معرفی و مقایسة تحلیلی نظریة آزمون کلاسیک و نظریة سوال-پاسخ در روانسنجی

مدیریت بهره‌وری

مقاله 9، دوره 2، 4(7)زمستان، اسفند 1387، صفحه 217-244   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

غلامرضا گل محمّد نژاد

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز

چکیده

این مقاله به معرفی مختصر و مقایسة تحلیلی دو نظریة عمدة روانسنجی، یعنی نظریة آزمون کلاسیک (CTT) و نظریة سؤال-پاسخ (IRT) همراه با محسنات و محدودیت‌های هر کدام از آنها پرداخته است.
هرچند نظریة آزمون کلاسیک در اوایل قرن بیستم پایه‌ریزی شد اما به دلیل داشتن محدودیت‌های متعدد، همواره متخصصان را برآن می‌داشت تا جهت رفع این محدودیت‌ها تلاش کنند. در فرآیند پیدا کردن راه حل‌هایی برای از بین بردن نقاط ضعف نظریة کلاسیک، نظریة جدیدی به نام نظریة سؤال-پاسخ در حدود دهة پنجاه شروع به رشد کرد و علی‌رغم این که سالهای بعد رفته رفته تکمیل شد و در ظاهر محدودیت‌های نظریة کلاسیک را نداشت اما خود این نظریه هم هیچگاه فارغ از محدودیت نبوده و همواره ایراداتی به آن وارد شده است.
هم اکنون هر کدام از این نظریه‌ها در بین متخصصان تربیتی و روانشناسی و افراد مرتبط با اندازه‌گیری‌های روانی-تربیتی، کم و بیش طرفدارانی دارد، اما در کشور ما هیچ‌کدام از این نظریه‌ها آن گونه که باید و شاید شناخته شده نیست. به همین دلیل مقالة حاضر سعی کرده هر چند مختصر، به معرفی نظریه‌های مذکور پرداخته و نقاط ضعف و قوت همچنین وجوه اشتراک و افتراق هر کدام از آنها را ارائه کند.

کلیدواژه‌ها

پارامتر تشخیص؛ پارامتر دشواری؛ پارامتر مجانب؛ تابع آگاهی؛ تابع ویژة سؤال؛ نظریه‌های روانسنجی؛ نظریة سؤال-پاسخ؛ نظریة آزمون کلاسیک؛ منحنی ویژة سؤال

مراجع

-  Baker, F. (2001). The Basic of Item Response Theory. ERIC Clearinghouse on Assessment and Evaluation.

-  Baker, F., & Kim, Seok-Ho. (2004). Item Response Theory Parameter Estimation Techniques. New York: Marcel Dekker, Inc.

-  Barton, M. A., & Lord, F. M. (1981). An upper asymptote for the three-parameter logistic item-response model. Research Bulletin 81-20. Princeton, NJ: Educational Testing Service.

-  Birnbaum, A. (1957). Efficient design and use of tests of a mental ability for various decision-making problems. Series Report No. 58-16. Project No. 7755-23, USAF School of Aviation Medicine, Randolph Air Force Base, Texas: January.

-  Birnbaum, A. (1958a). Further considerations of efficiency in tests of a mental ability. Technical Report No. 17. Project No. 7755-23, USAF School of Aviation Medicine, Randolph Air Force Base, Texas.

-  Birnbaum, A. (1958b). On the estimation of mental ability. Series Report No. 15. Project No. 7755-23, USAF School of Aviation Medicine, Randolph Air Force Base, Texas: January.

-  Birnbaum, A. (1968). Some latent trait models and their use in inferring an examinee`s ability. In F. M. Lord & M. R. Novick (Eds.), Statistical theories of mental test scores. Reading, Mass: Addison-Wesley.

-  Crocker, L., & Algina, J. (1986). Introduction to classical & modern test theory. Holt, Rinehart and Winston, Inc.University of Florida.

-  Embretson, S. E.; & Riese. S. P. (2000). Item response theory for psychologists. New jersey: Lawrence erlbaum associates, mahwah.

-  Gulliksen, H. (1950). Theory of mental tests. New York: Wiley.

-  Hambleton, R. K., & Rovinelli, R. J. (1986). Assessing the dimensionality of a set of test items. Applied Psychological Measurement, 10, 287-302.

-  Hambleton, R. K.(1989). Principles and selected applications of item response theory. In R. L. Linn (Ed.), Educational measurement (3rd ed., pp. 147-200). New York: American Council on Education, Macmillan.

-  Hambleton, R. K., & Jones, R. W. (1993). Comparison of Classical Test Theory and Item Response Theory and Their Applications to Test Development. Educational measurement: Issues and Practices, 12,3,38-47.

-  Hambleton, R. K., & Swaminathan, H. (1985). Item Response Theory: Principles and Application. Kluwer-Nijhoff Publishing, Boston.

-  Hambleton, R. K., & Swaminathan, H. & Roger, J. H. (1991). Fundamentals of Item Response Theory. Sage Publishing, Boston.

-  Harvey, R. J., & Hammer, A. L. (1999). Item Response Theory ; MYERS-Briggs Type Indicator. Counseling Psychologist, 27, 3, 353-374.

-  Henrysson, S. (1971). Gathering, analyzing and using data on test items. In R. L. Thorndike (Ed.). Educational Measurement (2nd Ed.). Washington, D.C.: American Council on Education.

-  Lord, F. M. (1952). A theory of test scores. Psychometric monograph, No. 7.

-  Lord, F. M. (1953). The relation of test score to the trait underlying the test. Educational and Psychological Measurement, 13, 517-548.

-  Lord, F. M. (1980). Application of item response theory to practical testing problems. Hillsdale, New jersey: Lawrence Erlbaum Associates.

-  Lord, F. M.; & Novick, M. R. (1968). Statistical theories of Mental test scores. Reading, Mass: Addison-Wesley.

-  Ostini, Remo.; & Nering, Michael L. (2006). Polytomous Item Response Thoery Models. Sage. Inc.

-  Rasch, G. (1960). Probabilistic models for some intelligence and attainment tests. Copenhagen: Danish Institute for Educational Research.

-  Rasch, G. (1966a). An item analysis which takes individual differences into account. British journal of Mathematical and Statistical Psychology, 19, 49-57.

-  Rasch, G. (1966b). An individualistic approach to item analysis. In P. Lazarsfeld, & N. V. Henry (Eds.), Readings in Mathematical social science. Chicago: Science Research Associations, 89-107.

-  Thorndike, R. L. (1982). Applied Psychometrics. Houghton Mifflin Company, Boston.

-  Van der Linden, W. J., & Hambleton, R. K. (1996). Handbook of modern item response theory. New York: Springer.