بررسی اثر باکتری‌های حل کننده فسفات به عنوان پروبیوتیک جدید روی برخی پارامتر‌های بیوشیمیایی سرم، خصوصیات لاشه و عملکرد جوجه‌های گوشتی

آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی

مقاله 6، دوره 3، 1 (9) بهار، خرداد 1388، صفحه 399-410   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

مهدی قادری جویباری^{* 1}؛ محمد علی ملبوبی²؛ مهرداد ایرانی³؛ وحید رضایی پور³؛ مهدی محمد زاده نقارچی¹

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم دامی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

²گروه بیوتکنولوژی، مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی کشور، تهران، تهران، ایران

³گروه علوم دامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر، قائمشهر، ایران

چکیده

     در این مطالعه اثر دو باکتری سودوموناس پوتیدا و پانتوا اگلومرانس از خانواده باکتری­های حل کننده فسفات به عنوان پروبیوتیک برسطح سرمی فسفر، آلکالین فسفاتاز، برخی خصوصیات لاشه و عملکرد جوجه­های گوشتی مورد بررسی قرار گرفت. این باکتری­­ها که به روش غربالگری از خاک نواحی مختلف کشور جدا گردیده­اند، در این آزمایش به­صورت مخلوط در جیره مورد استفاده قرار گرفتند. این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی و به صورت آزمایش فاکتوریل 4×2 به اجرا در آمد. فاکتورها شامل پروبیوتیک در چهار سطح (1-عدم استفاده، 2-استفاده در کل دوره، 3-استفاده در دوره های آغازین و رشد، 4- استفاده در دوره پایانی) و فسفر در دو سطح (1-قابل دسترس و2-کل) بودند. در این آزمایش 8 تیمار، 4 تکرار و 20 قطعه جوجه در هر تکرار و در مجموع640 قطعه جوجه یک روزه گوشتی از سویه تجاری رأس مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج جداول مقایسه میانگین­ها نشان داد که باکتری­های مورد نظر موجب افزایش معنی­داری در وزن زنده، سرانه خوراک مصرفی و بهبود ضریب تبدیل غذایی گردیدند (05/0>p). پروبیوتیک جدید موجب افزایش بازده لاشه و فسفر سرم گردید (05/0>p). از سویی دیگر کاهش معنی­داری در چربی محوطه بطنی و آلکالین فسفاتاز سرم مشاهده شد (05/0>p). همچنین وزن ران­ها وسینه تحت تأثیر قرار نگرفت (05/0>p). نتایج این آزمایش نشان داد که باکتری­های بکار رفته در این آزمایش موجب بهبود عملکرد و افزایش زیست فراهمی فسفر می­شوند.

کلیدواژه‌ها

پروبیوتیک؛ باکتری‌های حل کننده فسفات؛ آلکالین فسفاتاز؛ جوجه گوشتی

اصل مقاله

مقدمه

 

     باکتری­های حل کننده فسفات دسته­ای از باکتری­ها هستند که به دلیل ترشح آنزیم فسفاتاز و یک زیر گروه از این خانواده آنزیمی به نام فیتاز، قابلیت آزاد سازی فسفر نامحلول را از منابع آلی و معدنی دارند. باکتری‌های حل‌کننده فسفات قادرند در محیط‌های کشت حاوی فسفات تری‌کلسیم، فیتات سدیم یا سایر مواد نامحلول فسفر معدنی با منشاء طبیعی رشد نمایند. چنانچه اگر این ترکیبات به صورت سوسپـانسیون در محیـط کشت جامـد اضـافه شوند، به­راحتی می‌توان باکتری‌های حل‌کننده فسفات را از طریق مشاهدة هاله شفاف ایجاد شده در اطراف کلنی شناسایی کرد. دو باکتری که در این مطالعه به عنوان باکتری­های حل کننده فسفات بکار رفته­اند، یکی از جنس سودوموناس گونه سودوموناس پوتیدا و سویه P13 و دیگری از جنس پانتوآ، راسته انتروباکتریالیس، خانواده انتروباکتریاسه، گونه پانتوآ آگلومرانس و سویهP5 می­باشد (1).

پروبیوتیک را می­توان به­عنوان یک مکمل غذایی از
میکروب­های زنده که با تعادل میکروبی روده اثرات مفیدی را روی میزبان (انسان یا حیوان) اعمال می­کنند، تعریف کرد. با شناخت جامعه از تأثیرات جانبی و نامطلوب آنتی­بیوتیک­ها،
به­کارگیری پروبیوتیک­ها به­عنوان عوامل درمانی و افزایش­دهنده رشد گسترش یافت. در اتحادیه اروپا و اخیراً نیز در آمریکا استفاده از آنتی­بیوتیک­های محرک رشد ممنوع شده است. بنابراین، امروزه تقاضای زیادی برای یافتن جایگزین موثری به جای ترکیبات آنتی­بیوتیکی محرک رشد وجود دارد که پروبیوتیک­ها می­توانند این خلاء را پر کنند (16).

Klein و همکاران (2003) گزارش کردند که پروبیوتیک از طریق افزایش قابلیت جذب مواد مغذی منجر به بهبود عملکرد تولیدی در طیور می­شود (9). در پژوهشی دیگر  Fidlerو همکاران (2003) بیان کردند که پروبیوتیک موجب افزایش وزن زنده و بهبود عملکرد تولیدی شده است (7). همچنین Abdul Salmankhan و همکاران (2000) پس از افزودن سطوح مختلف پروبیوتیک گزارش کردند که پروبیوتیک تجاری فرماتکو در سطح 25/0% منجر به بهترین وزن بدن و بازده لاشه در جوجه­های گوشتی می­شود (2). پودر آب پنیر و پروبیوتیک منجر به بهبود ضریب تبدیل غذایی و کاهش آلکالین فسفاتاز در جوجه­های گوشتی گردیده است (4).

تحقیقات نشان داده است که قابلیت هضم و جذب فسفر فیتاته (فسفر آلی) در جوجه­های گوشتی 16-72 درصد متغیر است (3). با توجه به این مسئله و اینکه فسفر یک ماده مغذی گران قیمت است، نقش فیتاز در قابلیت دسترسی فسفر چشمگیر به نظر می­رسد. پایین بودن قابلیت هضم فسفر فیتاته، زیست فراهمی چندین کاتیون با ارزش دیگر از قبیل کلسیم، منیزیوم، روی وآهن را کاهش می­دهد. همچنین این محقق بیان داشت که پایین بودن زیست فراهمی فسفر در جیره مصرفی موجب کاهش قابلیت هضم پروتئین می­گردد (12).

با توجه به مطالب گفته شده ممکن است افزودن پروبیوتیک­ها به جیره جوجه­های گوشتی موجب افزایش زیست فراهمی فسفر و بهبود عملکرد آنها گردد. لذا هدف از این تحقیق، بررسی اثرات باکتری­های حل کننده فسفات جدا شده از میکروفلور خاک، به عنوان پروبیوتیک جدید بر فسفر، آلکالین فسفاتاز سرم، برخی خصوصیات لاشه و عملکرد جوجه­های گوشتی بوده است.

مواد و روش‌کار

     باکتری­های بکار­رفته در این آزمایش (که به روش غربالگری از خاک نواحی مختلف کشور جدا گردیده بودند) به دلیل نشان­دادن فعالیت فسفاتازی (تولید آنزیم فیتاز) و تولید اسید­های آلی در محیط­های کشت باکتریایی به عنوان پروبیوتیک در این بررسی مورد استفاده قرار گرفتند.

 در این آزمایش از 640 جوجه گوشتی سویه تجاری راس 308 استفاده شد. این آزمایش از سن یک روزگی تا 49 روزگی (7 هفته) در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی و به­صورت آزمایش فاکتوریل 2×4، شامل دونوع فسفر (1: جیره نویسی بر اساس فسفر قابل دسترس و 2: جیره نویسی بر اساس فسفر کل) و چهار سطح پروبیوتیک (1: عدم استفاده از پروبیوتیک، 2: استفاده از پروبیوتیک در مراحل آغازین، رشد و پایانی، 3: استفاده از پروبیوتیک در مراحل رشد و پایانی، 4: استفاده از پروبیوتیک در مرحله پایانی) دارای 4 تکرار و هر تکرار شامل 20 قطعه جوجه، به اجرا درآمد. پروبیوتیک مورد نظر که حاوی دو باکتری حل کننده فسفات بود، به روش غربالگری از خاک نواحی مختلف کشور جدا گردید و پس از مشخص شدن فعالیت فسفاتازی در این باکتری­ها، به­صورت مخلوط در جیره غذایی در اختیار پرنده­ها قرار گرفت.

جیره­های آزمایشی شامل:

1- عدم استفاده از پروبیوتیک در کل دوره و جیره­نویسی بر اساس فسفر قابل دسترس

2- جیره عدم استفاده از پروبیوتیک در کل دوره و جیره­نویسی بر اساس فسفر کل

3- جیره دارای پروبیوتیک در مراحل آغازین، رشد و پایانی و جیره­نویسی بر اساس فسفر قابل دسترس

4- جیره دارای پروبیوتیک در مراحل آغازین، رشد و پایانی و جیره­نویسی بر اساس فسفر کل

5- جیره دارای پروبیوتیک در مراحل رشد و پایانی و
جیره­نویسی بر اساس فسفر قابل دسترس

6- جیره دارای پروبیوتیک در مراحل رشد و پایانی و
جیره­نویسی بر اساس فسفر کل

7- جیره دارای پروبیوتیک در مرحله پایانی و جیره­نویسی بر اساس فسفر قابل دسترس

8- جیره دارای پروبیوتیک در مرحله پایانی و جیره­ویسی بر اساس فسفر کل

جیره­ها بر اساس توصیه NRC(1994) تنظیم شدند (11). جوجه­ها به­صورت تصادفی در واحد­های آزمایشی (پن) قرار گرفتند به­طوری­که حداقل اختلاف میانگین را با یکدیگر داشتند. ترتیب جیره­های آزمایشی در جداول شماره 1، 2 و 3 ارائه گردیده است.

غذا و آب در طول دوره آزمایش به صورت آزاد در اختیار جوجه­ها قرار گرفت. مصرف خوراک و افزایش وزن بدن
به­صورت هفتگی و دوره­ای ثبت شد و در پایان دوره پس از وزن­کشی یک پرنده از هر قفس که کمترین اختلاف را با میانگین آن قفس داشت انتخاب و از طریق جابجایی مهره­های گردنی کشته شده و فاکتور­های مورد نظر اندازه­گیری گردیدند. در انتهای آزمایش از هر قفس به­طور تصادفی یک پرنده (از هر تیمار 4 پرنده) انتخاب و از طریق ورید بال 2 میلی­لیتر خون گرفته شد. بلافاصله توسط سانترفیوژ با دور 2000 و به مدت 10 دقیقه سرم جدا گردید. فسفر و آلکالین فسفاتاز توسط کیت­های پارس آزمون اندازه­گیری گردید. داده­های جمع­آوری شده در قالب مدل­های خطی عمومی (GLM) و توسط برنامه نرم­افزاری SAS و در سطح احتمال 5 درصد مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند و مقایسه میانگین­های تیمار­های مختلف توسط آزمون چند دامنه­ای دانکن و در سطح 5 درصد انجام گردید (13).

صفات مورد اندازه­گیری شامل سرانه خوراک مصرفی، افزایش وزن سرانه، ضریب تبدیل غذایی، بازده لاشه، وزن سینه و
ران­ها، چربی محوطه بطنی، فسفر و آلکالین فسفاتاز خون بود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 1 -ترکیب جیره­های آغازین (21-1 روزگی)

جیره دارای پروبیوتیک و دارای فسفر کل	جیره دارای پروبیوتیک و دارای فسفر قابل دسترس	جیره بدون پروبیوتیک و دارای فسفر کل	جیره بدون پروبیوتیک و دارای فسفر قابل دسترس	اقلام مواد خوراکی بر حسب درصد
61/57	6/57	75/57	75/57	ذرت
61/36	61/36	65/36	65/36	سویا
65/1	66/1	6/1	6/1	چربی
68/1	56/1	68/1	56/1	دی­کلسیم فسفات
17/1	23/1	2/1	26/1	سنگ آهک
2/0	2/0	2/0	2/0	نمک
2/0	2/0	2/0	2/0	متیونین
04/0	04/0	04/0	04/0	لیزین
55/0	55/0	66/0	48/0	مکمل
1/0	1/0	1/0	1/0	بی­کربنات سدیم
25/0	25/0	0	0	پروبیوتیک
2900	2900	2900	2900	انرژی متابولیسمی  (kcal/kg)
21	21	21	21	پروتئین خام  %
94/0	94/0	94/0	94/0	کلسیم
_	42/0	_	42/0	فسفر قابل دسترس
68/0	_	68/0	_	فسفر کل
52/0	52/0	52/0	52/0	متیونین
3/1	3/1	3/1	3/1	لیزین

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 2-ترکیب جیره­های رشد (35-21 روزگی)

جیره دارای پروبیوتیک و دارای فسفر کل	جیره دارای پروبیوتیک و فسفر قابل دسترس	جیره بدون پروبیوتیک و دارای فسفر کل	جیره بدون پروبیوتیک و دارای فسفر قابل دسترس	اقلام مواد خوراکی بر حسب درصد
55/58	55/58	55/58	55/58	ذرت
30/35	30/35	30/35	30/35	سویا
2/2	2/2	2/2	2/2	چربی
38/1	3/1	38/1	3/1	دی­کلسیم فسفات
22/1	24/1	22/1	24/1	آهک
2/0	2/0	25/0	25/0	نمک
25/0	25/0	25/0	25/0	متیونین
07/0	07/0	07/0	07/0	لیزین
53/0	54/0	68/0	67/0	مکمل
1/0	1/0	15/0	15/0	بی­کربنات سدیم
25/0	25/0	0	0	پروبیوتیک
2950	2950	2950	2950	انرژی متابولیسمی )kcal/kg(
5/20	5/20	5/20	5/20	پروتئین خام (%)
87/0	87/0	87/0	87/0	کلسیم
_	38/0	_	38/0	فسفر قابل دسترس
63/0	_	63/0	_	فسفر کل
48/0	48/0	48/0	48/0	متیونین
1/1	1/1	1/1	1/1	لیزین

 

 

 

             

 

 

 

 

جدول 3-ترکیب جیره­های پایانی (49-35 روزگی)

جیره دارای پروبیوتیک و دارای فسفر کل	جیره دارای پروبیوتیک و دارای فسفر قابل دسترس	جیره بدون پروبیوتیک و دارای فسفر کل	جیره بدون پروبیوتیک و دارای فسفر قابل دسترس	اقلام مواد خوراکی بر حسب درصد
45/61	45/61	45/61	45/61	ذرت
48/31	48/31	48/31	48/31	سویا
17/3	17/3	17/3	17/3	چربی
2/1	15/1	2/1	15/1	دی­کلسیم فسفات
07/1	09/1	07/1	09/1	آهک
32/0	32/0	32/0	32/0	نمک
3/0	3/0	3/0	3/0	متیونین
07/0	07/0	07/0	07/0	لیزین
64/0	64/0	73/0	73/0	مکمل
25/0	15/0	24/0	24/0	بی­کربنات سدیم
25/0	25/0	0	0	پروبیوتیک
3050	3050	3050	3050	انرژی متابولیسمی )kcal/kg(
19	19	19	19	پروتئین خام (%)
78/0	78/0	78/0	78/0	کلسیم
_	34/0	_	34/0	فسفر قابل دسترس
58/0	_	58/0	_	فسفر کل
5/0	5/0	5/0	5/0	متیونین
1/1	1/1	1/1	1/1	لیزین

 

 

نتایج

     بر اساس جدول 4 در مورد افزایش وزن سرانه در دوره آغازین، هم پروبیوتیک و فسفر و هم اثر متقابل آنها اختلاف معنی­داری را بین تیمار­ها ایجاد نکرده است ولی در دوره­های رشد و پایانی و در کل دوره افزایش وزن سرانه تحت تأثیر پروبیوتیک قرار گرفت. لکن فسفر اثر معنی­داری را نشان نداد. از سویی دیگر اثر متقابل پروبیوتیک و فسفر منجر به اختلاف معنی­داری روی افزایش وزن سرانه بین تیمار­ها گردید (05/0>p).

نتایج نشان داد (جدول5) که سرانه خوراک مصرفی دردوره آغازین تحت تأثیر پروبیوتیک و فسفر قرار نگرفت. همچنین اثر متقابل فسفر و پروبیوتیک نیز بر سرانه خوراک مصرفی در مرحله آغازین اثری نداشت.در دوره­هایرشد و پایانی و در کل دوره فسفر اختلاف معنی­داری بین تیمار­ها ایجاد نکرد ولی پروبیوتیک منجر به اختلاف معنی­داری بین تیمار­ها شد (05/0>p). اثر متقابل فسفر و پروبیوتیک نیز معنی­دار بود. مقایسه میانگین­ها نشان داد که در کل دوره بیشترین خوراک مصرفی مربوط به تیماری بود که فقط در دوره پایانی پروبیوتیک مصرف کرده بود و کمترین خوراک را تیماری مصرف کرد که بدون پروبیوتیک تغذیه شده بود.

همانطور که در جدول 6 آمده است، در هر سه دوره آغازین، رشد، پایانی و در کل دوره، پروبیوتیک اثر معنی­داری را بر ضریب تبدیل غذایی داشت (05/0>p)، ولی اثر فسفر تنها در دوره رشد معنی­دار بود. اثر متقابل فسفر و پروبیوتیک در تمام دوره­ها معنی­دار بود (05/0>p). مقایسه میانگین­ها به روش دانکن نشان داد که بهترین (کمترین) ضریب تبدیل غذایی در کل دوره مربوط به تیماری بود که در کل دوره پروبیوتیک مصرف کرده بود. ضعیف­ترین (بالاترین) ضریب تبدیل غذایی در کل دوره مربوط به تیماری بود که جیره بدون پروبیوتیک مصرف کرده بود.

بر اساس جدول 6 ، هم افزودن پروبیوتیک و هم نوع
جیره­نویسی با فسفر قابل دسترس و فسفر کل اثر معنی­داری بر بازده لاشه نشان داد. همچنین اثر متقابل فسفر و پروبیوتیک نیز معنی­دار بود (05/0>p).

افزودن پروبیوتیک در دوره­های مختلف پرورش و جیره­نویسی بر اساس فسفر قابل دسترس و کل اثر معنی­داری بر درصد ران­ها و سینه ایجاد نکرد. همچنین اثر متقابل فسفر و پروبیوتیک نیز معنی­دار نبود (05/0>p). افزودن پروبیوتیک منجر به کاهش معنی­داری در چربی محوطه بطنی گردید ولی اثر فسفر معنی­دار نبود. از سوی دیگر اثر متقابل فسفر و پروبیوتیک بر چربی محوطه بطنی معنی­دار بود (05/0>p). نتایج نشان داد که پروبیوتیک منجر به افزایش معنی­دار فسفر خون گردیده است ولی اثر فسفر جیره بر فسفر خون معنی­دار نبود. اثر متقابل پروبیوتیک و فسفر نیز بین تیمارها معنی­دار بود (05/0>p). هم اثر پروبیوتیک و فسفر و هم اثر متقابل آنها بر آلکالین فسفاتاز خون معنی­دار بود (05/0>p).      

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 4-  مقایسه میانگین­های افزایش وزن سرانه آغازین، رشد، پایانی و کل دوره آزمایش

 

صفت  فاکتورها و تیمارها	افزایش وزن سرانه مرحله آغازین	افزایش وزن سرانه مرحله رشد	افزایش وزن سرانه مرحله پایانی	افزایش وزن سرانه کل دوره
اثر  پروبیوتیک                               عدم استفاده                                             001/0±519/0              b0065/0±698/0           c008/0±854/0              c001/0±071/2       استفاده در کل دوره                                  0015/0±543/0              a0055/0±798/0            a011/0±094/1              a002/0±435/2       استفاده در رشد و پایانی                            0021/0±522/0              b0048/0±740/0           b013/0±988/0               b005/0±25/2        استفاده در پایانی                                    0031/0±543/0              b0074/0±714/0            b016/0±968/0              b003/0±225/2      اثر فسفر                                                                                           قابل دسترس                                        001/0±531/0                 004/0±752/0              009/0± 986/0              003/0±269/2                                                                                           کل                                                   002/0±530/0                 005/0±724/0              011/0±966/0               002/0±221/2       تیمار­ها                                                                                                         1.                                               003/0± 507/0                  c01/0± 696/0             c01/0±864/0              d006/0±067/2                                                            2                                                 004/0±555/0                   a01/0±822/0              a02/0±096/1              a005/0±473/2                                                                             3.                                                003/0±510/0                  ab02/0±798/0            abc01/0± 972/0           bc004/0± 28/2                                                            4.                                                005/0±552/0                  c03/0± 790/0             ab03/0±016/1             c007/0± 358/2                                                                                      5.                                                001/0±531/0                  c01/0±702/0               c03/0±844/0             d003/0±077/2                                                                              6.                                                003/0±531/0                 ab02/0±774/0               a01/0±094/1            ab005/0±399/2                                                                                      7.                                                004/0±537/0                  c03/0± 684/0             ab01/0±004/1             c006/0± 225/2                                                                              8.                                                006/0±531/0                 bc01/0±738/0              bc02/0±922/0            cd007/0± 191/2

                حروف غیر مشابه در هرستون بیانگر وجود اختلاف معنی­دار آماری در سطح احتمال 5 درصد می­باشد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 5- مقایسه میانگین­های سرانه خوراک مصرفی آغازین، رشد، پایانی و کل دوره آزمایش

صفت فاکتورها و تیمارها	سرانه خوراک مصرفی  آغازین	سرانه خوراک مصرفی رشد	سرانه خوراک مصرفی پایانی	سرانه خوراک مصرفی کل دوره
اثر پروبیوتیک عدم استفاده                                         006/0±891/0                ab01/0±440/1            b01/0 ±911/1             b004/0±231/4 استفاده در کل دوره                                007/0±858/0                ab02/0±418/1             a02/0±008/2             b003/0±284/4 استفاده در رشد و پایانی                          003/0±873/0                  b01/0±360/1             a03/0±982/1            b002/0±215/4 استفاده در پایانی                                   004/0±891/0                  a01/0±462/1             a01/0±844/1            a004/0±197/4 اثر فسفر قابل دسترس                                       005/0±897/0                    01/0±414/1            006/0±976/1             003/0±287/4 کل                                                   004/0±873/0                    02/0±426/1            007/0±99/1              002/0±289/4 اثر متقابل پروبیوتیک× فسفر 1.                                                      01/0±882/0                  a01/0±438/1             c01/0±882/1      bc      08/0±202/4 2.                                                      03/0±879/0                 ab02/0±402/1            ab07/0±008/2     bc        1/0±289/4 3.                                                      01/0±921/0    ab             04/0± 428/1       abc   06/0±970/1          bc 09/0±319/4 4.                                                      01/0±906/0       ab          03/0±392/1             a08/0±048/2             ac1/0±346/4 5.                                                      02/0±900/0                  a04/0±444/1            bc07/0±918/1     bc      09/0±262/4 6.                                                      03/0±840/0      a            06/0±436/1            bc05/0±008/2     bc      09/0±284/4 7.                                                      04/0±882/0                  b04/0±294/1            bc04/0±996/1            c08/0±172/4 8.                                                      03/0±873/0     a             06/0±532/1             a06/0±04/2              a07/0±445/4

                        حروف غیر مشابه در هرستون بیانگر وجود اختلاف معنی­دار آماری در سطح احتمال 5 درصد می­باشد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

صفت فاکتورها و تیمارها	ضریب تبدیل غذایی دوره آغازین	ضریب تبدیل غذایی دوره رشد	ضریب تبدیل غذایی دوره پایانی	ضریب تبدیل غذایی کل دوره
اثر پروبیوتیک                                                عدم استفاده                      a02/0±68/1         a           05/0±08/2              a06/0±53/2               a03/0±07/1           استفاده در کل  دوره            b03/0±53/1          b          04/0±85/1              c05/0±82/1               c02/0±77/1            استفاده در رشد و پایانی       a03/0±66/1                    b03/0±86/1              b07/0±02/2               b02/0±89/1            استفاده در پایانی               ab04/0±60/1                    a06/0±09/2             ab06/0±16/2               a03/0±0/2 اثر فسفر                                                                                                      قابل دسترس                     02/0±64/1                               02/0 ±99/1                04/0±03/2                03/0±90/1                                    کل                                03/0±60/1                     03/0±02/2                04/0±09/2                03/0±95/1 اثر متقابل پروبیوتیک× فسفر                                                    1                                           ab03/0±70/1                   ab04/0±09/2              ab07/0±2/2               ab04/0±05/2                                   2.                                           a02/0±52/1                     a05/0±79/1               c06/0±8/1                e05/0±74/1                                3.                                           a03/0±73/1                     a05/0±81/1             abc08/0± 04/2  bc          06/0±89/1                          4.                                        bcd02/0±61/1                    bc06/0±01/2             abc05/0±08/2             bc07/0±94/1                    5.                                        abc02/0±67/1                   abc06/0±06/2               a06/0±30/2               a08/0±08/2                                                 6.                                         cd03/0±55/1                    bc05/0±92/1               c07/0±84/1   de           06/0±79/1                                     7.                                       bcd03/0±59/1                     bc05/0±92/1              bc07/0±99/1             bc07/0±89/1                                             8.                                       bcd04/0±60/1                      a04/0±18/2              ab09/0±24/2              ab09/0±05/2

جدول 6- مقایسه میانگین­های ضریب تبدیل غذایی دوره­های آغازین، رشد، پایانی و کل دوره آزمایش

          حروف غیر مشابه در هرستون بیانگر وجود اختلاف معنی­دار آماری در سطح احتمال 5 درصد می­باشد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 7 - مقایسه میانگین­های بازده لاشه، وزن ران­ها، سینه و چربی محوطه بطنی

صفت   فاکتورها و تیمارها	بازده لاشه (%)	وزن ران­ها (%)	وزن سینه (%)	چربی محوطه بطنی   (%)	فسفر سرم (mg/dl)	آلکالین فسفاتاز (mg/dl)
اثر پروبیوتیک عدم استفاده                             c12/0±08/63          2/0±72/29           2/0±04/36          a1/0±69/3          b03/0±42/5      a        59±3625 استفاده در کل دوره                    a23/0±49/62          6/0±71/30           1/0±70/38          c1/0±83/1          a04/0±60/6              c46±2690 استفاده در رشد و پایانی              ab18/0±76/61         4/0±77/29           3/0±03/38          b2/0±32/2          a03/0±20/6              c61±2761 استفاده در پایانی                       bc29/0±03/61         7/0±18/30           4/0±25/38     b     3/0±34/2          a04/0±20/6              b57±3150 اثر فسفر قابل دسترس                              a4/0±70/61         7/0±18/30           9/0±73/37         004/0±32/2          08/0±22/6              b45±2975 کل                                          b3/0±09/61         6/0±01/30           6/0±78/37         008/0±41/2          06/0±98/5      a        37±3137 اثر متقابل پروبیوتیک× فسفر 1.                                          bc5/0±56/60         5/0±82/29           4/0±63/35           ab02/0±28/2       bc3/0±60/5              b83±3500 2.                                           a6/0±12/63         3/0±35/31           6/0±61/38     a        02/0±62/1        a1/0±70/6              a67±2630 3.                                          ab6/0±40/62         2/0±92/28           5/0±91/38    bc       03/0±35/2        a2/0±30/6     a         76±2712 4.                                         bc3/0±72/60          2/0±62/30           7/0±76/37  abc        07/0± 49/2       a1/0±03/6              c74±3061 5.                                          c7/0±05/60          2/0±62/29           9/0±44/36             a01/0±12/3        c3/0±25/5              a55±3750 6.                                        abc6/0±85/61         2/0±07/30            8/0±79/38           cd06/0±04/2        c2/0±25/5              d51±2750 7.                                        abc3/0±11/61         6/0±62/30            7/0±16/37          bcd07/0±28/2        ab3/0±10/6            d65±2810 8.                                        abc5/0±34/61         5/0±74/29            5/0±75/38          bcd08/0±19/2        ab3/0±10/6            c78±3240

حروف غیر مشابه در هرستون بیانگر وجود اختلاف معنی­دار در سطح احتمال 5 درصد می­باشد.

 

بحث و نتیجه‌گیری    

 

      چنین به نظر می­رسد که افزودن پروبیوتیک از ابتدای پرورش، فرصت جایگزینی باکتری­های پروبیوتیکی را در فلور میکروبی روده جوجه تازه به دنیا آمده، ایجاد می­کند و در نتیجه منجر به بهترین عملکرد در مقایسه با جایگزینی میکروارگانیسم در زمان­های دیگر پرورش می شود (2، 8 و 14). نتایج مربوط به خوراک مصرفی با نتایج Balachandar و همکاران (2005) مطابقت داشت ولی با نتایج Kannan و همکاران (2007) همخوانی نداشت (4 و 8). پروبیوتیک ممکن است از طریق افزایش قابلیت هضم مواد مغذی و افزایش زیست فراهمی مواد مغذی منجر به بهبود ضریب تبدیل غذایی گردد. همچنین احتمال می­رود پروبیوتیک با ترشح اسیدهای آلی و کاهش pH دستگاه گوارش شرایط بهتری برای جذب مواد مغذی مهیا کرده و از این طریق بهبود ضریب تبدیل غذایی را ایجاد کند. این نتایج با نتایج Vicente و همکاران (2007) مطابقت داشت ولی با یافته­های  Strompfovaو همکاران (2005) مطابقت نداشت (14 و 16).  نکته­ای که حائز اهمیت است، این که بهترین اثر بخشی پروبیوتیک زمانی مشاهده
می­شود که این افزودنی از ابتدای پرورش به جیره جوجه­ها افزوده گردد. نتایج نشان داد که وقتی باکتری­های حل کننده فسفات در کل دوره افزوده شده و جیره نویسی آن بر اساس فسفر قابل دسترس بود، بیشترین اثر بخشی را بر بازده لاشه داشت. این نتایج با یافته­های  Vicenteو همکاران (2007) مطابقت نداشت.پروبیوتیک با اثر بر متابولیسم لیپید­ها موجب کاهش چربی در بافت­ها از جمله محوطه بطنی می­شود (5). ممکن است پروبیوتیک از طریق رشد سلول­های اپیتلیوم روده منجر به افزایش طول روده گردد (5 و 16).

از نتایج چنین می­توان استنباط کرد که باکتری­های به­کار رفته در این آزمایش (سودوموناس پوتیدا و پانتوا اگلومرانس)
توانسته­اند با افزایش تجزیه فیتات، موجب افزایش جذب فسفر و کاهش آلکالین فسفاتاز گردند. با توجه به این که باکتری­های به­کار رفته در این آزمایش خاصیت حل­کنندگی فسفات را دارند، احتمال داده می­شود که از طریق ترشح آنزیم فسفاتاز موجب هیدرولیز فیتات و در نهایت افزایش فسفر خون گردند. این نتایج با نتایج Panda وهمکاران (2006) همخوانی دارد (12).

 

مراجع

1. ملک زاده، ف.، صعودی، م.، و ملک زاده، ش. (1380): بیوتکنولوژی میکروبی. جلد یک انتشارات دانشگاه تهران. صفحات: 93-91.
   1. Abdul Salmankhan, A., Khaligue, T. and Pasha, N. (2000): Effect of dietary supplementation of various levels of fermatco on the performance of broiler chicks. International Journal of   Biology, 156- 853 -02 -1. 
   2. Anselme, P. (2002): There is still a place for inorganic phosphatase. Feed Mix, V. 10/ N. 3/2002.                                                                         
   3. Balachandar, J., Reddy, P.S. and Reddy, P.V.S.N. (2003): Effect of probiotics supplementation with or without enzymes on the performance of male broiler chicks. International Journal of Poultry Science, 6(4): 261-265.                                                        
   4. Denli, M., Okan, F. and Celi, K. (2003): Effect of dietary probiotic organic acid and antibiotic supplementation to diets on broiler performance and carcass yield. Pakistan Journal of Nutrition, 2(2): 89-91.
   5. Djouvinov, D., Biocheva, S., Simeonova, T. and Vlaikova, T. (2005): Effect of feeding lactina probiotic on performance, some blood parameters and cecal microflora of mule ducklings. Journal of science,V.3/N.2/22-28.    
   6. Fidler D.J., George, B., Quarles, C.L. and Kidd, M.T. (2003): Broiler performance and carcas traits as affected by dietary liquid saccharopolyspora soluble concentrate. Journal of Applied Poultry Resource, 12: 153-159.
   7. Kannan, D., Viswanthan, K. and Mohan, B. (2007): The Effect of feeding virginiamycin and lactobacillus sporogenes on broiler production performance characters. Journal of Veterinary & Animal Science.3 (2)1.106-108.
   8. Klein, A. and Jahreis, G. (2003): Influence of symbiotic yoghurt on the absorption of calcium and magnesium.9^th symposium of micronutrient. Paris, France.
   9. Koutsos, E.A. and Arias, V.J. (2006): Intestinal ecology: Interaction among the gastrointestinal tract, nutrition, and the microflora. Poultry Science, 15: 161-173.                                                                          
   10. NRC. (1994):  Nutrition Requirements of Poultry, 9th revised ed. National Research Council, Washington, pp: 1-47.
   11. Panda, A.K., Raju, M.V.L. and Rao, R. (2006): The essential mineral. Feed Mix. V.14/N.1/2006.
   12. SAS Institute (1993): SAS Users Guide: Statistics SAS Institute Inc, Cary.nc.
   13. Strompfova, V., Marcinakova, M., Gancarcikova, S. and Jonecova, Z. (2005): New probiotic strain lactobacillus fermantum AD1 and its effect in Japanese quail. Czech Veterinarian Medicine. (9): 415-420.
   14. Squires, E.J. (2003): Applied Animal Endocrinology. CABI Publishing. University of Guelph.
   15. Vicente, J.L., Avina, L., Torres, A., Hargis, B. and Tellez, G. (2007): Effect of a lactobacillus spp-based probiotic culture product on broiler chicks performance under commercial condition. International Journal of   Poultry Science. 6(3): 154-156.