نقش واسطه‌ای نمویافتگی عاطفی در رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده و همدلی

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 3، دوره 12، شماره 46، دی 1394، صفحه 153-141   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

ندا سبزی¹؛ راضیه شیخ الاسلامی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری روان شناسی تربیتی

²دانشیار دانشگاه شیراز

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تعیین نقش واسطه‌ای نمویافتگی عاطفی در رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده و همدلی بود. 300 دانشجو (179 دختر، 121 پسر) بر اساس روش نمونه‌برداری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند و پرسشنامه الگوهای ارتباطی خانواده (فیتزپاتریک و ریچی، 1994)، مقیاس نمویافتگی عاطفی (سینگ و بهارگاوا، 1974) و مقیاس همدلی (مهرابیان و اپستین، 1972) را تکمیل کردند. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه همزمان نشان دادند: الف) ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده پیش‌بینی‌کننده مثبت معنادار همدلی بودند، ب) جهت‌گیری گفت‌وشنود پیش‌بینی‌کننده منفی معنادار همه مؤلفه‌های نمویافتگی عاطفی بود، پ) جهت‌گیری همنوایی پیش‌بینی‌کننده مثبت معنادار مؤلفه‌های بی‌ثباتی هیجانی و سازش‏نایافتگی اجتماعی بودند، و ت) نمویافتگی عاطفی در رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده و همدلی، نقش واسطه‌ای مهمی ایفا می‌کند. با توجه به نقش نیرومند جهت‌گیری گفت‌وشنود در پیش‌بینی همدلی، می‎توان گفت آموزش و ارتقای جهت‌گیری گفت‌وشنود در خانواده‌ها به افزایش نمویافتگی عاطفی و رفتارهای همدلانه منجر می‌شود.
 

کلیدواژه‌ها

الگوهای ارتباطی خانواده؛ نمویافتگی عاطفی؛ همدلی

مراجع

ایمانی، ر. و محب، ن. (1388). رابطه بین بلوغ عاطفی مادران با اختلالات رفتاری فرزندان‌شان. مجله زن و مطالعات خانواده، 2 (6)، 49-29.

بخت‌شکوهی، س.، پورشریفی، ح. و محمود‌علیلو، م. (1391). تأثیر آموزش مهارت تفکر انتقادی در همنوایی و گرایش به تفکر انتقادی نوجوانان مقطع راهنمایی در سال تحصیلی 91-90. فصلنامه روان‏شناسی معاصر، 7، 466-462.

بشارت، م.، خدابخش، م.، فراهانی، ح. و رضازاده، س. م. (1390). نقش واسطه‌ای خودشیفتگی در رابطه بین همدلی و کیفیت روابط بین شخصی. فصلنامه روان‏شناسی کاربردی، 5 (1)، 23-7.

تجلی، ف. و لطیفیان، م. (1387). تأثیر ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده بر سلامت روان با واسطه هوش هیجانی نوجوانان. فصلنامه خانواده‌پژوهی، 4 (116)، 422-407.

جوکار، ب. و رحیمی، م. (1386). بررسی تأثیر الگوهای ارتباطی خانواده بر شادی در گروهی از دانش‌آموزان دختر و پسر دبیرستانی شهر شیراز. مجله روان‌پزشکی و روان‎شناسی بالینی ایران، 13 (4)، 384-374.

حسن‌زاده، م. و یوسفی، ف. (1392). رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده و خلاقیت اجتماعی دانش‌آموزان. مجله‌ی علوم رفتاری، 7 (2)، 116-109.

خدابخش، م. (1391). رابطه سبک‌های دلبستگی با همدلی در دانشجویان پرستاری. نشریه پرستاری ایران، 25 (77)، 49-40.

دهقانی‌زاده، م. ح. و حسین‌چاری، م. (1391). سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوی ارتباطی خانواده: نقش واسطه‌ای خودکارآمدی. مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 4 (2)، 47-21.

رحیمی، م. و خیر، م. (1386). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده و کیفیت زندگی در دانش­آموزان دوره متوسطه شهر شیراز. مطالعات تربیتی و روان‎شناسی دانشگاه فردوسی، 10 (1)، 25-5.

رحیمی، م. و یوسفی، ف. (1389). نقش الگوهای ارتباطی خانواده در همدلی و خویشتنداری فرزندان. فصلنامه خانواده‌پژوهی، 6 (4)، 447-433.

زرشقایی، م.، نوری، ا. و عریضی، ح. (1389). کفایت شاخص‌های روان‌سنجی نسخه فارسی مقیاس همدلی هیجانی متعادل. مجله روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 1 (1)، 54-39.

سامانی، س. و رضویه، ا. (1386). رابطه همبستگی خانوادگی و استقلال عاطفی با مشکلات عاطفی. فصلنامه پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 1 (1)، 37-30.

سپهری، ص. و مظاهری، م. ع. (1388). الگوهای ارتباطی خانواده و متغیرهای شخصیتی در دانشجویان. فصلنامه روان‏شناسی تحولی: روان‏شناسان ایرانی، 6 (22)، 150-141.

صبری، م.، البرزی، م. و بهرامی، م. (1392). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده، هوش هیجانی و خلاقیت هیجانی در دانش‌آموزان دبیرستانی. فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی، 9 (2)، 63-35.

صفارپور، آ. (1385). بررسی و مقایسه رابطه‌ی بلوغ عاطفی و سازگاری زناشویی کارکنان مرد متأهل دارای استنباط سالم و ناسالم از خانواده‌های خود در شرکت خطوط لوله نفت منطقه تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان‏شناسی دانشگاه شیراز.    

غفوری، ج. (1390). نقش پیش‌بینی‌کنندگی بلوغ عاطفی و عزت نفس در پرخاشگری دانش‌آموزان دبیرستانی شهر شیراز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان‏شناسی دانشگاه شیراز.

فتی، ل. (1385). راهنمای عمل برگزاری کارگاه‌های آموزشی مهارت‌های زندگی. تهران: انتشارات دانژه.

کشتکاران، ط. (1388). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده با تاب‌آوری در دانشجویان دانشگاه شیراز. فصلنامه دانش و پژوهش در روان‎شناسی کاربردی، 11 (39)، 53-43.

کوروش‌نیا، م. (1385). بررسی تأثیر ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده بر میزان سازگاری روانی فرزندان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان‎شناسی، دانشگاه شیراز.

گل‌پرور، م.، عریضی، ح. و مدنی‌قهفرخی، س. (1388). نقش نگرش به رفاه اجتماعی در رابطه همدلی و گرایش اجتماعی با عدالت اجتماعی. فصلنامه رفاه اجتماعی، 9 (33)، 163-131.

منصورنژاد، ز.، پورسید، س. ر. و کیانی، ف. و خدابخش، م. (1392). اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی بر تحول بلوغ عاطفی دانشجویان دختر در آستانه‌ ازدواج. مجله اصول بهداشت روانی، 15 (3)، 170-158.

وزیری، ش. و لطفی‌عظیمی، ا. (1390). تأثیر آموزش همدلی در کاهش پرخاشگری نوجوانان. فصلنامه روان‏شناسی تحولی: روا‏ن‏شناسان ایرانی، 8 (30)، 175-167.

Arshat, Z. (2013). Adolescents and parental perce-tion of family strength: Relation to Malay adole-scent emotional and behavioral adjustment. In-ternational Journal of Humanities and Social Science, 3 (18), 163-168.

Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psycho-logical research: Conceptual, strategic, and sta-tistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51 (6), 1173-1182.

Billington, J., Baron- Cohen, S., & Wheelwright, S. (2007). Cognitive style predicts entry into physical sciences and humanities: Questionnaire and perfor-mance tests of empathy and systemizing. Journal of Learning Individual Differences, 17, 260-268.

Chamberlain, V. C. (1960). Adolescence to maturity. London: The Badley Head.

Extremera, N., Duran, A., & Rey, L. (2007). Perceived emotional intelligence and dispositional optimism pessimism: Analyzing their role in predicting psy-chological adjustment among adolescents. Per-sonality and Individual Differences, 42 (6). 1069-1079.

Fitzpatrick, M. A., & Ritchie, L. D. (1994). Commu-nication schemata within the family: Multiple perspective on family interaction. Human Com-munication Research, 20, 275-301.

Hanania, R. R., Rossnagle, N. B., Higgins, A., & Alessandro, D. (2000). Development of self and empathy in early infancy: Atypical implications typical. Infant and Young Children, 13 (1), 1-13.

Kaufman, M. (2011). How families facilitate the deve-lopment of empathy in children: A family systems theory perspective. PhD Dissertation, Kansas State University.

Kelever, P. (2009). Goal direction and effectiveness emotional maturity and nuclear family function-ing. Journal of Marital and Family Therapy, 35 (3), 308-324.

Koerner, A. F., & Fitzpatrick, M. A. (2002). Understanding family communication patterns and family functioning: The roles of conversation orien-tation and conformity orientation. Communication Yearbook, 28, 36-68.

Kumor, S. (2014). Emotional maturity of adolescent students in relation to their family relationship. International Research Journal of Social Sciences, 3 (3), 6-8.

Laursen, B., & Mooney, S. (2008). Relationship network quality: Adolescent adjustment and  perceptions of relationships with parents and friends. American Journal of Orthopsychiatry, 78 (1), 47-53.

Mehrabian, A., & Epstein, N. A. (1972). A measure of emotional empathy. Journal of Personality, 40, 525-543.

Menninger, C. W. (1999). Emotional maturity. New
York: Hickman Associates.

Pastey, G. S., & Aminbhavi, V. A. (2006). Impact of emotional maturity on stress and self-confidence of adolescents. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 32 (1), 66-70.

Rieffe, C., Ketelear, L., & Wiefferink, C. H. (2010). Assessing empathy in young children: Construc-tion and validation of an Empathy Questionnaire. Perso-nality and individual differences, 49(5), 362-367.

Roberts, W., & Strayer, J. (1996). Empathy, emo-tional expressiveness and prosocial behavior. Child Development, 67, 449-470.

Singh, D., Kaur, S., & Dureja, G. (2012). Emotional maturity differential among university students. Journal of Physical Education and Sports Mana-gement, 3 (3), 41-45.

Singh, Y., & Bhargava, M. (1974). Emotional Maturity Scale. New Dehli: Psycho-Educational Testing Centre.

Stefan, C., & Miclea, M. (2010). Prevention program for children with emotional and social competencies. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 127-139.

Tull, M. T., Medaglia, E., & Roemer, L. (2005). An investigation of the construct validity of the 20-item Toronto Alexithymia Scale through the use of a verbalization task. Journal of Psychosomatic Research, 59 (2), 77-84.

Yoo, H., Feng, X., & Day, R. D. (2013). Adolescents empathy and prosocial behavior in the family context: A longitudinal study. Journal of Youth and Adolescence, 42 (12), 1858-1872