم و در تیمار 1، 2 و 3 به ترتیب 71، 69 و 55 تعیین گردید. ریتز و همکارانش (1995) اصلاح در میزان بازده وزنی بدن و مصرف غذا در بوقلمون­های ماده تغذیه شده با مکمل زیلاناز را مشاهده نمود (18). برنز و همکارانش (1993) بهبود عملکرد جوجه‌های گوشتی تغذیه شده با مکمل آنزیمی را در سن (0- 42 روزگی) مشاهده نمودند (3). که با یافته­های موجود همخوانی ندارد. درصد بقاء در شاهد 96% و در تیمار 1، 2 و 3 به ترتیب، 98%، 100% و 98% بود. اودتالاه و همکارانش (2002) گزارش کرده اند که وجود آنزیم زیلاناز در بوقلمون­ها سبب کاهش مرگ و میر می‌شود. آنها توضیح داده­اند که میزان مرگ و میر در گروه کنترل به­طور اولیه در اثر عفونت روده­ای بوده، در حالی که میزان مرگ و میر در گروه­های تیمار حاوی آنزیم در اثر اختلالات قلبی ریوی بوده که اغلب مرتبط با رشد بسیار سریع پرندگان می باشد (15).

لذا در طی این تحقیق مشخص گردید که استفاده از مولتی آنزیم تأثیری روی میزان ضریب تبدیل غذایی، رشد مطلق و میزان بقاء ماهی قزل­آلای رنگین­کمان ندارد که این نتایج با برخی مطالعات قبلی که بر روی گربه ماهی کانال (10)، ماهی پنگوس (6)، قزل­آلای رنگین­کمان (7) انجام یافته همخوانی ندارد. تحقیقات جدید بر روی طیور و آبزیان نشان می­دهد که نه تنها نوع آنزیم مصرفی مهم می­باشد بلکه غلظت مکمل­ها نیز در میزان و نوع پاسخ مثبت و منفی حیوان نقش دارد (1 و 13) لذا با توجه به نتایج فوق می­توان عنوان نمود که نوع و یا غلظت مولتی آنزیم کمین مورد استفاده در ماهیان قزل­آلای رنگین کمان مناسب نمی­باشد.

 

 

 

 

 

 

---

1-Xylanase

2-Arabinoxylans

3-Glucanase

4-Cellulose

5-Phytase

6-Protease

7-Phospholipase

مراجع

1. Bedford, M.R. and Inborr, J. 1993. Effect of increasing the dietary concentrations of two xylanases on the performance and intestinal viscosity of broiler chickens fed diets based on wheat and triticale. Proceedings of the 9th European Symposium on Poultry Nutrition, Sept. 5-9, Jelenia-Gora, Poland. 485-489.
2. 2)Borcea, F., Csuma, A. and Grossu, D. 1996. The partial replacement of soybean meal with canola meal in broiler diets. Archiva Zootechnica. 4: 69-76.
3. Brenes, A. M., Guenter, S. and Marquardt, R. 1993. Effect of enzyme supplementation on the performance and digestive tract size of broiler chickens fed wheat- and barley-based diets. Poultry  Science. 72. 1731-1739.
4. Cain, K.D. and  Garling, D.L. 1995. Pretreatment of soybean meal with phytase for salmonid diets to reduce phosphorus concentrations in hatchery effluents. Fish- Culture. 57: 114-119.
5. Choct, M. and kocher, A. 2000. Use of enzymes in non-cereal grain feedstuffs. In: Proceedings, Twenty First World’s Poultry Congress, Montreal, Canada, August. 20-24.
6. Debnath, D., Pal,  A.K., Sahu, N.P., Jain,  K.K, Yengkokpam, S. and Mukherjee, S.C. 2005. Effect of dietary microbial phytase supplementation on growth and nutrient digestibility of Pangasius pangasius (Hamilton) fingerlings. Aquaculture Research. 36: 180-187.
7. Farhangi, M. and Carter, C.G. 2007. Effect of enzyme supplementation to dehulled lupin-based diets on growth, feed efficiency, nutrient digestibility and carcass composition of rainbow trout, Oncorhynchus mykiss (Walbaum). Aquaculture Research. 38: 1274-1282.
8. Hastings, W. H. 1946. Enzyme supplements to poultry feeds.Poult. Sci. 25: 584-586.
9. Horton, H.R., Moran, L. A., Ochs, R. S., Rawn, J. D. and Srimgeour, K. G. 1996. Properties of enzyme. Pages: 119-146. In: Principles of Biochemistry. Ed. 2. J. Challice, C. Pratt, T.O. Quin, M. Ryan, D. Kirschner, and P. Corey, eds. Prentice-Hall Inc., Upper Saddle River, New Jersey.
10. Jackson, L.S., Li, M.H.. and Robinson, E.H. 1996. Use of microbial phytase in channel catfish (Ictalurus punctatus) diets to improve utilization of phytate phosphorus. World Aquaculture Society.27:  297-302.
11. Kocher, A., Choet, M., Morrisrose, L. and Broz, J. 2001. Effects of enzyme supplementation on the replacement value of canola meal for soybean meal in broiler diets. Agriculture. 52: 447-452.
12. Li, M.H. and Robinson, E.H. 1997. Microbial phytase can replace inorganic phosphorus supplements in channel catfish (Ictalurus punctatus) diets. World Aquaculture. Soc. 28: 402-406.
13. Lin, S., Mai, K. and Tan, B. 2007. Effects of exogenous enzyme supplementation in diets on growth and feed utilization in tilapia, Oreochromis niloticus x O. aureus. Aquaculture Research. 38: 1645-1653.
14. Moran Jr.E. T. and Ginnis, Mc. 1968. Growth of chicks and turkey poults fed western barley and corn grain-based rations: effects of autoclaving on supplemental enzyme requirement and asymmetry of antibiotic response between grains. Poultry Science. 47:152-158.
15. Odetallah, N. H., Parks, C.W. and Ferket, P.R. 2002. Effect of wheat enzyme preparation on the performance characteristics of tom turkeys fed wheat-based rations. Poultry Science. 81: 987-994.
16. Odetallah, N. H., Wang, J.J., Garlich, J.D. and Shih, J.C.H. 2003. Keratinase in starter diets improves growth of broiler chicks. Poultry Science. 82: 664-670.
17. Petterson, D. and. Aman, P. 1989. Enzyme supplementation of a poultry diet containing rye and wheat. Br. Journal Nutrition. 62: 139-149.
18. Ritz, C. W.,  Hulet, R. M., Self, B. B. and Denbow,  D. M. 1995. Growth and intestinal morphology of male turkeys as influenced by dietary supplementation of  amylase and xylanase. Poultry Science. 74: 1329-1334.
19. Rodehutscord, M. and Pfeffer, E. 1995. Effects of supplemental microbial phytase on phosphorus digestibility and utilization in rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Water Science Technology. 31: 143-147.
20. Santos, Jr.A.A., Ferket, P. R., Grime, J.L. and Edens, F.W. 2004. Dietary supplementation of endoxylanase and phospholipase for turkeys fed wheat-based rations. International Journal of Poultry. 3: 20-32.
21. 21)Schaible, P. J. 1970. Anatomy and physiology. Pages: 71-90. In:Poultry:  Feeds and Nutrition. P. J. Schaible, Ed. The Avi Publishing Company, Inc., Westport, Connecticut.
22. 22)Shim, Y. H., Chae, B.J. and Leel, J. H. 2004. Effects of phytase and enzyme complex supplementation to diets with different nutrient levels on growth performance and ileal nutrient digestibility of weaned pigs. Asian-Aus. Journal of Animal. Science. 17: 523-532.
23. 23)Simbaya, J.B., Slomiski, A. Guenter, W. Morgan, A. and Campbell, L.D. 1996. The effects of protease and carbohydase supplementation on the nutritive value of canola meal for poultry: In vitro and in vivo studies. Animal Feed Scinece Tehchnology. 61:219-234.
24. Vielma, J., Makinen, T., Ekholm, P. and Koskela, J. 2000.  Influence of dietary soy and phytase levels on performance and body composition of large rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) and algal availability of phosphorus load. Aquaculture.183: 349-362.
25. Yildirim, Y.B. and Turan, F. 2010. Effects of Exogenous Enzyme Supplementation in Diets on Growth and Feed Utilization in African Catfish, Clarias gariepinus. Journal of Animal and Veterinary Advances. 2: 327-331.