تاثیر آللوپاتی پنجه‌مرغی ( Cynodon dactylon) بر جوانه زنی، رشد و عملکرد گندم نان ( Triticum aestivum)

اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

مقاله 3، دوره 4، 1(13) بهار، خرداد 1389، صفحه 31-46   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

مهـرداد یارنیــا^*

دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

چکیده

با توجه به فراوانی و اهمیت علف‌ هرز پنجه‌مرغی در مزارع گندم، این بررسی به منظور ارزیابی اثرات آللوپاتی عصاره‌ی حاصل از اندام‌‌های مختلف در غلظت‌های متفاوت این علف‌­هرز بر جوانه‌زنی، رشد و عملکرد گندم به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در سال 1386 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل عصاره‌ی حاصل از اندام‌های مختلف پنجه‌مرغی در پنج سطح تیمار عاری از عصاره‌ی علف هرز (شاهد)، عصاره‌ی برگ، عصاره‌ی ساقه، عصاره‌ی ریشه و عصاره‌ی کل گیاه، و غلظت‌های مختلف عصاره‌ی حاصل از اندام‌های علف هرز در چهار سطح عصاره با غلظت 1 به 5، عصاره با غلظت 1 به 10، عصاره با غلظت 1 به 15 و عصاره با غلظت 1 به 20 بودند. تجزیه واریانس داده­ های حاصل از بررسی آزمایشگاهی در مرحله ­ی جوانه‌زنی نشان دادند که اثر عوامل اصلی و متقابل آزمایش بر تعدادی از صفات مورد بررسی معنی‌دار بودند. تیمارهای عصاره منجر به کاهش جوانه‌زنی و مولفه‌های آن نسبت به شاهد شد. بیشترین اثر کاهشی بر مولفه‌های جوانه‌زنی را عصاره‌ی ریشه و کل اندام‌ها داشت. عصاره ‌با غلظت 5 به 1 صفات طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، وزن خشک گیاهچه، درصد جوانه‌زنی و سرعت جوانه‌زنی را به ترتیب 81.38، 79.37، 73.75، 97.33 و 70.31 درصد کاهش داد. تجزیه واریانس داده ­های حاصل از بررسی گلخانه‌ای نیز اثر معنی‌دار فاکتورهای اصلی و متقابل را در برخی از صفات مورد بررسی نشان داد. افزایش غلظت عصاره نیز از 20 به 1 تا 5 به 1 کاهش معنی‌داری را در کلیه ­ی صفات باعث شد. میزان کاهش ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد برگ، طول پدانکل، بیوماس، تعداد دانه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه نسبت به شرایط شاهد در تیمار با غلظت‌های 5 به 1 به‌ترتیب 53.88 و 40.42، 52.80، 63.85، 82.84، 88.63، 76.10 و 95.84 درصد بود. بر اساس نتایج این تحقیق می‌توان گفت که علف هرز پنجه‌مرغی از طریق تولید مواد شیمیایی برخوردار از خاصیت آللوپاتیک می‌تواند جوانه‌زنی و رشد و عملکرد گندم را شدیداً تحت تاثیر قرار داده و منجر به کاهش سبز مزرعه و رشد نامطلوب و تولید محصول بسیار اندک گردد. 

کلیدواژه‌ها

آللوپاتی؛ پنجه‌مرغی؛ جوانه زنی؛ رشد؛ گندم؛ عملکرد