تأثیر نظام اجتماعی و اقتصادی بر دوگانگی نهاد خلافت و سلطنت در دوره آل بویه

فصلنامه علمی پژوهش های یاددهی و یادگیری دانشگاه آزاد واحد بجنورد

مقاله 5، دوره 4، شماره 13، دی 1387، صفحه 1-1

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

محمد هاشم رهنما

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد داراب

چکیده

این مقاله سعی دارد، بر خلاف نگرش‌های رایج، ‌تا حد امکان، رابطه «نظام اجتماعی و اقتصادی» با «نظام حکومتی» و تأثیر این دو بر یکدیگر ‌در دوران آل بویه، را مورد بررسی قرار دهد، با توجه به این رویکرد، در این تحقیق سعی شده به سئوال اساسی این دوره که عبارت است از؛ دلایل عدم خلع خلیفه سنی توسط حاکمان شیعی مذهب بویه پاسخ داده شود، فرضیه اصلی این مقاله آن است که توضیح دهد دلیل اصلی عدم خلع خلیفه توسط بویهیان، تأثیر و توانمندی «نظام اجتماعی و اقتصادی» بر دوگانه شدن جایگاه نهاد خلافت و سلطنت از یکدیگر بوده، که قبل از دوران آل بویه به وجود آمده و امیران آل‌بویه خواسته یا نا خواسته به آن تن دادند، این بررسی، تحلیل‌های سنتی را درباره وجود انگیزه‌های سیاسی و فرصت‌طلبی و تسامح طلبی حاکمان آل بویه را نادیده می‌گیرد و توضیح می‌دهد که دلیل عدم خلع خلیفه، توانمندی «نظام اجتماعی و اقتصادی» حاکم در جامعه عصر عباسی بود. این نظام که از زمان «نهضت ترجمه» شکل گرفت، بستر دوگانگی میان نهادهای دنیوی و اخروی را فراهم کرد و آل بویه تنها تداوم دهنده آن شدند. 

کلیدواژه‌ها

آل‌بویه؛ دوگانگی خلافت و سلطنت؛ زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی؛ یونانی گرایی؛ نهضت ترجمه